Yenisabah saytına istinadən ain.az xəbər verir.
Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlərdəki siyasi böhran iki ölkə arasında iqtisadi əməkdaşlığa təsir göstərə bilər.
Yenisabah.az xəbər verir ki, bu, “Vedomosti”yə müsahibə verən ekspertlərin fikridir.
“Azərbaycan daxili istehlak üçün Rusiyanın “Urals” neftini alır (2024-cü ildə 1,53 milyon ton), özünün premium “Azeri Light” markalı neftini ixrac edir və son nəticədə bu əməliyyatlardan “yaxşı gəlir əldə edir, - bunu Energetika və Maliyyə İnstitutunun energetika üzrə baş direktoru Aleksey Qromov deyir. “Bundan başqa, Rusiya Azərbaycan üçün əsas meyvə-tərəvəz bazarlarından biridir”. pizza mizza
Prezident Akademiyasının Beynəlxalq Ticarət Araşdırmaları Mərkəzinin direktoru Aleksandr Knobelin fikrincə, Azərbaycan daha həssas vəziyyətdədir:
“O, təkcə bazarı və təchizatçını deyil, həm də logistik tərəfdaşını itirəcək. Rusiya yerli itkilərlə və müəyyən mallar üçün qiymət artımı ilə üzləşəcək, lakin axını yenidən konfiqurasiya edə və boşluğu digər bazarlarla kompensasiya edə biləcək".
Ölkələr nə alıb-satır?
Ali İqtisadiyyat Məktəbi nəzdində Ticarət Siyasəti İnstitutunun direktoru Aleksandr Daniltsev qeyd edir ki, iki ölkə arasında qarşılıqlı ticarət ümumən kifayət qədər dinamik şəkildə inkişaf edir: 2020-2024-cü illərdə ölkələr arasında ticarət dövriyyəsi, 2010-2014-cü illərlə müqayisədə, 1,5 dəfədən çox artıb. Bu, əsasən Rusiya ixracının artımı hesabına baş verib (demək olar ki, 2 dəfə)
Daniltsev deyir ki, Rusiya Azərbaycanın üçüncü ən böyük ixrac tərəfdaşıdır - Türkiyə və İtaliyadan sonra (habelə Çindən sonra ikinci ən böyük idxal tərəfdaşıdır).
Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, ilin ilk 5 ayında Rusiya ilə Azərbaycan arasında ticarət dövriyyəsi 25% artaraq 2,16 milyard dollara çatıb. Bundan başqa, Rusiyadan ixrac idxaldan təxminən 3 dəfə çox olub - 446 milyon dollara qarşı 1,7 milyard dollar.
Ötən il iki ölkə arasında ümumi ticarət dövriyyəsi 4,8 milyard dollar təşkil edib. Rusiya Federal Gömrük Xidmətinin məlumatına görə, 2024-cü ildə Rusiyanın xarici ticarət dövriyyəsi 716,9 milyard dollar təşkil edib. Ötən il Rusiyanın xarici ticarətində Azərbaycanın payı 1%-dən az olub.
2024-cü ildə Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi 47,7 milyard dollar səviyyəsində olub - Rusiya onun demək olar ki, onda birini təmin edib.
Rusiya Azərbaycana əsasən yanacaq və enerji məhsulları verir. BMT-nin əmtəə ticarəti statistikası və “Vedomosti”nin hesablamalarına görə, keçən il neft və onun distillə məhsullarının daxil olduğu “mineral yanacaq” əmtəə qrupu Rusiyanın bu ölkəyə tədarükünün demək olar ki, üçdə birini (1,18 milyard dollar) təşkil edib.
Bu ilin ilk 4 ayında qiymətli daşlar və metallar liderdir (bu ölkəyə tədarükün 29%-i və ya 439,4 mln.). İkinci yerdə mineral yanacaq (yanvar-aprel ayları üçün 24% və ya 355,3 mln. dollar) gəlir. Azərbaycana tədarük edilən ilk üçlükdə qara metallar (4 ayda 7% və ya 103,8 milyon dollar) olub.
Azərbaycan Rusiyanı əsasən kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təmin edir. Ötən il tərəvəz və meyvə tədarükünün ümumi payı Azərbaycanın Rusiyaya ixracının demək olar ki, yarısını - təxminən 600 milyon dollar təşkil edib. Bu ilin ilk dörd ayında meyvə və qoz-fındıq bütün tədarüklərin 27 faizini (87,5 milyon dollar), tərəvəz və kök bitkiləri 23 faizini (73,7 milyon dollar) təşkil edib. Bu ölkədən idxal edilən ilk üçlükdə plastik və plastik məmulatlar (24% və ya dörd ay ərzində 78 milyon dollar) yer alır.
Azərbaycanın iqtisadiyyatında Rusiyanın rolu
Knobel qeyd edir ki, Azərbaycan üçün Rusiya ən mühüm satış bazarlarından biridir. 2024-cü ildə Azərbaycan ixracının təxminən 1 milyard dolları Rusiyaya gedib ki, bunun da üçdə ikisi kənd təsərrüfatı məhsullarıdır: meyvə, tərəvəz və konservlər.
Ekspert qeyd edir ki, bu istiqamətin itirilməsi fermerlərin və emal müəssisələrinin gəlirlərinin kəskin azalması deməkdir.
"Əvəzedicini tez tapmaq mümkün olmayacaq: Avropa və Fars körfəzi ölkələrində ciddi keyfiyyət tələbləri var və orada logistika daha bahadır. Daxili bazar bütün həcmi qəbul edə bilməyəcək və bu, istehsalçıların qiymətlərinin aşağı düşməsinə, məhsulun azalmasına və kəndlərdə işsizliyin artmasına səbəb olacaq", - ekspert hesab edir.
Knobel deyir ki, Rusiyadan idxalın dayandırılması daha da həssas olacaq. Yanacaq, metal və gübrə daxil olmaqla, Azərbaycanın bütün alışlarının 17%-i Rusiyanın payına düşür.
Ekspert hesab edir ki, "Rusiya yanacağı Türkiyə və ya İran yanacağından daha ucuzdur, metallar və gübrələr daha sürətli çatdırılır. Əvəzetmə tədarük zəncirlərinin yenidən qurulmasını, yeni müqavilələrin bağlanmasını tələb edəcək və qiymətlərin bahalaşmasına səbəb olacaq".
Artıq birinci ildə bu, bu ölkədə inflyasiyaya 1,5-2 faiz bəndi əlavə edə bilər.
Plexanov adına Rusiya İqtisadiyyat Universitetinin İqtisadiyyat nəzəriyyəsi kafedrasının dosenti Yekaterina Novikova xatırladır ki, Rusiya həm də buğda, günəbaxan yağı, qənnadı məmulatları, şəkər, ət məhsulları və sərinləşdirici içkilər daxil olmaqla, Azərbaycana ən böyük ərzaq tədarükçüsüdür. Maşınlar, mexanizmlər və elektrik avadanlıqları və onların ehtiyat hissələri də ixracın əhəmiyyətli hissəsini təşkil edir.
Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin sədri Fərid Şəfiyev deyir: "Azərbaycanın Rusiyaya ənənəvi ixracı kənd təsərrüfatı məhsulları idi, baxmayaraq ki, burada da müəyyən kobud məqamlar var idi - bəzən pomidor və digər məhsulların partiyaları ələ keçirilir və ya onların Rusiyaya çatdırılması əngəllənirdi. Amma bunlar sistemli addımlar deyil, epizodlar idi".
O hesab edir ki, Rusiya ilə əlaqələr kəsilərsə, Azərbaycan kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracını başqa ölkələrə istiqamətləndirə bilər.
Azərbaycan Rusiya üçün
Knobelin fikrincə, Rusiya üçün itkilər daha az olacaq – Azərbaycanın xarici ticarətinin cəmi 0,6%-i Azərbaycanın payına düşür və makroiqtisadi baxımdan bu, əhəmiyyətsizdir.
Eyni zamanda, bəzi sənaye sahələri - yanacaq, metal, taxıl və avadanlıq tədarükçüləri üçün Azərbaycan bazarının yoxa çıxması çətinliklər yaradacaq, o hesab edir. Bu, xüsusilə Azərbaycanın minimal logistika xərcləri ilə rahat və etibarlı alıcı olduğu cənub bölgələrinə təsir edəcək.
Ekspert qeyd edir ki, Xəzər dənizi ilə tranzit də zərər görəcək: Rusiya Şimal-Cənub dəhlizində tərəfdaşını itirir və bu, nəqliyyatın səmərəliliyini və ölkənin cənubunda nəqliyyat infrastrukturuna investisiyanı azaldır.
Knobel deyir ki, Rusiya istehlakçısı da təsirini hiss edəcək: "Azərbaycan qışda təzə pomidor və xurmanın aparıcı tədarükçüsüdür. Onsuz bu məhsulların qiymətləri xüsusilə ilin sonunda bahalaşacaq. Türkiyə və İran həcmləri qismən kompensasiya edə biləcəklər, lakin həmişə eyni qiymətlərlə və eyni sabitliklə deyil".
Azərbaycan Rusiyaya pomidor tədarük edir, çünki ölkə idxalda ondan asılı olaraq qalır. O qeyd edib ki, Azərbaycandan Rusiya bazarına pomidor idxalının payı 30-35 faiz təşkil edir. Birlik nümayəndəsi əlavə edib ki, ölkələr arasında vəziyyət gərginləşdiyindən bu tərəvəzin tədarükü ilə bağlı heç bir problem yoxdur.
Mənbə belə qənaətə gəlib ki, hər hansı səbəbdən bir ölkədən tədarük dayandırılarsa, onlar digər ölkələrdən, məsələn, Çin, Türkmənistan və Türkiyədən tədarüklə əvəz oluna bilər. Eyni zamanda, ölkələr arasında gərginləşən vəziyyət artıq Rusiya biznesinin Azərbaycandakı işinə də təsir edib.
Azərbaycan mətbuatı Rusiyadan alınan dondurulmuş soğan halqalarının partiyasında patogen mikroorqanizmlərin aşkar edildiyini, ona görə də məhv edildiyini yazıb. “Miratorq”un nümayəndəsi “Vedomosti”yə bildirib ki, şirkətdaxili araşdırma nəticəsində Gömrük İttifaqının qaydaları ilə müəyyən edilmiş “Miratorg Zapad” məhsullarının qida təhlükəsizliyi standartlarına uyğunsuzluq aşkar edilməyib. Miratorg nümayəndəsi əmindir ki, bütün məhsullar beynəlxalq qida təhlükəsizliyi sisteminin tələblərinə uyğundur.
"Rusiyanın artıq, məsələn, Gürcüstanla əlaqələri kəsmək presedentləri olub - ölkələr uyğunlaşdırılıb, yenidən strukturlaşdırılıb. Ümid etmək istərdim ki, böhranın həlli tapılacaq", - bunu politoloq Fərid Şəfiyev bildirib.
Ekspert ticarət əlaqələrinin tamamilə dayanacağına şübhə edir.
Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün ain.az saytını izləyin.
