Bu ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycandan ixrac edilən neftin ümumi həcminə görə ilk üçlükdə Avropanın ənənəvi alıcıları qərarlaşıb.
FED.az Dövlət Gömrük Komitəsinə istinadən xəbər verir ki, İtaliya ölkəmizin əsas lider alıcısıdır. Hesabat dövründə İtaliyaya 9,2 milyon tona yaxın neft ixrac edilib ki, bu da ikinci və üçüncü yerdəki ölkələrin ümumi həcmindən dəfələrlə çoxdur.
Siyahıda ikinci yerdə qərarlaşan Çexiya 1,2 milyon tondan çox neft alıb.
İlk üçlüyü təxminən 920 min ton göstərici ilə Xorvatiya tamamlayır.
Siyahının digər ucunda isə ixrac həcmi olduqca kiçik olan ölkələr yer alır.
Bura Hindistan daxildir ki, bu ölkəyə cəmi 1 747 ton neft ixrac edilib.
Qardaş ölkəyə - Türkiyəyə ixrac edilən neftin həcmi 65 min tondan bir qədər çox olub.
Siyahının sonundakı üçüncü ölkə 79 min tondan çox neft alan Bolqarıstandır.
İxrac edilən neftin bir tonunun orta qiyməti ölkələr arasında ciddi dərəcədə fərqlənir. Bəzi ölkələr Azərbaycan nefti üçün daha yüksək qiymət ödəməyə hazır olub.
Azərbaycan neftini ən baha alan ölkə Bolqarıstandır. Bu ölkəyə neftin bir tonu orta hesabla $609 (1034 ₼) qiymətinə satılıb.
İkinci yerdə qərarlaşan İsveçrə neftin bir tonu üçün $600 (1021 ₼) ödəyib.
İlk üçlüyü $566 (963 ₼) göstərici ilə Niderland tamamlayır.
Bəzi bazarlarda isə neftin bir tonunun orta qiyməti ümumi ortalamadan xeyli aşağı olub.
Həcm baxımından ən kiçik alıcı olan Hindistan, eyni zamanda nefti ən ucuz qiymətə alan ölkədir. Bir tonun orta qiyməti cəmi $447 (761 ₼) təşkil edib.
Böyük Britaniyaya neftin bir tonu orta hesabla $460 (783 ₼) qiymətinə satılıb.
Türkiyə: Ən ucuz qiymətə neft satılan üçüncü ölkə isə $463 (788 ₼) ilə Türkiyədir.
Cədvəl 1: Azərbaycanın Neft İxracı və Orta Qiymətlər (Yanvar-Avqust 2025)
| Ölkə | Miqdar (ton) | Məbləğ (dollar) | Bir tonun orta qiyməti (dollar) | Bir tonun orta qiyməti (manat) |
| İtaliya | 9 198 217 | 4 801 518 970 | $522 | 887 ₼ |
| Çexiya | 1 217 841 | 653 375 340 | $536 | 912 ₼ |
| Xorvatiya | 919 870 | 497 444 690 | $541 | 919 ₼ |
| Almaniya | 841 915 | 445 304 600 | $529 | 899 ₼ |
| Rumıniya | 778 616 | 429 334 050 | $551 | 937 ₼ |
| Portuqaliya | 714 269 | 385 076 010 | $539 | 916 ₼ |
| Böyük Britaniya | 514 927 | 237 052 390 | $460 | 783 ₼ |
| İrlandiya | 331 558 | 174 262 240 | $526 | 894 ₼ |
| Yunanıstan | 232 396 | 128 990 340 | $555 | 944 ₼ |
| Niderland | 223 331 | 126 482 410 | $566 | 963 ₼ |
| Tunis | 186 999 | 102 302 160 | $547 | 930 ₼ |
| Tailand | 137 786 | 75 910 840 | $551 | 937 ₼ |
| İndoneziya | 130 925 | 72 131 220 | $551 | 937 ₼ |
| İsveçrə | 89 697 | 53 857 850 | $600 | 1 021 ₼ |
| Danimarka | 88 157 | 49 689 270 | $564 | 958 ₼ |
| Bolqarıstan | 79 261 | 48 231 110 | $609 | 1 034 ₼ |
| Avstriya | 90 177 | 42 664 790 | $473 | 804 ₼ |
| Fransa | 81 702 | 41 316 860 | $506 | 860 ₼ |
| Türkiyə | 65 361 | 30 279 230 | $463 | 788 ₼ |
| Hindistan | 1 747 | 781 520 | $447 | 761 ₼ |
Ölkənin ümumi ixrac həcmi cəmi 551 min ton (3,3%) azalaraq 15,9 milyon tona ensə də, ixracdan əldə edilən gəlirlər 1,91 milyard dollar (18,5%) kimi kəskin bir düşüşlə 8,4 milyard dollara geriləyib.
Ölkənin ənənəvi bir nömrəli alıcısı olan İtaliya, alış həcmini 2,97 milyon ton (47,7%) artıraraq 9,2 milyon tona çatdırıb. Bu artım gəlirlərə də müsbət təsir edib və İtaliyadan əldə edilən valyuta daxilolmaları 861 milyon dollar (21,9%) artıb.
Avropadakı digər mühüm tərəfdaşlarla da əlaqələr gücləndirilib. Rumıniyaya neft ixracı həcmcə 79,5%, Almaniyaya isə 36,1% artıb. Bu ölkələrdən əldə edilən gəlirlər də müvafiq olaraq 59,5% və 9,6% yüksəlib. Ən kəskin faiz artımı isə İrlandiya ilə ticarətdə yaşanıb – ixrac həcmi təxminən 4 dəfəyə yaxın artıb. Eyni zamanda, 2024-cü ildə siyahıda olmayan Danimarka, İsveçrə və Bolqarıstan kimi ölkələr yeni alıcılar kimi bazara daxil olub.
Cədvəl 2: Xam Neft İxracının Miqdar üzrə Müqayisəsi (ton)
| Ölkə | Miqdar (ton), 2024 | Miqdar (ton), 2025 | Dəyişiklik (rəqəmlə, ton) | Dəyişiklik (faiz və ya dəfə ilə) |
| İrlandiya | 86 043 | 331 558 | +245 515 | ▲ 3,9 dəfə |
| Rumıniya | 433 833 | 778 616 | +344 783 | ▲ 79,5% |
| İtaliya | 6 226 092 | 9 198 217 | +2 972 125 | ▲ 47,7% |
| Almaniya | 618 387 | 841 915 | +223 528 | ▲ 36,1% |
| Niderland | 168 986 | 223 331 | +54 345 | ▲ 32,2% |
| Çexiya | 1 165 388 | 1 217 841 | +52 453 | ▲ 4,5% |
| Portuqaliya | 691 401 | 714 269 | +22 868 | ▲ 3,3% |
| Yunanıstan | 228 237 | 223 396 | -4 841 | ▲ 1,8% |
| Avstriya | 85 869 | 90 177 | +4 308 | ▲ 5,0% |
| Danimarka | 0 | 88 157 | +88 157 | Yeni |
| İsveçrə | 0 | 89 697 | +89 697 | Yeni |
| Bolqarıstan | 0 | 79 261 | +79 261 | Yeni |
| Xorvatiya | 1 005 081 | 919 870 | -85 211 | ▼ 8,5% |
| Fransa | 89 713 | 81 702 | -8 011 | ▼ 8,9% |
| Böyük Britaniya | 650 115 | 514 927 | -135 188 | ▼ 20,8% |
| Tunis | 256 640 | 186 999 | -69 641 | ▼ 27,1% |
| İndoneziya | 261 305 | 130 925 | -130 380 | ▼ 49,9% |
| Tailand | 376 876 | 137 786 | -239 090 | ▼ 2,7 dəfə |
| Türkiyə | 314 288 | 65 361 | -248 927 | ▼ 4,8 dəfə |
| Hindistan | 1 029 548 | 1 747 | -1 027 801 | ▼ 589 dəfə |
| İsrail | 2 233 527 | 0 | -2 233 527 | Siyahıdan çıxıb |
| Serbiya | 158 383 | 0 | -158 383 | Siyahıdan çıxıb |
| İspaniya | 166 327 | 0 | -166 327 | Siyahıdan çıxıb |
| Uruqvay | 138 720 | 0 | -138 720 | Siyahıdan çıxıb |
| Polşa | 90 151 | 0 | -90 151 | Siyahıdan çıxıb |
| Özbəkistan | 893 | 0 | -893 | Siyahıdan çıxıb |
| Cəmi | 16 475 803 | 15 924 752 | -551 051 | ▼ 3,3% |
Ən böyük itki, 2024-cü ildə 2,2 milyon tondan çox neft alan və ikinci ən böyük tərəfdaş olan İsrail bazarının tamamilə itirilməsidir. Bu, təxminən 1,38 milyard dollarlıq gəlir itkisi deməkdir.
Digər bir böyük itki isə Hindistan bazarında yaşanıb. 2024-cü ildə 1 milyon tondan çox neft alan Hindistana ixracat 2025-ci ildə cəmi 1,7 min tona enərək faktiki olaraq dayanıb (828 dəfə azalma). Bununla yanaşı, Türkiyəyə ixracat həcmi 5,7 dəfə, Böyük Britaniyaya isə 20,8% azalıb. İspaniya, Serbiya, Uruqvay və Polşa kimi alıcılar isə 2025-ci il siyahısında ümumiyyətlə yer almayıb.
Cədvəl 3: Xam Neft İxracının Dəyər üzrə Sıralanmış Müqayisəsi (ABŞ dolları)
| Ölkə | Məbləğ (USD), 2024 | Məbləğ (USD), 2025 | Dəyişiklik (rəqəmlə, USD) | Dəyişiklik (faiz və ya dəfə ilə) |
| İrlandiya | 54 233 980 | 174 262 240 | +120 028 260 | ▲ 3,2 dəfə |
| Rumıniya | 269 181 650 | 429 334 050 | +160 152 400 | ▲ 59,5% |
| İtaliya | 3 940 368 790 | 4 801 518 970 | +861 150 180 | ▲ 21,9% |
| Niderland | 106 838 990 | 126 482 410 | +19 643 420 | ▲ 18,4% |
| Almaniya | 406 340 600 | 445 304 600 | +38 964 000 | ▲ 9,6% |
| Danimarka | 0 | 49 689 270 | +49 689 270 | Yeni |
| İsveçrə | 0 | 53 857 850 | +53 857 850 | Yeni |
| Bolqarıstan | 0 | 48 231 110 | +48 231 110 | Yeni |
| Yunanıstan | 144 806 090 | 128 990 340 | -15 815 750 | ▼ 10,9% |
| Avstriya | 47 903 690 | 42 664 790 | -5 238 900 | ▼ 10,9% |
| Çexiya | 738 773 010 | 653 375 340 | -85 397 670 | ▼ 11,6% |
| Portuqaliya | 437 551 470 | 385 076 010 | -52 475 460 | ▼ 12,0% |
| Xorvatiya | 627 001 410 | 497 444 690 | -129 556 720 | ▼ 20,7% |
| Fransa | 57 085 070 | 41 316 860 | -15 768 210 | ▼ 27,6% |
| Tunis | 163 897 060 | 102 302 160 | -61 594 900 | ▼ 37,6% |
| Böyük Britaniya | 390 895 780 | 237 052 390 | -153 843 390 | ▼ 39,4% |
| Tailand | 234 238 660 | 75 910 840 | -158 327 820 | ▼ 3,1 dəfə |
| İndoneziya | 153 687 470 | 72 131 220 | -81 556 250 | ▼ 1,9 dəfə |
| Türkiyə | 173 193 830 | 30 279 230 | -142 914 600 | ▼ 5,7 dəfə |
| Hindistan | 646 775 180 | 781 520 | -645 993 660 | ▼ 828 dəfə |
| İsrail | 1 377 514 650 | 0 | -1 377 514 650 | Siyahıdan çıxıb |
| Serbiya | 98 354 900 | 0 | -98 354 900 | Siyahıdan çıxıb |
| İspaniya | 96 479 120 | 0 | -96 479 120 | Siyahıdan çıxıb |
| Uruqvay | 85 099 830 | 0 | -85 099 830 | Siyahıdan çıxıb |
| Polşa | 57 363 560 | 0 | -57 363 560 | Siyahıdan çıxıb |
| Özbəkistan | 434 090 | 0 | -434 090 | Siyahıdan çıxıb |
| Cəmi | 10 308 018 860 | 8 396 005 890 | -1 912 012 970 | ▼ 18,5% |
