İsveçrə Alplarında daimi donmuş torpaqların temperaturu rekordlar başlayandan bəri rekord səviyyəyə çatıb.
HİT.az AFP-yə istinadən xəbər verir ki, İsveçrədə permafrost ərazinin təxminən 5%-ni, əsasən 2500 metrdən yuxarı yüksəkliklərdə tutur. Son 25 ildə Alp dağlarında daimi donların istiləşməsi və yerdəki buzun miqdarının azalması tendensiyası aydın müşahidə olunub.
TÉ™dqiqatçıların fikrincÉ™, 2024-cü hidroloji ildÉ™ (2023-cü il oktyabrın 1-dÉ™n 2024-cü il sentyabrın 30-dÉ™k) ​​tÉ™dqiq edilÉ™n 23 obyektin É™ksÉ™riyyÉ™tindÉ™ 10 metr dÉ™rinlikdÉ™ yeraltı permafrostun temperaturu 0,8 °C-dÉ™n çox artıb. Temperaturun yüksÉ™lmÉ™si 2023-cü ilin payızında torpaqda istiliyi saxlayan erkÉ™n qar yağışı ilÉ™ güclÉ™nib.
Permafrostun istiləşməsi uçqunlara və sürüşmələrə səbəb ola bilər. Bunun ötən ay Blatten kəndinin dağıdılmasında rol oynadığı güman edilir: Birş Buzlağından gələn qaya uçqunları yükü artıraraq onun Lötsçental vadisinə çökməsinə səbəb olub.
Yayda əriyən, qışda isə donan daimi donun üst aktiv təbəqəsi son 20 ildə bir neçə metr dərinləşib və 2024-cü ildə rekord səviyyəyə çatıb. Bern Oberlendindəki Schilthorn stansiyasında onun dərinliyi 2000-ci ildəki 5 metrdən 13 metrdən çox artıb, qışda isə artıq donmuş deyil.
Meteoroloqların fikrincÉ™, Ä°sveçrÉ™dÉ™ havanın temperaturu son üç il É™rzindÉ™ 1991–2020-ci illÉ™rin iqlim normasını ardıcıl olaraq 1,4–1,9°C üstÉ™lÉ™yib vÉ™ 1871–1900-cü illÉ™rin sÉ™nayedÉ™n É™vvÉ™lki sÉ™viyyÉ™ ilÉ™ müqayisÉ™dÉ™ artım artıq tÉ™xminÉ™n 2,9°C təşkil edib ki, bu da qlobal orta göstÉ™ricidÉ™n xeyli yüksÉ™kdir.
Alimlər vurğulayırlar ki, permafrostun daha da istiləşməsi dağ infrastrukturunun davamlılığına ciddi təsir göstərəcək, o cümlədən İsveçrə Alp Klubunun dağ daxmalarının üçdə birindən çoxu risk altında ola bilər.
Samir
