Sia Az saytından alınan məlumatlara görə, ain.az xəbər verir.
2025-ci il Mərkəzi Asiyada regional konsolidasiya proseslərinin intensivləşməsi ilə yadda qaldı. Buna çoxsaylı yüksək səviyyəli görüşlər, o cümlədən Avropa İttifaqı, Rusiya və ABŞ ilə C5+1 sammitləri, eləcə də Azərbaycanın da daxil olduğu Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının Məşvərət Görüşü səbəb olub. Bir sıra ölkələr, xüsusən də “21-ci əsrdə Mərkəzi Asiyanın inkişafı naminə dostluq, mehriban qonşuluq və əməkdaşlıq haqqında müqavilə”yə qoşulmamış Tacikistan və Türkmənistan regionun digər dövlətləri üçün artıq qüvvədə olan sazişlərə qoşulmaqla hüquqi bazadakı boşluqları fəal şəkildə doldururlar.
Türkmənistanın müqaviləyə qoşulmasından sonra hərtərəfli regional logistika sazişinin imzalanması gözlənilir. ABŞ dövlət katibi Marko Rubionun 2026-cı ildə prezident Donald Trampın mümkün səfərinə zəmin yaratmaq şərti ilə, sənədin hərtərəfli olması şərtilə imzalanmada iştirak etməyə hazır olduğunu bildirdiyi bildirilir. Qazaxıstan və Özbəkistan belə yüksək rütbəli məmuru qəbul etmək üçün potensial məkanlar kimi rəqabət aparır. Rubio öz növbəsində qeyd edib ki, Mərkəzi Asiya ölkələri biznesin inkişafı və tərəfdaşlıq üçün mühüm imkanlar təklif edir. Bu, ABŞ-ın Qazaxıstan və Özbəkistana nadir torpaq metallarının hasilatından tutmuş avtomobil istehsalı və əczaçılıq sənayesinə qədər geniş spektrli layihələrə on milyardlarla dollar investisiya vəd etdiyini nəzərə alsaq doğrudur.
Bu potensialı tam reallaşdırmaq üçün Mərkəzi Asiya dövlətləri nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı, enerji təhlükəsizliyi, su ehtiyatlarından səmərəli istifadə ilə bağlı bir sıra əsas məsələləri həll etməlidirlər. Elektrik enerjisi və su ehtiyatlarının mübadiləsinə dair regionun üç ölkəsi arasında əldə olunmuş razılaşma xüsusilə diqqətəlayiqdir. Bu saziş enerji sisteminin sabitləşdirilməsi və Qazaxıstan, Özbəkistan və Qırğızıstanın etibarlı su təchizatını təmin etmək məqsədi daşıyır.
Noyabrda imzalanmış protokola əsasən, Qazaxıstan və Özbəkistan Qırğızıstanı qışda elektrik enerjisi ilə təmin edəcək ki, Bişkek öz su elektrik stansiyalarında qış istehsalını azaltsın və Toktoqul su anbarında su saxlaya bilsin. Yayda Qırğızıstan bu iki ölkəyə kənd təsərrüfatı torpaqlarının suvarılması üçün su verəcək. Bu, regionda enerji təhlükəsizliyi və su qıtlığını aradan qaldıracaq.
Regionun Avropa ilə nəqliyyat əlaqəsinə daha çox diqqət yetirilir. Aİ Mərkəzi Asiya ilə Avropa arasında iqtisadi inteqrasiyanın gücləndirilməsi və nəqliyyat marşrutlarının şaxələndirilməsi üçün vacib olan Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun inkişafına 10 milyard avro sərmayə qoymağa hazırdır.
Paralel olaraq İstanbulda İran, Çin, Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Türkiyə Avrasiya Tranzit Dəhlizinin cənub qolu ilə dəmir yolu ilə yük daşımalarının genişləndirilməsinə dair saziş imzalayıblar. Sənəd Çin və Avropa arasında ticarətdə marşrutun payını artırmaq üçün unifikasiya edilmiş tarifləri, konteyner qatarları üçün tranzit vaxtlarının azaldılmasını və gömrük rüsumlarının aşağı salınmasını nəzərdə tutur.
V.VƏLİ
Hadisənin gedişatını izləmək üçün ain.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
