ChatGPT işə salınandan bəri Böyük Britaniyada vakant olan iş yerləri demək olar ki, 31,9 faiz azalıb.
Bu barədə The Times nəşri bildirir.
“Adzuna” iş axtarışı saytının analitiklərinin fikrincə, ən pis vəziyyət pərakəndə satış (-78%), logistika, inzibati sektor, İT (-55%) və maliyyə (-51%) sahələrindədir.
Səbəb isə Sİ-nin aktiv şəkildə tətbiqi, maaşlara qənaət və vergilərin artmasıdır.
“Anthropic” rəhbərinin daha əvvəl bildirdiyi kimi növbəti 5 ildə süni intellektofis vəzifələrində çalışanların yarısını işsizqoya bilər.
Səbəb doğrudanmı Süni İntellektdir?
Şərh edək.
Böyük Britaniyada vakant iş yerlərinin azalmasında Süni İntellektin (Sİ) rolu danılmazdır, lakin bunu yalnız Sİ ilə izah etmək kifayət deyil. İş bazarındakı dəyişikliklər, texnoloji tərəqqi ilə yanaşı, iqtisadi və struktur amillərin birgə təsiri ilə baş verir. Süni intellektin təsiri ilk növbədə rutin və təkrarlanan işlərin avtomatlaşdırılmasında özünü göstərir. Bu texnologiya əməliyyatları daha effektiv və sərfəli etməklə şirkətlərə əmək xərclərinə qənaət imkanı yaradır. Əsasən pərakəndə satış, logistika və inzibati sektorlar bu dəyişikliklərdən əziyyət çəkir. Belə ki, Sİ bu sahələrdə əmək məhsuldarlığını artırsa da, işçilərin yerini doldurur və yeni iş yerlərinin yaranmasının qarşısını alır.
Digər tərəfdən, iqtisadi amillər də bu azalmanın əsas səbəblərindəndir. Böyük Britaniyada vergi yükünün artması, xüsusilə də şirkətlərin mənfəətinə yönəlmiş əlavə vergilər, iş yerlərinin yaradılmasını çətinləşdirir. Pandemiyanın uzunmüddətli təsirləri və Brexit sonrası ticarət maneələri iqtisadi mühitə əlavə təzyiq göstərir. Bu vəziyyət işəgötürənləri xərcləri azaltmağa məcbur edir ki, bu da iş yerlərinin azalmasına gətirib çıxarır. İstehlakçı tələbinin azalması, xüsusilə pərakəndə və logistik sektorunda, vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirir. Müştəri bazasının kiçilməsi ilə bu sahələrdə yeni vakansiyaların yaranması demək olar ki, dayandırılıb.
Texnoloji tərəqqi yalnız Sİ ilə məhdudlaşmır. Bulud texnologiyaları, avtomatlaşdırma sistemləri və rəqəmsal platformaların istifadəsi də əmək bazarında dəyişikliklərə səbəb olur. Ənənəvi iş modellərindən uzaqlaşma və uzaqdan iş rejimlərinin populyarlaşması bəzi vəzifələrin daha az işçi ilə idarə edilməsinə imkan yaradır. Bu, bir tərəfdən əməliyyatları daha çevik etsə də, digər tərəfdən iş yerlərinin azalmasına səbəb olur.
Sİ texnologiyasının mənfi təsirləri diqqət çəkir, lakin uzunmüddətli perspektivdə yeni imkanlar da yarana bilər. Süni intellektlə işləmək üçün yüksək ixtisas tələb edən yeni iş yerləri və peşələr meydana çıxır. Bu, iş bazarının tələblərinə uyğunlaşmaq üçün işçilərin yeni bacarıqlara yiyələnməsini tələb edir. Sİ həm də innovasiya və sahibkarlıq üçün geniş imkanlar açır, yeni xidmətlər və məhsulların yaradılmasına təkan verir. Bununla belə, bu keçid dövründə dövlət siyasəti və işəgötürənlərin yanaşmaları mühüm rol oynayır. İnsan resurslarının yenidən hazırlanması üçün təlim proqramlarının təşkili, işsiz qalanlar üçün sosial dəstək və məşğulluq imkanlarının artırılması bu prosesin daha ədalətli keçidini təmin edə bilər.
Beləliklə, vakant iş yerlərinin azalması kompleks bir prosesdir. Süni intellekt bu dəyişikliklərdə əhəmiyyətli rol oynasa da, iqtisadi qeyri-müəyyənliklər, vergi yükü, texnoloji irəliləyişlər və pandemiyanın təsirləri də mühüm amillərdir. Bu dəyişikliklər əmək bazarını yenidən formalaşdırsa da, dövlətlərin və şirkətlərin bu prosesə uyğunlaşması, həmçinin cəmiyyətin maraqlarını qoruyan tədbirlərin görülməsi qaçılmazdır.Sİ yalnız çətinliklər yaratmır, həm də inkişaf və yeniliklər üçün yeni perspektivlər açır. Təhlükələr və imkanlar arasında balansın tapılması isə bu dövrün əsas çağırışıdır.
Mövsüm NOVRUZOĞLU,
AzNews.az
