"Sizi tükəndirən və yaşınızı artıran vərdişlər..."
Müasir dövrdə insanlar əvvəlkindən daha uzun ömür sürür və bu meyl davam edir. Alimlər hətta bu əsrdə insanların 120 yaşa çatmasının mümkün olduğunu istisna etmir. Lakin uzunömürlülük yalnız yaş rəqəmi ilə ölçülmür, əsas məsələ sağlam və fəal qalmaqdır.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Daily Mail" nəşri yazıb.
Qocalıqla bağlı zəifləyən bədən, zəif yaddaş, başqalarından asılı həyat tərzi kimi stereotiplərə rəğmən, tədqiqatlar göstərir ki, bir çox insan yaşlandıqca daha da zənginləşir: bəzilərində hətta intellektual qabiliyyətlər güclənir. Corctaun Universitetinin neyrobiologiya professoru Maykl Ullman deyir ki, bəzi zehni bacarıqlar yaşla daha da inkişaf edir, çünki onlardan daim istifadə olunur.
Ancaq bioloji saatı yavaşlatmaq üçün zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq vacibdir. Gəlin, bu vərdişlərə nəzər salaq:
1. Televizora həddindən artıq aludəçilik
Film və serial izləmək normaldır, amma bu gündəlik rejimə çevrildikdə beyin üçün təhlükə yaradır. ABŞ Kardioloji Assosiasiyasının araşdırmalarına görə, yaş artdıqca ekrana uzunmüddətli baxış beynin qərarvermə və düşünmə funksiyalarına cavabdeh olan boz maddəsinin həcmini azaldır.
Kolumbiya Universitetinin nevroloqu Priya Palta xəbərdarlıq edir: passiv davranış, məsələn, uzun müddət TV izləmək beynin fəaliyyətini zəiflədir. Buna görə də ekran qarşısında keçirdiyiniz vaxtı azaltmaq düşüncə aydınlığını qorumaq üçün önəmlidir.
2. Gün ərzində hərəkətsizlik
Fiziki aktivlik yalnız əzələləri və sümükləri gücləndirmir, həm də hüceyrələrin yaşlanmasına təsir edir. Mütəmadi hərəkət edən insanların bioloji yaşı az hərəkət edən həmyaşıdlarından daha gənc olur.
"Mayo Clinic" jurnalının məlumatına görə, xüsusən aerobik məşqlər beynin boz maddəsinin həcmini artırır. Klinik anestezioloq Maykl Coyner vurğulayır: fiziki aktivlik yaşla bağlı yaddaş zəifləməsinə qarşı güclü müdafiədir.
3. Keyfiyyətsiz və nizamsız yuxu
Qeyri-müntəzəm yuxu rejimi və yuxu çatışmazlığı həm beyin, həm də dəri üçün qocalmanı sürətləndirir. "Sleep" jurnalında dərc olunmuş tədqiqat göstərir ki, 6-8 saatdan az və ya çox yatanlar yaddaş və diqqət problemi yaşayır, bu isə bioloji olaraq onları 4-7 il yaşlı göstərir.
"Clinical and Experimental Dermatology" jurnalının məlumatına görə, daimi yuxusuzluq dərinin elastikliyini və bərpa qabiliyyətini zəiflədir. Dermatoloq Elma Baron bildirir ki, tam və keyfiyyətli yuxu sağlam qocalığın təməlidir.
4. Onlayn vaxtın həddən artıq çoxluğu
Qadgetlərə bağlılıq və ekranların mavi işığı beyin və göz hüceyrələrinin tez köhnəlməsinə səbəb ola bilər. "Aging and Mechanisms of Disease" jurnalının məlumatı göstərir ki, bu işıq hüceyrələrin fəaliyyətinə zərər verir və ümumi sağlamlığa mənfi təsir göstərir.
Prosesin qarşısını almaq üçün "rəqəmsiz" fəaliyyətlərə üstünlük verin: kağız kitablar oxuyun, əllə yazın, masaüstü oyunlar oynayın. "Radiological Society of North America" bildirir ki, bu cür fəaliyyətlər beynin strukturunu qoruyur, yaddaşı və diqqəti yaxşılaşdırır.
5. Xroniki stress və emosional boşalma çatışmazlığı
Daimi gərginlik bədənə təsirsiz ötüşmür. Yel Universitetinin "Translational Psychiatry" jurnalında dərc etdiyi tədqiqat göstərib ki, yüksək stress səviyyəsi olan insanlarda DNT səviyyəsində erkən qocalma əlamətləri müşahidə olunur.
Ən maraqlısı isə budur ki, emosional özünü tənzimləmə bacarığı yüksək olanlar bu təsirlərdən daha az əziyyət çəkir. Tədqiqatın müəlliflərindən psixiatr Zaxari Qarvanek deyir: streslə mübarizə, emosiyalara nəzarət və daxili tarazlıq qocalmanı nəzərəçarpacaq dərəcədə ləngidə bilər.
Beləliklə, qocalıq qaçılmazdır, amma necə qocalacağımız bizim əlimizdədir. Fiziki aktivlik, keyfiyyətli yuxu, ekran vaxtının məhdudlaşdırılması, emosional sabitlik və intellektual məşğuliyyət həm ömrü uzadan, həm də onun keyfiyyətini artıran əsas amillərdir. Sağlam və şüurlu yaşlanmaq üçün bu vərdişləri həyatınıza daxil edin.
