Yay ayları, təbiətin oyanışı, çiçəklərin və bitkilərin açılması ilə çox gözəl bir dövr olsa da, bu dövr, allergiya və saman qızdırması (pollinoz) kimi sağlamlıq problemlərinin artmasına səbəb ola bilər. Çiçəkləmə dövrü ilə əlaqədar polenlər havaya yayılır və bədənində polenə qarşı həssas olan insanlarda müxtəlif allergik reaksiyalar yaranır...
Poliqon bu yazıda, saman qızdırmasının əlamətləri, səbəbləri, müalicə üsulları və qarşısının alınması barədə daha ətraflı məlumat verəcək.
Saman qızdırması (Pollinoz) nədir?
Saman qızdırması, təbii olaraq polenlərə qarşı bədənin həssaslıq reaksiyası olaraq ortaya çıxan allergik bir xəstəlikdir. Bu xəstəlik əsasən yay aylarında, bitkilərin çiçəkləmə dövründə baş verir. Polenlər, çiçəklərdən və ağaclardan havaya yayılan kiçik hissəciklərdir. Sağlam bədənə qarşı heç bir zərərli təsir etməyən bu polenlər, allergiyası olan şəxslər üçün ciddi narahatlığa səbəb ola bilər. Bədənin immun sistemi, polenlə qarşılaşdığında onu zərərli kimi tanıyır və buna qarşı mübarizə aparmaq üçün müxtəlif reaksiyalar verir.
Saman qızdırmasının əlamətləri:
Saman qızdırması, allergik reaksiyanın müxtəlif formalarını əks etdirir. Bu xəstəliyin ən çox rast gəlinən simptomları aşağıdakılardır:
Burun axıntısı və burun tıkanıklığı: Tərləmə və suya bənzər burun axıntısı, saman qızdırmasının əsas əlamətlərindən biridir. Eyni zamanda, burunda yüngül tıxanma və təzyiq hissi də müşahidə edilə bilər.
Göz qıcıqlanması və qaşınma: Gözlərdə qızartı, şişlik və qaşınma çox yaygındır. Bu, polenin gözün səthinə düşməsi ilə əlaqədar olaraq meydana gəlir.
Öskürək və quru boğaz: Saman qızdırması ilə əlaqədar olaraq, bəzən boğazda quruluq, öskürək və bəzən də udma çətinlikləri meydana gəlir.
Baş ağrıları və yorğunluq: Allergiya səbəbindən orqanizm zədələndiyi üçün baş ağrıları və ümumi halsızlıq hissi meydana gələ bilər.
Dərinin qızarması və səpgi: Bəzən saman qızdırması dəridə qızartı və allergik səpgilərə səbəb ola bilər.
Saman qızdırmasının səbəbləri:
Saman qızdırması əsasən polenlərə qarşı olan allergiyaların nəticəsidir. Bu polenlər havaya yayılır və bu səbəbdən xüsusilə açıq havada çox vaxt keçirən şəxslər üçün risk daha yüksəkdir. Aşağıdakı faktorlar saman qızdırmasını tetikleyə bilər:
Polenlər: Ağaclar, çiçəklər, otlar və digər bitkilər yayda çiçəklədikdə polenlər havaya yayılır. Ən çox təsir edən bitkilərdən bəziləri palıd ağacı, qızılgül, yulaf, şüyüd və s. kimi bitkilərdir.
Yağışlı havalar: Yağışdan sonra polenlər su ilə qarışaraq yerə düşə bilər. Bu, havada polen konsentrasiyasını azaldır, amma yağmursuz günlərdə polenlərin təkrar havaya qarışması və yayılması asanlaşır.
Hava çirkliliyi: Yüksək hava çirkliliyi saman qızdırmasının simptomlarını pisləşdirə bilər. Çirklənmiş hava polenlərin daha uzun müddət havada qalmasına və allergik reaksiyaların güclənməsinə səbəb olur.
Saman qızdırmasının müalicəsi və qarşısının qlınması:
Saman qızdırmasını tamamilə müalicə etmək mümkün olmasa da, simptomları azaltmaq və xəstəliyin qarşısını almaq üçün bir sıra tədbirlər və müalicə üsulları mövcuddur:
1) Antihistaminiklər:
Allergik reaksiyaları azaltmaq üçün ən çox istifadə olunan dərmanlar antihistaminiklərdir. Bu dərmanlar polenin bədənə təsirini azaldaraq, burun axıntısını, göz qaşınmalarını və digər simptomları yüngülləşdirir.
2) Nəfəs alma təlimləri və burun spreyleri:
Bəzən, nəfəs almanı asanlaşdırmaq üçün burun spreyleri (salin həlləri və steroidlər) istifadə olunur. Bu spreyler burun yolundakı iltihabı azaldır və nəfəs almanı asanlaşdırır.
3) Göz damcıları və kremlər:
Gözlərdə yaranan qıcıqlanma və qaşınmalar üçün göz damcıları istifadə etmək faydalıdır. Eyni zamanda, dəri səpgilərinə qarşı antihistaminik kremlər də tətbiq oluna bilər.
4) Allergiyaya qarşı vaksinasiyalar:
Xüsusilə ağır allergik reaksiyaları olan şəxslər üçün allergiyaya qarşı vaksinasiya müalicəsi (immunoterapiya) istifadə edilə bilər. Bu, orqanizmin polenlərə qarşı daha az həssas olmasına kömək edir.
5) Ev mühitində profilaktik tədbirlər:
Havanın polenlərlə dolu olduğu dövrlərdə evdə pəncərələri bağlamaq və hava filtrindən istifadə etmək faydalıdır.
Yatmadan əvvəl paltarı dəyişdirmək və saçları yumaq, polenləri bədəndən uzaqlaşdırmağa kömək edir.
6) Təbii vasitələr və həyat tərzi dəyişiklikləri:
Bəzi insanlar təbii vasitələrə üstünlük verirlər. Misal üçün, qəhvəyi bal və zəncəfil kimi təbii maddələr allergiyaların qarşısını almağa kömək edə bilər.
Ayrıca, qida pəhrizində zəngin vitaminlər və antioksidanlardan istifadə etmək orqanizmin immun sistemini gücləndirə bilər.
Saman qızdırması, yay aylarının gətirdiyi gözəlliklərdən birini təəssüf ki, həm də çətinləşdirə biləcək bir sağlamlıq problemidir. Polenin havaya yayılması ilə başlayan bu allergik xəstəlik, düzgün tədbirlər görülmədikdə, həyat keyfiyyətini aşağı sala bilər. Ancaq müasir müalicə üsulları və profilaktik tədbirlər vasitəsilə bu problemi nəzarət altında saxlamaq mümkündür. Yay mövsümündə allergiya ilə mübarizə aparmaq üçün tibbi yardımdan istifadə etmək və özünüzü qorumaq çox vacibdir.
Nərminə Abbasova
MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin təsisçisi və baş həkimi, terapevt, ailə həkimi
Poliqon.info
