"Sürət, qeyri-müəyyənlik və nüvə təhlükəsi - XXI əsrin ən təhlükəli silah yarışı..."
2019-cu ilin oktyabrında Pekində keçirilən hərbi paradda "iynə kimi iti" və 11 metr uzunluğunda olan DF-17 raketləri Çinin hipersəs gücünü bütün dünyaya nümayiş etdirib.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "bbc.com" nəşri yazıb.
Nəşr qeyd edir ki, o vaxtdan bəri bu silahlar yalnız Çinin deyil, həm də Rusiyanın strateji üstünlük rəmzinə çevrilib. ABŞ rəqiblərini təqib etməkdə çətinlik çəkir, Britaniya isə hələ də sıfırdan başlamağa məcburdur.
Çin və Rusiya öndədir
Mütəxəssislərə görə, Pekin və Moskva bu yarışda illər əvvəl böyük sərmayələr yatırdıqları üçün önə çıxıblar. Çin artıq dünyanın ən geniş hipersəs arsenalına sahibdir: 2024-cü ilin sonunda təqdim etdiyi GDF-600 planerləri 7 Max sürətə və 1200 kiloqram yük daşıma gücünə malikdir. Rusiya isə "Avanqard" və "Kinjal" raketləri ilə öz imkanlarını nümayiş etdirir. Putin hətta bu raketlərin "hədəfləri toza çevirdiyini" iddia edir.
ABŞ və Qərbin dilemması
Amerika ordusu "Dark Eagle" raketlərini tanıtsa da, ekspertlər etiraf edir ki, Çin və Rusiya hələlik onlardan irəlidədir. Qərb ölkələri uzun illər terrorizm və üsyanlarla mübarizəyə fokuslandığı üçün yüksək texnoloji rəqiblərlə simmetrik müharibəyə hazır olmayıb. İndi isə hipersəs təhlükəsi ABŞ və NATO-nun müdafiə sistemlərini çaşqın qoyur.
Hipersəs silahlarının gücü və paradoksu
Bu raketlərin əsas fərqi sürət deyil, manevr qabiliyyətidir. Əgər onlar uçuş zamanı trayektoriyanı dəyişə bilirlərsə, deməli, radarlardan yayınmaq və hədəfə ani zərbə endirmək mümkündür. Bu isə onları müdafiə olunması ən çətin silah edir. Amma bəzi ekspertlər hipersəs silahları ətrafında yaranan "hype"in şişirdildiyini düşünür. Çünki süni intellekt və yeni nəsil texnologiyalar yaxın gələcəkdə bu təhlükəni balanslaşdıra bilər.
Avropaya yönələn kölgə
Rusiya artıq Kalininqrad bölgəsində hipersəs raketlərini yerləşdirib. Onların NATO ölkələrinə qarşı istifadəsi ehtimalı Avropada qorxu yaradır. Ukrayna üzərində sınaqdan keçirilən "Oreşnik" raketi 11 Max sürətlə uçaraq hədəfləri vurub, amma sınaqda yalnız inert başlıqlardan istifadə olunub. Həqiqi nüvə yüklü versiyanın təsiri isə təsəvvür ediləndən qat-qat dağıdıcı ola bilər.
Britaniyanın gecikmiş oyunu
Böyük Britaniya uzun müddət geridə qalsa da, ABŞ-la birlikdə NASA mərkəzlərində yeni sınaqlara başlayıb. Müdafiə naziri bunu "tarixi dönüş nöqtəsi" adlandırsa da, bu silahların real istifadəsi üçün hələ illər tələb olunur.
Gələcəyin müharibəsi: sürət yox, balans?
Ekspertlərin fikrincə, hipersəs silahları müharibənin təbiətini tam dəyişməsə də, qərarvermə vaxtını kəskin şəkildə azaldır. Müdafiə sistemləri hücuma cavab vermək üçün saniyələrlə ölçülən vaxt qazanır.
Nəticədə hipersəs yarışı yalnız yeni texnologiya deyil, həm də strateji psixologiya müharibəsidir. Kim daha tez cavab verə bilirsə, kim daha effektiv qorunma sistemi qurursa, o, gələcək müharibələrin taleyini müəyyən edəcək.
