Lent az portalından verilən məlumata görə, ain.az xəbər yayır.
Bu gün şair Nüsrət Kəsəmənlinin doğum günüdür.
Lent.az “Bioqrafiya” rubrikasında şair haqqında məlumat verir.
- Nüsrət Kəsəmənli kimdir?
Nüsrət Yusif oğlu Kəsəmənli Azərbaycanlı şair, publisist, ssenaristdir. O, 1945-ci ildə Ağstafa rayonunun Qıraq Kəsəmən kəndində dünyaya gəlib.
- Nüsrət Kəsəmənlinin uşaqlıq illəri hansı çətinliklərlə keçib?
Nüsrət Kəsəmənlinin uşaqlığı olduqca ağır keçib – hələ körpə ikən valideynləri ayrıldığı üçün atası başqa qadınla, anası isə digər kişi ilə ailə qurub. Nüsrət ata nənəsinin himayəsində böyüyüb və ailədəki bu dağınıqlıq onun uşaqlıq illərinə ciddi təsir göstərib.
- Gənc yaşlarında dolanışıq üçün Nüsrət Kəsəmənli nə işlə məşğul olub?
Maddi sıxıntılara görə Nüsrət gənc yaşlarından gününü vağzallarda və küçələrdə qarmon çalıb pul qazanmaqla keçirirdi. Həmçinin qatarlarda xırda ticarətlə məşğul olaraq ailəsinə kömək etməyə çalışırdı. Bu çətin işlər onun erkən yaşda böyüməsinə, həyatın sərt üzünü görməsinə səbəb olub.
- Nüsrət Kəsəmənlinin anasının onu tanımadan çörək verdiyi hadisə necə baş verib?
Nüsrət vağzalda qarmon çalıb pul qazandığı günlərin birində qatarda bir qadın onun ac olduğunu düşünüb ona çörək verir. Sonralar Nüsrət anası ilə görüşəndə, həmin qadının öz doğma anası olduğu üzə çıxır ana öz oğlunu tanımadan dilənçi zənn edib çörəklə yardım etmişdi. Oğlunu qarşısında görən ana bu həqiqəti anlayanda özündən gedərək huşunu itirib.
- Nüsrət Kəsəmənli niyə yeddinci sinifdən sonra məktəbdən uzaqlaşıb?
Ailəyə maddi kömək lazım olduğu üçün Nüsrət 7-ci sinifdən sonra təhsildən ayrılmaq məcburiyyətində qalıb. Gündüzlərini küçələrdə və vağzallarda keçirdiyi üçün tez-tez davalara qarışır, hətta bir dava zamanı bıçaqlanma hadisəsi də baş verir. Buna baxmayaraq, sonradan özündə güc taparaq bir müddət fasilədən sonra təhsilini yenidən davam etdirir və məktəbi bitirir.
- Şairin ilk sevgi mövzusunda yazdığı şeirini kimə həsr etdiyi deyilir?
Nüsrət Kəsəmənli zarafatla etiraf edib ki, ilk sevgi şeirini kəndlərinə ezam olunmuş gənc rus dili müəlliməsinə yazıb. Yeniyetmə çağlarında bu müəlliməni saf bir uşaq sevgisi ilə sevdiyini düşünüb – onu görəndə həyəcanlanıb dili tutulur, söz deyə bilmirmiş. Yəni, şairin ilk ilham mənbələrindən biri elə məktəb illərində vurulduğu müəllimi olub.
- Nüsrət Kəsəmənli aktyorluq sahəsində hansı işləri görüb?
Gənclik illərində Nüsrət bir müddət İncəsənət İnstitutunda aktyorluq təhsili almış və səhnədə özünü sınamışdı. O, xalq teatrında Cəlil Məmmədquluzadənin “Ölülər” əsərində Şeyx Nəsrullah rolunu canlandırıb. Həmçinin, rejissor Əbdül Mahmudovun “Doğma sahillər” filmində iranlı general obrazını yaradıb. Hətta aktyor olmayan Nüsrətin bu rollardakı uğurlu oyunu Moskvadan kino mütəxəssislərini heyran etmiş, ona Özbəkistanda çəkilən bir filmə Şirvanşah rolunu təklif etmişdilər. Ssenariyə görə şah taxtdan enib gözəl qızı qarşılamağa getməli idi, lakin Nüsrət “şah heç vaxt taxtdan enməz” deyərək etiraz edib. Nəticədə onun təkidi ilə ssenari dəyişdirilib – qız gəlib şahın taxtı önündə təzim edir.
- Nüsrət Kəsəmənli gələcək həyat yoldaşı Rəhilə ilə necə tanış olub?
Şair Bakı Dövlət Universitetində oxuyarkən Rəhilə adlı bir qızla təsadüfən qarşılaşıb. Rəhilə xanım həmin vaxt universitetdə laborant işləyirdi. Nüsrət ilk baxışdan ona rəğbət bəsləsə də, ciddi xarakterli qıza birbaşa yaxınlaşmağa cəsarət etməyib. O, öz hisslərini ifadə edən bir şeir yazaraq dostundan xahiş edir ki, şeiri makinada yazmaq bəhanəsi ilə Rəhiləyə versin. Rəhilə xanım şeiri makinada yığıb və bəyəndiyi üçün bir nüsxəsini özü üçün saxlayıb. Dostu isə sonradan onları tanış edərək “makinada yazıb çox bəyəndiyin şeirin müəllifi bax, bu oğlandır” deyir. Beləcə, Nüsrətlə Rəhilə arasında münasibət başlayır.
- Rəhilənin anası əvvəlcə bu izdivaca niyə razı olmurdu?
Rəhilə xanımın anası əvvəlcə qızını şairə vermək istəmirmiş. “Şairlər hərdəmxəyal olur” – deyə o, bu evliliyə qarşı çıxıb elçiləri geri qaytarırdı. Bu məsələ məşhur jurnalist və müəllim Nəsir İmanquliyevin diqqətinə çatdırılır. Nəsir müəllim şəxsən elçilik missiyasını öz üzərinə götürərək Rəhilənin anasını yola gətirir. Nəticədə ana razılıq verir və hətta Nəsir İmanquliyev Nüsrətlə Rəhilənin toy mərasimini təşkil edir.
- Nüsrət Kəsəmənli tələbəlikdə yataqxana tapa bilməyəndə nə edirdi?
Universitetin jurnalistika fakültəsində oxuyarkən Nüsrət yataqxanada yer ala bilməmişdi. Havalar isti olanda o, gecəni Bakının mərkəzindəki Sabir bağında skamyanın üstündə yatıb keçirirdi. Bir gün polis parkda gecələyən Nüsrəti avara zənn edərək saxlayır. Lakin onun tələbə olduğunu öyrənəndən sonra Nüsrəti Nəsir İmanquliyevin yanına aparırlar. Nəsir müəllim vəziyyəti araşdırıb ona dərhal yataqxanada yer ayırdırır və “Bakı” axşam qəzetində işə düzəldir. Beləcə, Nüsrətin həm yaşayış, həm də çalışma şəraiti yaxşılaşır.
- Nüsrət Kəsəmənli ilk məhəbbəti Sevda ilə niyə evlənə bilməyib?
Nüsrət universitet illərində Sevda adlı bir qızı böyük məhəbbətlə sevib və çox sayda şeirini ona həsr edib. Lakin Sevda varlı və ziyalı ailədən olduğundan, valideynləri qızlarını kasıb bir şairə vermək istəməyiblər. Deyilənə görə, Nüsrətin evi və maddi imkanları olmadığı üçün bu məhəbbətin qarşısı alınıb. Nəticədə Nüsrət və Sevda hər nə qədər sevsələr də, ailə qura bilməyiblər. İllər sonra Nüsrət təsadüfən Sevdanın yaşadığı binadan bir mənzil alır və həmin evi öz həyat yoldaşı Rəhilə xanıma hədiyyə edir.
- Şairin toyunda hansı qeyri-adi qonaq görünüb?
Nüsrət Kəsəmənlinin öz toy günündə gözlənilməz bir hadisə baş verib. Onun ilk sevdiyi xanım Sevda toy məclisinin keçirildiyi Səadət Sarayının qapısına qədər gəlib, lakin içəri girməyib. Nüsrət qapıda dayanmış Sevdanı görsə də, həmin an bu barədə gələcək həyat yoldaşına heç nə deməyib. Yalnız toy bitdikdən sonra o, Rəhilə xanıma hər şeyi danışıb.
- Sevdanın sonrakı taleyi necə olub və Nüsrət onun üçün nə yazıb?
Sevda sonradan başqa bir şəxslə ailə qurub, lakin xoşbəxt ola bilməyib. İlk sevgisini itirdiyi üçün ailəsi dağılır və bir müddət sonra ağır xəstəliyə tutulur. Bu xəbəri eşidən Nüsrət Kəsəmənli böyük kədər keçirir. Sevdanın izdivacından sarsılan şair ona həsr etdiyi “Dünən toyun idi” adlı məşhur şeirini qələmə alır. Sevdanın vəfatından (1983) sonra isə Nüsrət sanki ürəyindəki ağrını dilə gətirərək “Bir sevda ağlayır içimdə mənim” elegiyasını yazır. Şairin yaradıcılığının böyük hissəsinin məhz Sevda ilə bağlı olduğu söylənilir.
- Nüsrət Kəsəmənli haqqında yanlış ölüm xəbəri necə yayılıb?
Bir gün şairin dostu, xalq şairi Sabir Rüstəmxanlının oğlu atasına zəng vurub “Nüsrət əmi qəzada ölüb” xəbərini verir. Sabir Rüstəmxanlı bu xəbərə inanmayıb birbaşa Nüsrətin özünə zəng edir. Telefonu Nüsrət özü açır və dostunun “Sağsan?” sualına zarafatla “Ölü olsam, telefona cavab verə bilərdimmi?!” cavabını verir. Sonradan məlum olur ki, Nüsrət Kəsəmənli avtomobili ilə dəmir yolu keçidindən keçərkən qatar maşını vurub xeyli sürüyüb, lakin o, möcüzə nəticəsində sağ qalıb. Dostları sağ qalmasını qeyd edib sevincini bölüşür və Nüsrət öz “dəfn çıxışını” zarafatyana da olsa sağlığında eşidə bildiyini dilə gətirir.
- Nüsrət Kəsəmənlinin oğlu ilə bağlı baş vermiş faciəvi hadisə nə idi?
Şairin Araz adlı oğlu 1998-ci ildə qeyri-rəsmi nikahda olduğu qadını qətlə yetirməkdə ittiham olunur. Bu cinayətə görə Araz həbs edilir və ailədə böyük bir faciə yaşanır. Hadisə Nüsrət Kəsəmənliyə son dərəcə pis təsir göstərir – o, baş verənlərə ithafən “Köhnə evə vida” adlı bir şeir yazır. Şair ömrünün sonuna qədər oğlunun həbsdə olmasından narahat qalır. Hətta Nüsrət vəfat edəndə belə oğlu hələ həbsxanada idi, bu da şairin ürəyində nisgilli bir yara olaraq qalmışdı.
- Nüsrət Kəsəmənli övladlarına qarşı necə bir ata idi?
Nüsrət Kəsəmənli hədsiz dərəcədə ailəcanlı, kövrək qəlbli bir insan idi. Övladları ilə bağlı ən kiçik bir məsələ belə onu duyğulandırırdı. Məsələn, oğlu Rəşad uşaq ikən xəstələnəndə Nüsrət müəllim uşağın başı üzərində oturub hönkür-hönkür ağlamışdı. Bir dəfə isə əsgərlikdə olan oğlu yüngül ayaq xəsarəti ilə evə dönəndə, Nüsrət Kəsəmənli onu qapıda göz yaşları ilə qarşıladı. Şairin bu dərəcə həssas və şəfqətli ata olması ailəsinə bağlılığının göstəricisidir.
- Bir gözəllik müsabiqəsində Nüsrət Kəsəmənli nə üçün efirdən uzaqlaşdırılıb?
1980-ci illərin sonlarında keçirilən bir gözəllik yarışması zamanı Nüsrət Kəsəmənli ilə bağlı qeyri-adi hadisə baş verir. Canlı efirdə ona “Əgər sizin qızınız olsa, onun səhnəyə (gözəllik müsabiqəsinə) çıxmasına razı olardınızmı?” deyə provokativ sual verilir. Bu sual Nüsrəti bərk əsəbiləşdirir və o, sualı verən adama hücum edərək onu vurur. Nəticədə yayım yarımçıq kəsilir və studiya işçiləri şairi sakitləşdirməli olurlar. Bu hadisə Nüsrət Kəsəmənlinin efirdə nadir hallarda gördüyümüz emosional anlarından biri kimi yadda qalıb.
- Nüsrət Kəsəmənlinin ictimai fəaliyyəti hansı sahələri əhatə edib?
Nüsrət Kəsəmənli təkcə şeir yazmaqla yox, həm də fəal ictimai fəaliyyətlə məşğul olub. O, uzun illər Azərbaycan Yazıçılar İttifaqında çalışaraq 1981–1984-cü illərdə İttifaqın Həmkarlar Komitəsinə sədrlik edib, həmçinin qurumun Poeziya Şurasının sədri və idarə heyətinin üzvü seçilib. Bundan əlavə, Nüsrət Kəsəmənli Sovet sonrası dövrdə yaradılan Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının qurucularından biri olub və partiyanın Ali Məclisinin ilk üzvlərindən sayılır. O, C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında baş redaktor, televiziyada “Dünyaya pəncərə” verilişinin aparıcısı kimi də fəaliyyət göstərib və ölkənin mədəni-ictimai həyatına töhfələr verib.
- Nüsrət Kəsəmənlinin şeirlərinin oxucular arasında bu qədər populyar olmasının sirri nə idi?
Onun şeirlərinin populyarlığı ilk növbədə səmimiliyində və insanların ürəyinə toxunmasında idi. 1970-ci illərin əvvəllərində gənc şairin “Getmək istəyirəm” adlı şeiri nəşr olunar-olunmaz tələbə gənclər arasında ildırım sürəti ilə yayılaraq dillər əzbəri oldu və Nüsrət Kəsəmənliyə böyük şöhrət gətirdi. Gənclər onun misralarında öz şəxsi duyğularını görürdülər. Hətta həmin dövrün bütöv bir nəslinin nümayəndələri sevdikləri insana ürək sözlərini Nüsrət Kəsəmənlinin şeirlərini göndərməklə ifadə edirdilər.
- Nüsrət Kəsəmənlinin vəfatı necə baş verib və niyə bəzi insanlar bunu müəmmalı hesab edirdi?
2003-cü ilin oktyabrında Nüsrət Kəsəmənlinin səhhətində ciddi problemlər yarandı – böyrək çatışmazlığı ilə bağlı onu müalicə üçün Təbriz şəhərinə apardılar. Təxminən altı aylıq müalicə kursundan sonra vəziyyəti yaxşılığa doğru gedirdi. Lakin qəbul etdiyi güclü dərmanlar şairin mədəsində gözlənilməz fəsad törədir: daxili qanaxma başlayır və o, qəfildən 15 oktyabr 2003-cü ildə, cəmi 57 yaşında, Təbrizdə vəfat edir. Şairin ölüm xəbərini həkimlər iki gün həyat yoldaşından gizlədirlər – Rəhilə xanım Bakıya qayıdarkən yolüstü maşında məxmərə bükülmüş tabutu görəndə həyat yoldaşının dünyasını dəyişdiyini öyrənir. Nüsrət Kəsəmənlinin cüssəli, sağlam görünüşlü bir insan olması səbəbilə onun belə ani ölümü çoxlarına inanılmaz gəldi. Uzun müddət insanlar bu itkini müəmmalı sayır, “belə qəfil ölümə inana bilmirik” deyə düşünürdülər.
Hadisənin gedişatını izləmək üçün ain.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
