Ermənistan lideri Zemfira və Ledi Qaqanı dinləyərkən niyə kədərli görünür? - BBC
Keçəl, orta yaşlı bir kişi oturub erməni şansonunu və xalq mahnılarını, Adeli, Con Lennon, fransız və rus repini, DDT qrupunu, barokko musiqisini, Vısotskinin qaraçı romanslarını və Zemfiranı (Rusiyada xarici agent kimi tanınır) dinləyir. Bu videolarda o, günəş işığında gözlərini qıyır, qalstukunu bağlayır, pencəyinin cibinə sarı gül qoyur və ya kompüterində yazır. Amma əksər hallarda düz irəli baxır - bəzən gülümsəyir, bəzən düşüncəli, bəzən kədərli.
Bu adam Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyandır. Parlament seçkiləri 2026-cı ilin iyun ayında keçiriləcək və seçki kampaniyası ərəfəsində siyasətçi ictimai imicini dəyişməyə başlayıb.İndi rəqiblərinə qarşı ittihamçı çıxışlarına əlavə olaraq, ona səssizcə musiqi dinlədiyi videolar da qoşulub. "Pis dövrlər başa çatır. Kədərlənməyi və qorxmağı dayandırıb yaşamağa başlaya bilərsiniz. Və həyatdan zövq ala bilərsiniz", - Paşinyanın hakim blokundan olan keçmiş millət vəkili, politoloq Mikael Zolyan Ermənistan liderinin yeni üslubunu belə şərh edir.
Amerika PR strategiyası, yoxsa təmiz ilham?
Musiqi videoları Paşinyanın izləyicilərinə sabahınız xeyir arzulaması və onlara olan sevgisini ifadə etməsinin bir yoludur. Ən azından, o, bunu özü belə izah edir - başlıqlarda və əlləri ilə ürək formasında.
Zemfiranın "PMML" mahnısına kədərli bir ifadə ilə oturan siyasətçinin videosu postsovet gəncləri arasında sensasiyaya çevrildi. Oktyabr ayında yayımlanan video o vaxtdan bəri İnstaqramda 16 milyondan çox baxış toplayıb. Minlərlə istifadəçi TikTok-da öz parodiyalarını paylaşıb və bizneslər bu memdən reklam üçün istifadə ediblər. Paşinyanın videoları orta hesabla 100.000 baxış sayına çatsa da, musiqili videolar çox vaxt bir milyondan çox olur. Paşinyanın İnstaqram səhifəsi Ermənistanla əlaqəsi olmayan insanlardan izləyicilər cəlb edib. Baş nazirin Astanaya səfəri zamanı çəkdiyi və qazax müğənnisi Aua Rainin mahnısına həsr olunmuş video, yerli mediada səfərin gündəliyi qədər geniş işıqlandırılıb.
Paşinyanın Rusiyaya səfərləri həm də onun son dərəcə eklektik musiqi zövqünü nümayiş etdirmək üçün bir fürsət olub. Məsələn, Moskvada o, izləyicilərini Lubyanka meydanındakı FSB binasının mənzərəsi və "Laskoviy May" qrupunun "Belıye Rozı" mahnısı ilə qarşılayıb. Bir neçə gün əvvəl Sankt-Peterburqa çatdıqdan sonra Uma2rman qrupunun "Dojdiş" mahnısını dinləyib.
Bəs bu videoların ideyası kimdən gəlib və onlar üçün musiqini kim seçir?
Noyabr ayında rusiyalı marketinq mütəxəssisi Yeqor Bolkonski ixtisaslaşmış konfransda amerikalı PR mütəxəssisinin hesabatını danışıb. Hesabatda iddia edilirdi ki, dünyanın ən böyük PR agentliklərindən biri olan Nyu-Yorkda yerləşən Edelman şirkəti Paşinyanın qəribə videolarının arxasında dayanır. Bu xəbər Ermənistan mediasında yayılıb və Ermənistanda bir çoxları Edelmanın Baş nazirlə məsləhətləşdiyinə inanırlar.Lakin Edelman bu nəzəriyyəni qəti şəkildə rədd edir. Şirkət Ermənistanın Baş naziri üçün işləmir və onun sosial mediası ilə əlaqəli deyil, BBC-nin sorğusuna cavab olaraq sözçü bildirib.
"Bu şirkətin Ermənistan hökuməti ilə işləyib-işləmədiyini bilmirəm. Mən yalnız natiqin sözlərinə və ekranda görünən bəzi slaydlara əsasən mühakimə yürüdürəm", - deyə Yeqor Bolkonski BBC-nin sualına cavab verib.
Baş nazirin mətbuat katibi Nazeli Baqdasaryan da Amerika şirkətinin iştirakını təkzib edib. Musiqili videoların çəkilməsi ideyası Paşinyanın özündən gəlib və musiqini şəxsən o seçir, - deyə o, BBC-yə bildirib."Baş nazirin sosial media strategiyasının hazırlanmasında heç bir PR şirkəti və ya məsləhətçi iştirak etmir. Bütün müvafiq işlər Baş nazirin ofisinin media qrupu tərəfindən həyata keçirilir", - Baqdasaryan əlavə edib.
İnqilabçıdan dövlətçiyə
2018-ci ildə hakimiyyətə gəldikdən sonra Paşinyan diasporadakı ermənilərin və onların həmvətənlərinin təxəyyülünü ələ keçirərək, ölkənin bir əsrdə ən populyar liderinə çevrilib. Lakin iki il sonra Ermənistan İkinci Qarabağ müharibəsində uduzdu və 2023-cü ilin sentyabrında Azərbaycan bütün bölgəni geri aldıqdan sonra demək olar ki, bütün Qarabağ erməniləri qaçdı.
Yerevanda və ölkənin hər yerində bir çoxları ölkənin çıxılmaz vəziyyətə düşdüyünə və vəziyyətin daha da pisləşəcəyinə inanırdılar. Lakin bu yay diplomatik irəliləyiş baş verdi - Azərbaycanla münasibətlərin yumşaldılması və sülh müqaviləsinin təsdiqlənməsi. İllərdir nəticəsiz səylərdən və partiyasının yerli seçkilərdəki məğlubiyyətlərindən sonra Paşinyanın elan etdiyi "sülh gündəliyi" öz bəhrəsini verməyə başladı.
Ermənistan Qarabağdan, Azərbaycan isə təzminatdan imtina edir: sülh müqaviləsinin mətnində əksini tapıb? İndi onun vəzifəsi seçicilərdə nikbinlik yaratmaqdır. Sosial media bunun üçün əsas platforma rolunu oynayır və onun bu sahədə unikal təcrübəsi var. Onu hakimiyyətə gətirən 2018-ci il etirazları Facebook vasitəsilə təşkil olunmuşdu. Paşinyanın çıxışlarını onlayn olaraq yüz minlərlə insan izləyib. Hətta televiziya aparıcılarının və rəsmilərin rəsmi, ədəbi dili əvəzinə danışıq dilindən istifadə etməsi belə izləyiciləri valeh etdi.
Hakimiyyət dəyişikliyindən dərhal sonra bir çoxları zarafatla Ermənistanın indi Facebook vasitəsilə idarə olunduğunu xatırlayır, Yerevandakı Regional Demokratiya və Təhlükəsizlik Mərkəzinin direktoru Tiqran Qriqoryan. "Bu, təəccüblü bir tendensiya idi - baş nazir də daxil olmaqla, rəsmilər ofislərindən canlı yayımlar edirdilər. Baş nazir isə öz iqamətgahını nümayiş etdirirdi", - deyə Qriqoryan bildirir.
Lakin İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra hakimiyyət orqanları daha qapalı oldu - dövrlər sosial mediada viral məzmun üçün əlverişli deyildi. "Müharibədən sonra [Paşinyan] daha təmkinli davranmağa çalışdı. Həyat yoldaşı sosial mediada daha sərbəst ruhlu bir üslubu qorumağa davam etdi və bir çoxları onu buna görə tənqid etdi. Dedilər ki, o, yaşadığımız dövrü, müharibənin olduğunu, çoxlu itki olduğunu nəzərə almır.
Düşünürəm ki, buna görə də o, daha təmkinli olmağa çalışdı", - deyə Mikael Zolyan bildirir. Lakin Paşinyanın matəm dövrü başa çatdı və seçki kampaniyası başladı. Tiqran Qriqoryan deyir ki, hakim partiya siyasi mübarizə üçün media resurslarından və sosial mediadan məharətlə istifadə edir. O iddia edir ki, Paşinyanın ətrafında "siyasi bloqçuların bütün infrastrukturu" yetişib və bu da ona media gündəmini diktə etmək imkanı verib.
Gələn il Ermənistanda parlament seçkiləri keçiriləcək və Paşinyan seçki kampaniyası barədə düşünməlidir. Qriqoryan İnstaqram və TikTok-a istinadən deyir: "Hakim partiyanın bütün əsas üzvləri sosial mediada, o cümlədən gənclərin sosial mediasında çox aktivdirlər". Politoloq qeyd edir ki, rəy sorğularına görə, Paşinyan və onun hökumətinə ən az dəstək verən gənclərdir və hakimiyyət indi onları daha fəal şəkildə cəlb etməyə çalışır.
Bəs musiqi videoları Ermənistan baş nazirinin bəyənmə reytinqini artırmağa kömək edibmi? Qriqoryan qeyd edir ki, indiyə qədər Paşinyanın videoları digər keçmiş sovet ölkələrindəki gənclər arasında daha çox həvəs yaradıb. Mikael Zolyan da razılaşır ki, Ermənistanda münasibətləri dəyişdirmək daha çətindir, çünki Paşinyanın yeddi illik hakimiyyətindən sonra əksəriyyət artıq qərar verib.
"İnsanlar üç böyük qrupa bölünür. Onu dəstəkləyən biri var. Bəziləri onu birmənalı şəkildə, bəziləri tərəddüdlə, bəziləri isə iki şərdən daha kiçik kimi dəstəkləyir. Digər qrup isə ona nifrət edənlərdir. Onun etdiyi hər şey onlarda şiddətli bir nifrət oyadır. Təbii ki, bütün bu videolar onları daha da qıcıqlandırır", - Zolyan deyir. "Amma ya siyasətdən imtina edən, ya heç vaxt siyasətlə maraqlanmayan, ya da bütün bunlardan bezən üçüncü bir qrup da var. Onların diqqətini cəlb edə bilsə, bu qrupda yeni izləyicilər qazanmış ola bilər."
