Alimlər bildirirlər ki, Ay hər il Yerdən təxminən 3,8 santimetr (1,5 düym) uzaqlaşır. Bu məsafə Ay səthinə astronavtlar tərəfindən yerləşdirilmiş güzgülərə lazer şüaları göndərilərək millimetr dəqiqliyi ilə ölçülür.
Ayın uzaqlaşmasının səbəbi Yerin fırlanması zamanı yaranan qabarma və çəkilmə qüvvələridir. Ayın cazibəsi Yerin ona baxan tərəfində daha güclü, digər tərəfində isə daha zəif hiss olunur. Bu fərq okeanlarda iki böyük su qabarmasına səbəb olur.
Yer fırlanarkən bu qabarmalar Ayın bir qədər önündə qalır və Ayı irəli doğru çəkir. Bu da Ayın orbitini genişləndirərək uzaqlaşmasına gətirib çıxarır. Eyni prosesdə Yerin fırlanması da yavaşlayır və günlər çox kiçik nisbətdə uzanır.
Keçmişdə Ay daha yaxın idi
Təxminən 4,5 milyard il əvvəl Mars ölçüsündə bir göy cisminin Yerə çarpması nəticəsində yaranan Ay o dövrdə planetimizə daha yaxın idi. 70 milyon il əvvəl günlərin 23,5 saat davam etməsi barədə fosil qeydləri Ayın o zamanlar da bu gündəkindən yaxın olduğunu göstərir.
Gələcəkdə nələr olacaq?
Uzun müddət ərzində Yer və Ayın bir-birinə qabarma-çəkilmə vəziyyətinə keçəcəyi, yəni Yerin öz oxu ətrafında fırlanma müddətinin Ayın orbit müddətinə bərabər olacağı gözlənilir. Bu nöqtədə Ayın uzaqlaşması dayanar və Ay yalnız Yer üzünün bir tərəfindən görünəcək.
Lakin bundan əvvəl, təxminən 1 milyard il ərzində günəşin parlaqlığının artması ilə okeanlar buxarlanacaq və qabarma-çəkilmə təsiri sona çatacaq. Daha sonra günəş qırmızı nəhəng mərhələsinə keçərək həm Yeri, həm də Ayı məhv edəcək.
Alimlər bildirirlər ki, bu təsirlər çox uzun müddət ərzində baş verəcək və bu gün üçün Ayın uzaqlaşması yalnız astronomik müşahidələrlə fərqlənəcək qədər kiçikdir.
