"Belarusun manevri, Moskvanın dözümü..."
Rusiya və Belarusun avtoritar liderləri üçün ABŞ siyasəti həlledici əhəmiyyət daşıyır. Ancaq onların məqsədləri tamamilə fərqlidir.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə rusiyalı jurnalist, "dw.com" nəşrinin köşə yazarı Konstantin Egert yazıb.
Onun fikrincə, Putin Vaşinqtonu Ukraynaya təzyiq göstərmək üçün istifadə edirsə, Lukaşenko Trampın gözündə "yaxşı oğlan" obrazı yaratmağa çalışır. Bu iki strateji oyun arasındakı fərq həm region, həm də qlobal geosiyasətdə ciddi təsir yaradır.
Moskva məyusdur
"Qərb-2025" hərbi təlimləri Kremlin planlarına uyğun gəlməyib. Əvvəllər "tarixin ən genişmiqyaslı" manevrləri kimi təqdim olunan təlimlər son anda “məhdud müdafiə xarakterli” bir məşqə çevrilib. Analitikin fikrincə, bu, məhz Belarusun təzyiqi ilə baş verib. Putin yenə də Avropanı Rusiyanın hərbi gücü ilə qorxutmaq istəyib, lakin Minsk "artıq bəsdir" deyib və Kreml istəməsə də geri çəkilib. Bu hadisə göstərir ki, Belarus artıq Kremlin tam nəzarəti altında olmayan oyunçu kimi çıxış edir.
"Mən Putin deyiləm"
Belarus lideri son həftələrdə ardıcıl jestlər edib: Polşa ilə informasiya mübadiləsini elan edib, 52 siyasi məhbusu azadlığa buraxıb, təlimləri məhdudlaşdırıb. Qarşılığında ABŞ "Belavia" aviaşirkətinə qarşı bəzi sanksiyaları yumşaldıb.
Diplomatların fikrincə, Lukaşenko bununla Vaşinqtonla Kremlə bağlı olmayan birbaşa kanal yaratmaq və iqtisadi güzəştlər qazanmaq istəyir. Müxalifət isə hesab edir ki, əsas məqsəd "izqoy" damğasından qurtulmaq və legitim lider obrazını möhkəmləndirməkdir.
Lukaşenko yaxşı anlayır ki, Donald Tramp özünü "sülhməramlı" kimi tarixə salmaq, hətta Nobel mükafatına iddia etmək istəyir. Ona görə də diktator mesaj verir: "Mən təxribat etmirəm, əsirləri azad edirəm, Qərblə dil tapmağa çalışıram. Mən Putin deyiləm, mənimlə işləmək olar". Bu strategiya Belarus üçün həm daxili, həm də beynəlxalq legitimlik qazanmaq yoludur.
Putin isə qorxu kartını oynayır
Kremlin niyyəti tamamilə fərqlidir. Putin Trampı Ukraynaya təzyiq göstərməyə məcbur etmək üçün NATO ölkələrinə qarşı təxribatlardan istifadə edir. Polşaya dron uçurmaq, Almaniyada logistika obyektlərini hədəfə almaq, Baltikyanı ölkələrin hava məkanını pozmaq - bütün bunlar Vaşinqtona açıq mesajdır: "Əgər Ukraynanı güzəştlərə məcbur etməsəniz, vəziyyəti daha da gərginləşdirəcəyəm".
Putinin "təklif etdiyi sülh" də yalnız şantaj üzərində qurulub: o, Avropada təxribatları dayandırmaq əvəzində ABŞ-dan Ukraynanın təslim edilməsini istəyir. Bu strategiya həm Qərbdə daxili fikir ayrılıqlarını dərinləşdirir, həm də Rusiyanın geosiyasi təsirini artırmaq üçün bir vasitədir.
Minsk və Moskva arasında gizli gərginlik
Lukaşenkonun Tramp ilə "flirti" Kremldə xoş qarşılanmır. Ancaq Putin Belarusdakı formal "İttifaq dövləti" görüntüsünü pozmaq istəmir. Çünki Moskvanın rəsmi müttəfiqləri onsuz da azdır və Belarus onun NATO qarşısında ön xəttidir. Belarusun manevr azadlığı Moskvanın əsas maraqları ilə ziddiyyət yaratdıqda isə "qırmızı xətt" sual olaraq qalır: Vaşinqtonla təmasların hansı məqamında Minsk artıq Moskvanın dözümünü tükəndirəcək?
Gələcək perspektivlər
Analitik hesab edir ki, Lukaşenko bu strategiyasını davam etdirməyə çalışacaq: o, həm daxili legitimlik, həm də ABŞ qarşısında nüfuz qazanmaq istəyir. Putin isə Vaşinqtonu Ukraynanın təslim olunmasına məcbur etmək üçün təxribatları artıracaq. Bu isə Belarusun oyununu daha mürəkkəb və riskli edir
Çünki Lukaşenkonun məqsədi Trampın diqqətini qazanmaq olsa da, bu Moskva ilə açıq qarşıdurmaya gətirib çıxara bilər. Hər iki lider üçün ABŞ hələ də siyasi orbitin mərkəzidir, lakin məqsədləri tamamilə ziddiyyətlidir: biri ayaqda qalmaq və legitimlik qazanmaq, digəri isə imperiya ambisiyalarını davam etdirmək və regional hegemonluğunu möhkəmləndirmək istəyir.
