"Doğuş anı yalnız başlanğıc deyil, immun sistemin taleyi də həmin anda yazılır..."
Avropanın nüfuzlu tədqiqat müəssisələrindən biri olan İsveçin Karolinska İnstitutu tərəfindən aparılan genişmiqyaslı araşdırma qeysəriyyə əməliyyatının uşaqlarda bəzi onkoloji xəstəliklərin inkişafı ilə əlaqəli ola biləcəyini ortaya qoyub.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "poisknews.ru" nəşri yazıb.
Nəşr qeyd edir ki, alimlər 1982-2015-ci illər arasında doğulmuş 2,4 milyon uşağın sağlamlıq tarixçəsini təhlil edib. Nəticədə məlum olub ki, qeysəriyyə əməliyyatı ilə doğulan uşaqlarda leykoz, xüsusilə də B-hüceyrəli leykoz riski təbii doğumla müqayisədə təxminən 20 faiz daha yüksəkdir. Bu fərq oğlan uşaqları və 5 yaşdan aşağı körpələr üçün daha da ciddi səviyyədədir: bu qrupda risk 37-57 faiz arasında dəyişir. Bu nəticələr tibbi ictimaiyyət üçün yeni müzakirə mövzusu yaradıb.
Leykoz nədir və nədən yaranır?
Leykoz qan hüceyrələrinin istehsalına nəzarət edən sümük iliyinin xərçəngidir. Uşaqlarda ən çox rast gəlinən forması kəskin limfoblast leykozudur (ALL), onun da ən geniş yayılmış növü B-hüceyrəli leykoz hesab olunur. Bu xəstəlik uşağın orqanizmində anormal və funksiyasız qan hüceyrələrinin nəzarətsiz şəkildə çoxalması ilə xarakterizə olunur. Leykozun dəqiq səbəbləri hələ də tam müəyyən edilməsə də, alimlər genetik meyllərlə yanaşı, ətraf mühit amilləri və erkən həyatdakı immunoloji təcrübələrin bu xəstəliyin inkişafında rol oynaya biləcəyini düşünür.
Doğumun başlanğıc anı və immun sistemin taleyi
Karolinska İnstitutunun alimləri bu sual ətrafında mühüm bir fərziyyə irəli sürüb: qeysəriyyə əməliyyatı ilə doğulan uşaqlar doğuş zamanı ananın doğuş kanalındakı mikrofloraya məruz qalmır və bu səbəbdən onların immun sistemi düzgün stimullaşdırılmır. Bu ilk təmas - bakteriyalarla zəngin və bədən üçün təbii "ilk sərhəd" rolunu oynayan doğuş yolları uşağın immunitetinin təbii yolla "proqramlaşdırılmasında" həlledici rol oynaya bilər.
Maraqlıdır ki, tədqiqatda qeyri-planlı (təcili) qeysəriyyə doğuşları zamanı bu riskin əhəmiyyətli dərəcədə azaldığı müşahidə olunub. Yəni, əgər əməliyyat doğuşun artıq başladığı mərhələdə və ya döl kisəsinin partlamasından sonra həyata keçirilirsə, uşaq hələ də ananın mikroflorası ilə müəyyən təmasda olur və bu təmas, ehtimal ki, immunitetin formalaşmasında mühüm rol oynayır.
Qeysəriyyə əməliyyatının digər potensial riskləri
Son illərdə müxtəlif araşdırmalar qeysəriyyə ilə doğulan uşaqlarda 1-ci tip şəkərli diabet, astma, həzm problemləri, piylənmə kimi xəstəliklərin riskinin də artdığını göstərib. Bunun səbəbi yenə də təbii bakterial stimullaşmanın olmaması və mikrobiomun kasad olması ilə izah olunur. Uşağın immun və həzm sistemi doğuş anından etibarən xarici mühitə uyğunlaşmalı və bu uyğunlaşma mikrofloranın iştirakı ilə baş verir.
Elmi ehtiyat və ictimai məsuliyyət
Karolinska İnstitutunun elmi əməkdaşı, tədqiqat həmmüəllifi Kristina-Evmorfia Kampitsi deyir:
"Qeysəriyyə əməliyyatı anaların həyatını xilas edən vacib tibbi müdaxilədir. Lakin bu üsul tibbi göstəriş olmadan, sadəcə rahatlıq və ya şəxsi seçim naminə tətbiq olunursa, bu, uşağın gələcək sağlamlığı baxımından əlavə risklər yarada bilər. Bu səbəbdən cəmiyyət və həkimlər arasında açıq və əsaslandırılmış müzakirə aparılmalıdır".
Ehtiyatlı qərar və fərdi yanaşma
Qeysəriyyə əməliyyatı bəzən həyat qurtaran yeganə yol olur və onu əvəz edə biləcək alternativ yoxdur. Lakin bu tədqiqat bir daha göstərir ki, təhlükəsiz doğuş anlayışı yalnız doğuş anı ilə məhdudlaşmır, uşaq və ana üçün uzunmüddətli sağlamlıq perspektivləri də nəzərə alınmalıdır.
Təhlükəsiz və məsuliyyətli tibbi qərar üçün həkimlər, valideynlər və səhiyyə qurumları bu cür araşdırmalardan çıxarılan dərsləri diqqətlə təhlil etməli, qeysəriyyə əməliyyatını yalnız tibbi zərurət olduğu hallarda həyata keçirməyə çalışmalıdırlar. Çünki burada söhbət təkcə doğuş anından deyil, uşağın bütün həyatını formalaşdıran ilkin təsirlərdən gedir.
