Bakı, 27 sentyabr, AZƏRTAC
Yer kürəsinin ozon qatı bərpa olunur və alimlər bunu bəşəriyyətin planetimizi qorumaq üçün lazımi addımlar atdıqda nələrə nail ola biləcəyinin bariz nümunəsi hesab edirlər.
Bu müsbət xəbər ozon qatının tükənməsini qlobal təhlükə kimi tanıyan ilk sənəd olan Vyana Konvensiyasının 40 illiyinə həsr olunmuş Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatının (ÜMT) Ozon bülleteninin dərcindən sonra elan olunub.
AZƏRTAC-ın xarici mediaya istinadla verdiyi xəbərə görə, son illər aparılan tədqiqatlar göstərir ki, Antarktida üzərindəki ozon qatının vəziyyəti nəzərəçarpacaq dərəcədə yaxşılaşıb və bu, onun uzunmüddətli bərpa tendensiyasına uyğundur. Hərçənd ki, bu yaxşılaşmanın müəyyən hissəsi təbii atmosfer dəyişimləri ilə bağlıdır, alimlər əsas diqqəti daha mühüm məqama yönəldirlər: davamlı bərpa prosesi dünya ictimaiyyətinin ozon qatını dağıdan xlorftor¬karbonlar (XFK) kimi dağıdıcı kimyəvi maddələrdən mərhələli şəkildə imtina etməsindən sonra başlayıb.
Yer səthindən bir neçə kilometr yüksəklikdə yerləşən ozon qatı canlıları zərərli ultrabənövşəyi şüalardan qoruyur. Onsuz dəri xərçəngi, katarakta, immun sisteminin zədələnməsi və ekosistemlərin pozulması riski kəskin artar.
1987-ci ildə qəbul olunmuş Monreal Protokolu sayəsində təqribən 200 ölkənin saç spreyləri, soyuducular və yanğınsöndürmə köpüklərində istifadə edilən XFK maddələrindən mərhələli şəkildə imtina etməsi nəticəsində proqnozlara görə, 2040-cı ilə qədər ozon qatı əksər regionlarda bərpa olunacaq. Mövcud tendensiya davam edərsə, 2066-cı ilə qədər Antarktida üzərindəki məşhur ozon dəliyi də tam bağlanacaq.
Ozon qatının son dövrlərdə bərpası həm də digər bir sıra Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə nail olunmasına təkan verib. Buraya səhiyyə, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə, ərzaq təhlükəsizliyi və biomüxtəliflik daxildir.
Həlledici məsələ insanların bundan sonra atacağı addımlardır. Bununla belə, alimlər bu xəbəri ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində nadir qlobal uğur və elmin beynəlxalq əməkdaşlıqla birlikdə planetin ən ciddi problemlərinə cavab verə bilməsinin nümunəsi kimi qiymətləndirirlər.
