Azertag saytından alınan məlumatlara görə, ain.az xəbər verir.
Bakı, 15 avqust, Samirə Quliyeva, AZƏRTAC
Naxçıvan — tarixlə bu günün, Şərqlə Qərbin, təcrid və inteqrasiyanın arasında dayanan unikal bir coğrafiyadır. O, yalnız Azərbaycan tarixinin qədim yaddaşı deyil, həm də çağdaş dövlətçilik və modern idarəetmə modelinin lokallaşdırılmış versiyasıdır.
Naxçıvan 30 ildən çoxdur ki, Ermənistanla quru sərhədi bağlı olan, “blokada şəraitində yaşayan” bir bölgədir. Lakin bu təcrid vəziyyəti onu zəiflətmək əvəzinə, daha da möhkəmləndirib. Çünki Naxçıvan bu müddət ərzində özünün daxili modernizasiyasını tam gücü ilə həyata keçirib. Hava limanı, müasir infrastruktur, yüksəksəviyyəli təhsil müəssisələri və enerjiyə dayanıqlı sistemlər qurulub.
Ən maraqlısı odur ki, Naxçıvan Şərqlə Qərbin coğrafi kəsişməsində yerləşsə də, idarəetmə baxımından qərb institusionalizasiyasını, mədəniyyət və həyat tərzi baxımından isə Şərq dəyərlərini qoruyub saxlayır. Bu, bəlkə də onun öz modelini yaratmasının əsas sirridir.
Müasir Naxçıvan həm Qərb hüquq sisteminin modern institutlarını, həm də Şərq mədəniyyətinin dəyərlərini eyni cəmiyyətin daxilində ehtiva edən nadir məkan olaraq qalır.
Muxtariyyətin qanunla qurulan sütunu: Naxçıvanda konstitusiya quruculuğu
Naxçıvan Azərbaycanın ayrılmaz bir hissəsi, lakin öz idarəetmə mexanizmi ilə seçilən, tarixə, hüquqa və milli dəyərlərə söykənən muxtar bir diyardır. Bu torpaq təkcə coğrafi baxımdan deyil, həm də hüquqi status baxımından xüsusi bir məna daşıyır. Naxçıvan Muxtar Respublikası qanunla müəyyən edilmiş statusunu yalnız coğrafiya ilə deyil, hüquq və konstitusiya quruculuğu ilə də qoruyub saxlayıb. Onun müstəqil hüquqi idarəetmə strukturu və Konstitusiyası bu muxtariyyətin əsil dayağı və sütunu rolunu oynayır.
Naxçıvanın konstitusiya quruculuğu 1995-ci il noyabrın 17-də qəbul edilmiş Naxçıvan Muxtar Respublikasının Konstitusiyası ilə öz hüquqi zirvəsinə çatdı. Bu mühüm sənəd yalnız hüquqi akt deyil, həm də siyasi iradənin, tarixi yaddaşın və xalqın özünütəsdiqinin rəmzidir.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ilə tam uyğun şəkildə hazırlanan bu sənəd Naxçıvanın statusunu, idarəetmə orqanlarını, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını aydın və hüquqi əsaslarla müəyyən edib. Bu Konstitusiya Naxçıvanın muxtar statusunu yalnız tarixi deyil, həm də hüquqi reallığa çevirib.
Konstitusiya quruculuğu prosesində Naxçıvan parlamenti – Ali Məclis mühüm rol oynayıb. Həm sənədin hazırlanması, həm də tətbiqində milli maraqlar və hüquqi dəqiqlik əsas götürülüb, xalqın iradəsi və dövlətçilik təməli möhkəmləndirilib.
Konstitusiya quruculuğu prosesində naxçıvanlıların milli-mənəvi dəyərləri, tarixi təcrübəsi və regionun özəllikləri əsas götürüldü. Bu, muxtariyyətin həm hüquqi, həm də mənəvi dayağı oldu. Qanunlar yalnız kağız üzərində qalmadı – onlar gündəlik həyatda tətbiq edildi, muxtar respublikanın hər sahəsində öz əksini tapdı.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Konstitusiyası təkcə daxili idarəetmə sənədi deyil, həm də Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü və suverenliyinin rəmzi kimi mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu sənədin qəbul olunması ilə Naxçıvan öz idarəetməsini hüquqi baza üzərində qurdu və dövlətçiliyin yerli modelini yaratdı. Bu model uzun illərdir ki, sabitlik, hüquq və intizam üzərində inkişaf edir.
Bundan başqa, muxtar respublikada hüquqi maarifləndirmə, qanunvericiliyin tətbiqi və hüquq sisteminin inkişafı sahəsində atılan addımlar konstitusiya quruculuğunun dinamik proses olduğunu göstərir. Bu, həm də Azərbaycan dövlətçiliyinə sadiqliyin real ifadəsidir.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının Konstitusiyası – bu torpağın hüquqla möhkəmlənən kimliyidir. O, yalnız hüquqi sənəd deyil, həm də bir xalqın öz taleyini hüquq əsasında qurmaq əzminin simvoludur. “Muxtariyyətin qanunla qurulan sütunu” ifadəsi təsadüfi deyil – bu sütun həm sabitliyin, həm də suverenliyin təməlidir.
Bu gün Naxçıvan sabitliyi, hüquqa hörməti və idarəetmə mədəniyyəti ilə təkcə Azərbaycanın deyil, bütövlükdə regionun hüquqi modelinə çevrilməkdədir. Onun Konstitusiyası isə bu modelin ana kitabı kimi tarixdə qalacaq.
Əsrlərin pıçıltısı: Naxçıvanda mədəniyyət zamanla danışır
Naxçıvana ayaq basdığınız anda qəribə bir sükut sizi qarşılayır. Bu sükut adi səssizlik deyil – bu, əsrlərin pıçıltısıdır. Dağların, daşların, türbələrin və qalanın dilə gəldiyi, qoca tarixlə gənc zamanın əlləşib-vuruşduğu, qədim mədəniyyətin nəfəs aldığı bir sükutdur bu. Naxçıvan – tarixlə bu günün, daşla sözün, ənənə ilə çağdaşlığın vəhdətidir.
Bu diyarın mədəniyyəti zamanla danışır. Amma bu danışıq hayqırtı ilə deyil – pıçıltı ilədir, dərin, fəlsəfi, incə bir səslə. Qulaq asmağa tələsən deyil, hiss etməyi bacaran insan üçündür bu səs.
Tarix özünü burada itirməyib: Naxçıvan sadəcə bir coğrafi bölgə deyil, bir mədəniyyət məbədidir. Möminə Xatun türbəsinə yaxınlaşanda sanki daşların içindən bir qadın baxır – bu baxışda həm zaman var, həm də izzət. Əshabi-Kəhfə yol alan bir zəvvar, sadəcə inancına deyil, eyni zamanda, mədəniyyətin çoxsaylı qatlarına səfər edir. Gəmiqaya rəsmləri min illər öncə danışmaq istəmiş, amma dillə yox, qayaya çəkilmiş xətlərlə danışan insanların mesajıdır. Bu mesaj bu gün də oxunur – kimin ruhu o dildə anlayırsa.
Naxçıvanda mədəniyyət canlıdır, çünki burada o, yalnız muzey vitrinlərində deyil, insanların həyatında yaşayır. Xalça toxuyan bir qadının barmaqları ilə tarix bir daha ilmələnir. Sazın simlərində qədimliklə müasirlik bir yerdə titrəyir. Qədim xalq nağılları bu gün yeni rəvayətlərə çevrilərək gənc nəsillərin dodaqlarında canlanır. Bu, keçmişə sadiq qalan, amma gələcəyə baxmağı bacaran bir xalqın mədəni mövqeyidir.
Mədəniyyətin minillik izləri – daşdan sözə, türbədən səsə: Naxçıvanın mədəni irsi təkcə bir dövrə deyil, bütöv bir zaman silsiləsinə yayılır. Gəmiqaya petroqlifləri, Tunc dövrünə aid Qız qalası, Əshabi-Kəhf ziyarətgahı, Möminə Xatun türbəsi, Yusif Küseyiroğlu abidəsi – bunların hər biri təkcə memarlıq və ya arxeologiya nümunəsi deyil, bir düşüncənin, estetik təfəkkürün və mədəni fəlsəfənin ifadəsidir. Bu abidələr həm dini dünyagörüşü, həm də dünya ilə ünsiyyət qurmaq bacarığını özündə birləşdirir. Məsələn, Naxçıvan memarlığı Şərqlə Qərb arasında bir körpü kimi çıxış edir – burada həm səlcuqlu ornamentləri, həm də yerli türk üslubu ahəngdardır. Bu da onu göstərir ki, mədəniyyət burada zamanın özündə formalaşmış təbii bir axardır.
Mədəniyyətin gələcəyi və ya lokal dəyərlərdən qlobal mirasa: Naxçıvanın mədəni irsi təkcə yerli sərhədlərlə məhdudlaşmır. UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına təqdim olunmuş abidələr, beynəlxalq sərgilərdə təqdim olunan sənət nümunələri və rəssamların, musiqiçilərin çıxışları Naxçıvan mədəniyyətini qlobal mədəniyyət axınında tanıdan amillərdir.
Bu da bir daha sübut edir ki, Naxçıvanın mədəniyyəti yalnız keçmişin pıçıltısı deyil, gələcəyin dili, çağdaşlığın daşıyıcısıdır. Əgər bu xəzinəni qorumağı və təqdim etməyi bacarsaq, zamanla danışan bu mədəniyyət həm özümüzə, həm də bəşəriyyətə səs salacaqdır.
Naxçıvanın mədəniyyəti nə unudulmuş xatirədir, nə də muzey vitrininə qoyulmuş eksponat. O, yaşayan, danışan, öyrədən və çağırış edən bir dəyərlər sistemidir. Bu sistemin davamlılığı yalnız dövlət siyasətindən deyil, xalqın öz mədəniyyətinə münasibətindən asılıdır.
Əsrlərin pıçıltısına qulaq verənlər onu duyacaq. Əgər biz bu pıçıltını səsi bəsit olmayan bir hikmət, keçmişi daşıyan bir çağırış kimi dəyərləndirə bilsək, Naxçıvan mədəniyyəti nəinki zamanla danışacaq – zamanı formalaşdıracaq.
Zamanın içində yol gedən mədəniyyət: Naxçıvanın mədəniyyəti hər zamanın içindən çəkinmədən keçib. Savaşlar da olub, sərhədlər də dəyişib, amma bu torpaq öz mədəniyyətini itirməyib. Bu mədəniyyət hətta zamana öz möhürünü vurub. Bu gün də Naxçıvan Universitetində tədqiqatçılar qədim abidələri öyrənir, musiqi məktəblərində şagirdlər milli musiqimizi ifa edir, rəssamlar Gəmiqaya motivlərindən əsərlərində istifadə edirlər. Bu, mədəniyyətin sürəkli döyüntüsüdür, Naxçıvanın ürək səsi kimi...
Keçmişə söykənən gələcək: Mədəniyyət yalnız keçmişə baxmaq deyil, eyni zamanda, gələcəyin necə qurulacağına dair ipuclarını oxumaqdır. Naxçıvan bu baxımdan örnək bir model təqdim edir – öz köklərini unutmadan müasir mədəniyyət layihələrinə, rəqəmsallaşmaya, beynəlxalq mədəniyyət əlaqələrinə açıq olmaq. Mədəniyyət muzeyləri, incəsənət festivalları, elmi konfranslar burada yalnız forma deyil, məzmuna çevrilib.
Əgər bir gün yolun Naxçıvana düşərsə, sadəcə baxma – dinlə. Qayanın pıçıltısını, abidələrin nəfəsini, xalça naxışlarının susqun danışığını eşit. Çünki burada mədəniyyət susmur – sadəcə zamanla danışır və bu danışıqda həm tarix, həm insan, həm də ruh var.
Azərbaycanın gizli turizm incisi - tarixin canlı muzeyi
Azərbaycanın təbiəti, mədəniyyəti və tarixi zənginlikləri ilə seçilən bölgələrindən biri olan Naxçıvan Muxtar Respublikası uzun illərdir ki, bir çoxları üçün hələ də “kəşf edilməmiş” bir diyardır. Coğrafi baxımdan təcrid olunması və informasiya boşluğu bu bölgəni həm gizli, həm də diqqətəlayiq turizm incisi halına gətirib. Lakin son illər bu gizli xəzinənin imkanları və potensialı getdikcə daha çox tanınmağa başlayıb.
Naxçıvanın tarixi təkcə Azərbaycanın deyil, bütün bəşər mədəniyyətinin qədim qatlarına qədər uzanır. Bu torpaqlarda yerləşən Möminə xatun türbəsi, Əshabi-Kəhf ziyarətgahı, Qazma mağarası, Əlincə qalası kimi abidələr sadəcə maddi mədəniyyət nümunəsi deyil, həm də bu diyarın keçmişini, mənəviyyatını və dünyagörüşünü özündə daşıyan simvollardır. UNESCO tərəfindən qorunan və tanınan bu abidələr Naxçıvanı “canlı tarix muzeyi” adlandırmağa əsas verir.
Tarix turizmi baxımından Naxçıvan turistə sadəcə baxmaq üçün abidələr təqdim etmir – burada tarix yaşanılır, hiss olunur.
Naxçıvanın turizm potensialını artıran ən mühüm sahələrdən biri də sağlamlıq turizmidir. Xüsusilə Duzdağ Fizioterapiya Mərkəzi unikal şəfaverici mühiti ilə astma və tənəffüs yolları xəstəliklərindən əziyyət çəkənlər üçün əvəzolunmaz mərkəzə çevrilib. Hər il həm yerli, həm də xarici turistlər burada müalicə almaqla yanaşı, eyni zamanda, Naxçıvanın təbii gözəlliklərini kəşf edirlər.
Bundan başqa, Sirab, Badamlı, Vayxır kimi mineral bulaqları, Haçadağ, Zəngəzur dağları, Batabat yaylaqları, Ağbulaq Xizək Mərkəzi ekoturizm, dağ və qış turizmi üçün əvəzsiz məkanlardır. Bu istiqamətlərin inkişafı ilə Naxçıvan təkcə klassik turizmdə deyil, həm də dayanıqlı və ekoloji təmiz turizm modellərində önə çıxa bilər.
2024-cü ilin statistik göstəricilərinə əsasən, Naxçıvana gələn xarici turistlərin sayı 32 min 782 nəfər olub. Bu rəqəm ümumi turist axını ilə müqayisədə aşağı görünsə də, regionun nisbi təcrid vəziyyəti və giriş çətinlikləri fonunda müəyyən müsbət dinamikanı əks etdirir.
Naxçıvan təkcə coğrafi baxımdan deyil, mənəvi və tarixi baxımdan da Azərbaycan üçün xüsusi bir məkandır. Onun turizm potensialının tam istifadəsi yalnız iqtisadi mənfəət deyil, eyni zamanda, milli mədəni dəyərlərin dünyaya tanıdılmasıdır.
Bu gün Naxçıvan hələ ki “gizli incidir”. Amma düzgün strategiyalarla – nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı, tanıtım kampaniyalarının gücləndirilməsi, yerli icmaların turizmə cəlb edilməsi ilə bu “incinin” işığı təkcə Azərbaycana deyil, bütün dünyaya yayılacaq.
Naxçıvan turizminin inkişafı üçün həm yerli, həm də beynəlxalq səviyyədə əməkdaşlıq və təcrübə mübadiləsi vacibdir. Beynəlxalq turizm təşkilatları, regional turoperatorlarla əlaqələrin qurulması, həmçinin qonşu ölkələrlə ortaq turizm marşrutlarının təşkili Naxçıvanın turizm potensialını artıracaq. Naxçıvanda turizmin inkişafı yalnız iqtisadi gəlir mənbəyi deyil, həm də milli mədəni dəyərlərin qorunması və təbliği, regionun sosial rifahının artırılması üçün əsas vasitədir. Sağlamlıq, mədəni-tarixi və ekoturizm sahələrində yaradılacaq yeni marşrutlar və müasir xidmətlər Naxçıvanın beynəlxalq səviyyədə tanınmasına və davamlı inkişafına güclü təkan verəcək. Bu məqsədlə dövlət, yerli icmalar və sahibkarlar arasında sıx əməkdaşlıq, innovativ yanaşmaların tətbiqi və turizm infrastrukturunun müasirləşdirilməsi prioritet məsələlər olmalıdır. Beləliklə, Naxçıvan turizminin inkişafı həm regionun, həm də bütövlükdə Azərbaycanın parlaq gələcəyinin təməli kimi formalaşacaq. Çünki Naxçıvan yaxın illərdə Azərbaycanın “sakit, amma cazibəli” turizm mərkəzinə çevrilmək üçün ciddi potensiala malikdir.
Yolayrıcında muxtariyyət: Zəngəzur dəhlizi və turizm inqilabı
Azərbaycanın sanki içində, amma qapalı qalmış parçası minilliklərin şahidi olan, tarixin səsini hələ də dağlardan, türbələrdən, xalq yaddaşından eşitdiyimiz bir diyardır Naxçıvan. Amma bu səslər çox vaxt səssiz divarların içində ilişib qalır. Səbəb məlumdur: izolyasiya. Muxtariyyət statusuna sahib olsa da, Naxçıvan uzun illərdir sanki bir yolayrıcında dayanıb – nə tam mərkəzə bağlana bilib, nə də tam xaricə açıla bilib.
Lakin zaman dəyişir. Qafqazın siyasi və coğrafi mənzərəsində yeni bir cığır açılır: Zəngəzur dəhlizi. Bu cığır, sadəcə bir nəqliyyat xətti deyil – bu, məhdudiyyətlərdən azadlığa, küncdə qalmışlıqdan mərkəzə, durğunluqdan inkişafa gedən yoldur. Bu yol Naxçıvan üçün sadəcə iqtisadi qurtuluş deyil, həm də turizm inqilabının qapısıdır.
Dəhliz təkcə dəmir yol deyil, dəyişim yoludur: Zəngəzur dəhlizi reallaşdıqdan sonra Naxçıvan artıq tək hava yollarına, İran və Türkiyə üzərindən keçidlərə möhtac qalmayacaq. Azərbaycanla birbaşa quru bağlantısı, iqtisadiyyatın bir çox sahəsinə nəfəs verəcəyi kimi, turizmdə də “qapalı sərvətin açılması”na səbəb olacaq.
İndiyədək Naxçıvana gəlmək istəyən turist bəzən viza, bəzən marşrut, bəzən sadəcə zaman problemi ilə qarşılaşıb və bu niyyətindən vaz keçib. Amma Zəngəzur dəhlizi bu əngəlləri aradan qaldıracaq. O zaman Duzdağın şəfa nəfəsi, Əshabi-Kəhfin sükutundakı inam, Gəmiqaya rəsmlərinin minillik rəqsi daha çox insana çatacaq. Təkcə xarici deyil, yerli turistlər üçün də bu ərazi kəşf edilməmiş xəzinəyə çevriləcək.
Turizm sadəcə iqtisadi fürsət deyil: Naxçıvanın turizm potensialı onun təkcə iqtisadi yüksəlişi üçün deyil, həm də mədəni və milli özünüifadəsinin yenilənməsi üçün bir vasitədir. Turist axını yalnız hotelləri doldurmaq, restoranlarda müştəri sayını artırmaq deyil – bu, öz mədəniyyətini təqdim etmək, öz tarixini tanıtmaq, milli kimliyi dünyaya göstərmək deməkdir.
Bir daha düşünün: Əlincənin zirvəsində dayanan bir turist Əlincə qalasının divarları arasından tarixə baxarkən, sadəcə bir keçmişə deyil, müasir Azərbaycanın dirçələn ruhuna şahidlik edəcək. Bu, mədəniyyətin canlı təqdimatıdır. Həm də təbliğatın ən təsirli formasıdır.
Muxtariyyətin yenidən doğuluşu: Zəngəzur dəhlizi açıldıqdan sonra Naxçıvan artıq “uzaq”, “çətin çatılan” olmayacaq. O, yenidən Azərbaycanın strateji mərkəzlərindən birinə çevriləcək. Burada turizm sadəcə gəlir mənbəyi yox, həm də siyasi sabitlik, iqtisadi şaxələnmə və mədəni dirçəlişin katalizatoru olacaq. Bu, həm də muxtariyyətin mahiyyətcə yenidən doğulması deməkdir. Artıq Naxçıvan təkcə keçmişin deyil, həm də gələcəyin danışıldığı bir bölgə olacaq.
Yol ayrıcında seçim vaxtı: Bəli, Naxçıvan indi yol ayrıcındadır. Bir tərəfdə illərin səssizliyi, qapalılığı, təcridi. Digər tərəfdə isə yeni imkanlar, açılan yollar, dirçələn turizm və yüksələn mədəniyyət. Bu dönüş yalnız Naxçıvanın deyil, bütöv Azərbaycanın bölgə içində rolunun dəyişməsinə də səbəb olacaq.
Zəngəzur dəhlizi təkcə yol deyil, qapalı bir bölgənin taleyini dəyişəcək və bu dəyişiklik, yalnız yolun çəkilməsi ilə deyil, o yoldan kimlərin keçəcəyi və nəyi gətirəcəyi ilə müəyyən olunacaq.
Zəngəzur dəhlizi Naxçıvan üçün bir yol deyil, bir imkan, bir çağırış və bir dönüş nöqtəsidir. Bu yol tarixlə gələcəyin kəsişdiyi nöqtədə turizm adlı inqilaba qapı aça bilər. Əgər bu fürsət dəyərləndirilsə, Naxçıvan sadəcə bir muxtar respublika olaraq qalmaz – regional turizmin, mədəniyyətin və diplomatik gücün yeni mərkəzinə çevrilər.
Səssiz cəbhənin səsli qəhrəmanları: Naxçıvandan Vətənə uzanan dəmir iradə
Müharibənin səsi güllə ilə çıxır, ancaq Qələbənin səsi iradə ilə yazılır. 2020-ci ilin payızında bütün Azərbaycan xalqı bir yumruğa çevrilib Vətən uğrunda savaşa qalxdığı zaman, xəritənin qərb küncündə — səssiz, amma ayıq bir cəbhə vardı: Naxçıvan. Bu cəbhə güllə atmadan, səngər qazmadan, barıt qoxumadan müharibəyə dəmir kimi iradə, polad kimi mövqe ilə qatıldı.
Səssiz görünürdü, amma onun səsi döyüş bölgələrinin ruhuna hopmuşdu.
Coğrafiyanın sındıra bilmədiyi ruh: Naxçıvan Azərbaycanın özündən torpaq baxımından ayrı düşmüş, amma ruh baxımından hər zaman Vətənin ən yaxın nöqtəsi olmuş bir yurddur. Bu bölgə 30 ilə yaxın blokada şəraitində yaşadı. Lakin həmin şərait əhalini zəiflətmədi, əksinə, daha da mətinləşdirdi. Naxçıvanlı övladlar Vətənin harasında savaş varsa, orada oldular.
2020-ci ilin sentyabrın 27-də başlanan və 44 gün davam edən Vətən müharibəsi Azərbaycan xalqının hərbi-siyasi tarixində dönüş nöqtəsi olmaqla yanaşı, milli birliyin, dövlət-xalq həmrəyliyinin və ordu gücünün zəfər simvoluna çevrildiyi bir mərhələ oldu. Vətən müharibəsində də Naxçıvandan könüllü yazılan minlərlə gənc torpaqlarımızın azadlığı uğrunda ön cəbhəyə yollandı. Onlar sadəcə əsgər deyildi, onlar səssiz cəbhənin səsli qəhrəmanları idilər – blokadada yetişən, dözümlə bərkiyən və mübarizədə mətinləşən gənclər.
Naxçıvanlı döyüşçülər müharibənin bütün cəbhələrində – Cəbrayıl, Füzuli, Qubadlı, Zəngilan, Hadrut, Şuşa və Laçın istiqamətlərində vuruşmuş, ağır döyüşlərdə qəhrəmanlıq göstərmişlər. Əsasən xüsusi təyinatlı bölmələrdə xidmət edən naxçıvanlı zabit və əsgərlər Şuşa əməliyyatı zamanı böyük şücaət göstərmiş, şəhərin azad olunmasında mühüm rol oynamışlar. Məşhur “səssiz yürüş” əməliyyatında, yəni Şuşaya meşəlik və sıldırım dağ yolları ilə sızma zamanı Naxçıvanda keçirilən dağ-şərti iqlim təlimlərinin rolu özünü göstərdi.
Naxçıvanda açılmayan atəş düşmənin açıq narahatlığı idi: Müharibənin ən kritik günlərində Ermənistan ordusu Naxçıvan istiqamətində cəbhəni sakit saxlamağa məcbur oldu. Çünki qarşılarında 2018-ci ildə aparılmış “Günnüt əməliyyatı” ilə öz gücünü sübut etmiş bir ordu birləşməsi vardı. Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusu bu istiqamətdə strateji üstünlük qazandığı üçün düşmən bu istiqamətdə hərbi avantüraya cürət etmədi.
Bu isə görünməz, amma olduqca həlledici bir qalibiyyət idi. Çünki bu istiqamətdən düşmənin cəhd etməməsi, əsas cəbhəyə diqqətin cəmlənməsini təmin etdi. Bəli, bu, səssiz cəbhə idi, amma sükutu çox şey deyirdi.
Dəmir iradənin beşiyi: Naxçıvanın müharibəyə verdiyi töhfə yalnız hərbçi göndərmək və cəbhə sabitliyini qorumaqla bitmədi. Bu torpaq Vətənə bağlılıq, dözümlülük və əqidə kimi dəyərlərin yetişdiyi məkandır. İllərlə blokadada yaşamaq, çətin şərtlər altında inkişaf etməyə davam etmək — bu, adi insanın deyil, dəmir iradənin nümunəsidir.
Ona görə də, Vətən müharibəsində döyüşən naxçıvanlılar sadəcə silahdaş deyildilər – onlar ruhdaş idilər, bütün Azərbaycanın qələbə inamını özündə daşıyan səssiz qəhrəmanlardı.
Hər daşında bir əsgər əzmi, hər ailəsində bir şəhid adına dua
Bu gün Naxçıvan küçələrindən keçəndə gözə dəyməyən bir möhtəşəmlik var. Binalarda deyil, dağlarda deyil — insanların baxışında, xatirələrində və şəhidlərin abidələrində. Bu abidələr yalnız adı yazılmış daşlar deyil — onlar səssiz cəbhənin səsli salnaməsidir. Onlar göstərir ki, qələbə təkcə cəbhədə döyüşənlə deyil, onu arxa cəbhədə yaşadanla da qazanılır.
Naxçıvanda müharibə səsi eşidilmədi, amma qələbə xəbəri buradan da yazıldı.
Bəzən qəhrəmanlıq qışqırmaqla olmur. Bəzən susaraq, gözə batmadan, amma əyilmədən dayanmaq da qəhrəmanlıqdır. Naxçıvan bu səssiz qəhrəmanlığın simvoludur. Artıq Vətənə uzanan yolların biri də Naxçıvandan başlayır – dəmir iradə, polad mövqe və sarsılmaz Vətən sevgisi ilə.
Bu gün Naxçıvan təkcə Azərbaycanın deyil, Türk dünyasının mədəniyyət, turizm və strateji baxımdan önəmli mərkəzlərindən birinə çevrilməkdədir. Xaricdən gələn turistlər heyrətlə bu torpağın təbiətinə, arxitekturasına, tarixinə baxır, bizim isə qürurumuz bir daha baş qaldırır: bu Vətən bizimdir!
Yazı “Şərq qapısı” qəzetinin elan etdiyi “Konstitusiya və Suverenlik İli”nə həsr olunmuş “Müstəqil Azərbaycan: Konstitusiya və Suverenlik İlinin təntənəsi” mövzusunda yaradıcılıq müsabiqəsinə təqdim edilir.
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün ain.az saytını izləyin.
