Qədim Misir məzarlarında aşkarlanan və "mumiya lənəti" kimi tanınan aspergillus flavus göbələyi bu dəfə ölüm deyil, ümid çırağına dönüb. Yalın əllə toxunduqda ölümə səbəb ola biləcək qədər zəhərli olan bu göbələk xərçəngin müalicəsində inqilabi tədqiqatların mərkəzinə çevrilib.
News24.az “Sherg.az” istinadən xərçənglə mübarizədə bu göbələk növündən istifadənin araşdırıldığını xəbər verir. Məlumdur ki, ingilis arxeoloqu Hovard Karter 1922-ci ildə Qahirədə Kral Tutanxamonun məzarını kəşf etməklə dünya şöhrəti qazandı. Qəbri qazan komandanın bəzi üzvlərinin tezliklə xəstələnməsi və ya dünyasını dəyişməsi “fironun lənəti” haqqında şayiələri daha da artırdı. Lakin elm adamları bu hadisələrin fövqəltəbii deyil, bioloji səbəblərdən qaynaqlandığını iddia edirdilər. Alimlər bildirirdi ki, ölümlərə səbəb məhz aspergillus flavus göbələyindən zəhərlənmədir. Pensilvaniya Universitetinin rəhbərlik etdiyi elm adamları tərəfindən aparılan və "Nature Chemical Biology" akademik jurnalında dərc edilən yeni bir araşdırma, aspergillus flavus göbələyinin lösemi (qan xərçəngi) kimi xərçəngləri dayandırmaqda təsirli ola biləcəyini ortaya qoydu. Tədqiqat qrupu göbələklərdən əldə edilən yeni molekullar sinfi olan asperigimisinləri təcrid edərək təmizləyib və onları döş, qaraciyər və ağciyər hüceyrələrində aşkar edilən ümumi xərçənglər üzərində sınaqdan keçirib. Təcrübədə istifadə edilən dörd asperigimisin molekulundan ikisi heç bir dəyişiklik etmədən belə leykemiya hüceyrələrinə "güclü" təsir göstərib. Pensilvaniya Universitetinin kimya və biomolekulyar mühəndislik və biomühəndislik professoru, dosent Şerri Qao, "Göbələklər bizə penisilin verdi" dedi. O, əlavə etdi ki, onların nəticələri təbii məhsullardan əldə edilən daha çox dərmanın kəşfini gözlədiyini göstərir. Radiasiya Onkologiyası Mütəxəssisi Dr. Tayfun Hancılar "mumiyanın lənəti" olaraq bilinən bu göbələyi və xərçənglə əlaqədar təqdim etdiyi ümidverici araşdırmaları izah edir. Necə olur ki, bu göbələk həm insan sağlamlığını təhdid edir, həm də xilas edir? Radiasiya Onkologiyası mütəxəssisi Tayfun Hancılar bu məsələyə belə aydınlıq gətirib: "İnsanlar üçün zəhərli olan maddələrin laboratoriya təcrübələrində faydalı olduğunu görürük. Məsələn, yev ağacının qabığından əldə etdiyimiz "paklitaksel" dediyimiz bir maddə var. Əgər insan bu qabığı tək istehlak etməyə cəhd edərsə, ciddi sağlamlıq problemləri ilə üzləşə bilər. Ancaq xərçəng araşdırmalarında paklitakselin aktiv maddələrinin biz, misal olaraq, paklitaksellə istehsal olunan paklitaksel kimi olduğunu görürük. Aspergillus flavus normal insanlarda ağciyər infeksiyalarına səbəb ola bilər, lakin bunlar laboratoriyada təcrid olunmuş təcrübələrdə faydalı ola bilər." T.Hancılar xərçəng araşdırmalarında ən çox yayılmış səhv anlayışlardan birinin bəzi mədəniyyətlərin laboratoriya hüceyrə təcrübələrində yaxşı nəticələr göstərməsi olduğunu ifadə etdi. O, əlavə etdi: "Əgər bir virus və ya göbələk yalnız laboratoriyada xərçəng hüceyrələrinə təsir göstərirsə, bunu ümid kimi şərh etməməliyik. Aspergillus flavusdan əldə edilən tapıntılar laboratoriyada leykemiya kimi bir çox xərçəng hüceyrəsi üzərində nəticələr verə bilər, lakin heyvanlar və insanlar üzərində aparılan tədqiqatlarda gözlənilən nəticəni verməyə bilər". T.Hancılar, hər kəsin xərçəngin sadə üsullarla yox edilə biləcəyini düşündüyünü ifadə edərək, "ancaq xərçəng çox mürəkkəb bir xəstəlikdir. Xərçəngi sadə bir dərmanla yox etmək asan deyil. Ümid edirik ki, aspergillus flavusdan təsirli bir dərman maddəsi yaradıla bilər, amma bunu indi şərh etmək doğru deyil. Hər bir ümidverici tapıntını araşdırmaq lazımdır", deyib.
