Statcounter-in son hesabatına əsasən, 2025-ci ilin oktyabr ayında Azərbaycanda elektron cihaz bazarının strukturunda mühüm dəyişikliklər müşahidə olunub. Ölkə üzrə mobil cihazların bazar payı 47,94 faiz təşkil edib ki, bu da sentyabr ayına nisbətən 8,72 faiz bəndi, bir il əvvəllə müqayisədə isə 23,6 faiz bəndi azalma deməkdir. Beləliklə, mobil cihazların bazar payı artıq ardıcıl olaraq dördüncü aydır enişdədir və ümumi azalma 40 faizə yaxınlaşıb. Paralel olaraq kompüterlərin payı yüksələrək 51,63 faizə çatıb, bu da illik müqayisədə 24,11 faiz bəndi artım deməkdir. Planşetlərin payı isə 0,44 faiz səviyyəsində qalıb və bazarda onların mövqeyi demək olar ki, dəyişməzdir.
Bu dəyişikliklər texnologiya istehlakının dinamikasında və istifadəçi davranışlarında dərin transformasiyanın baş verdiyini göstərir. Əgər son onillikdə mobil cihazlar sürətli artım tendensiyası ilə elektron bazarın lideri idisə, bu gün bu üstünlük tədricən kompüterlərə keçir. Pandemiya dövründə güclənmiş mobil üstünlük artıq post-pandemiya mərhələsində iş, təhsil və peşəkar fəaliyyətin strukturunda dəyişikliklərlə balanslaşmağa başlayıb. Hibrid iş modellərinin yayılması, evdən işləmə və rəqəmsal təlim platformalarının genişlənməsi kompüter bazarına olan tələbatı yenidən artırıb. Bu, yalnız lokal deyil, həm də qlobal tendensiyadır. Məsələn, 2024-cü ilin son rübündə Avropada və Asiyada kompüter satışları 12 faiz artmış, mobil satışlar isə sabit qalıb.
Azərbaycanda bu dinamika həmçinin gəlir strukturundakı dəyişikliklərlə əlaqələndirilə bilər. Mobil cihazların qiymət aralığı son illərdə kəskin yüksəlib, xüsusən də yüksək səviyyəli modellərdə qiymət inflyasiyası bazar payının azalmasına təsir göstərib. Digər tərəfdən, yerli və regional distribütorlar tərəfindən kompüter avadanlıqlarına edilən güzəştli kredit təklifləri, təhsil proqramları çərçivəsində kompüter alımına dəstək təşəbbüsləri və texnologiya yönümlü startapların artması kompüter seqmentini yenidən cəlbedici edib. Planşetlərin durğunluğu isə bu cihazların artıq həm mobil, həm də kompüter bazarının arasında öz yerini tam qoruyub saxlaya bilməməsi ilə izah olunur.
Mobil cihazların bazar payının azalması eyni zamanda texnoloji doyma nöqtəsinə çatması ilə bağlıdır. İstifadəçilərin əksəriyyəti artıq bir neçə illik dövrdə stabil cihaz istifadəsinə keçib və təzələmə tezliyi aşağı düşüb. Bundan fərqli olaraq, kompüterlərdə performans artımı, süni intellekt funksiyaları və yüksək hesablama gücü tələbi bu segmenti inkişafın yeni mərhələsinə çıxarır. Qlobal miqyasda "laptop replacement cycle" adlanan dövr yenidən aktivləşib və bu, Azərbaycanda da öz təsirini göstərməkdədir.
Bazarın bu transformasiyası yerli rəqəmsal iqtisadiyyatın strukturunda da müəyyən dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Veb əsaslı xidmətlərin, rəqəmsal idarəetmə sistemlərinin və onlayn iş mühitlərinin artması nəticəsində daha güclü hesablama texnologiyalarına yönəlmək labüdləşir. Bu da rəqəmsal savadlılığın və texnoloji infrastrukturun inkişafına əlavə təkan verir. Əgər 2022-2023-cü illərdə mobil seqment ölkədə internet trafikinin əsas mənbəyi idisə, 2025-ci ildə bu göstəricinin kompüterlərə doğru yönəlməsi yeni rəqəmsal istehlak modelinin formalaşdığını göstərir.
