"TikTok" formatında qısa videoların fəal istehlakı kognitiv funksiyaların zəifləməsi və psixoloji rifahın aşağı düşməsi ilə əlaqələndirilir. Bu nəticəyə böyük sistematik icmal və meta-analiz müəllifləri gəlib.
Hit.az xəbər verir ki, tədqiqat "Psychological Bulletin" (PB) jurnalında dərc olunub.
Alimlər təxminən 100 min insanı əhatə edən 70 kvantitativ tədqiqatın məlumatlarını analiz ediblər. İşə istifadəçilərin diqqətini maksimum saxlamaq üçün platforma alqoritmləri tərəfindən seçilən bir neçə saniyəlik və ya bir neçə dəqiqəlik qısa videoların təsirini öyrənən tədqiqatlar daxil edilib.
Analiz göstərib ki, qısa videolara cəlb olunmaq ilə kognitiv işləmə qabiliyyəti arasında orta səviyyədə mənfi əlaqə mövcuddur. Əsasən diqqət konsentrasiyasının azalması və impulsiv reaksiyaları nəzarət altında saxlama qabiliyyətinin zəifləməsi müşahidə olunub. Sadə desək, fəal istifadəçilər diqqətini toplamaq və özünü idarə etməkdə daha çox çətinlik çəkir.
Müəlliflər bu effekti asılılıq və həssaslaşma nəzəriyyələri ilə izah edirlər. Daimi və sürətlə dəyişən parlaq stimullar axını beynin “yavaş” tapşırıqlara – oxumağa, öyrənməyə və analitik düşüncəyə – daha az həssas olmasına səbəb olur. Eyni zamanda alqoritmik mükafatlar ani zövqə olan marağı artırır və qapalı dövr yaradır.
Psixoloji sağlamlıq göstəriciləri ilə də mənfi əlaqələr müəyyən olunub. Qısa videolara daha çox vaxt ayıran istifadəçilərdə tez-tez narahatlıq, depressiya, stress simptomları və yuxu pozuntuları müşahidə olunub. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, həyəcanverici məzmun və sonsuz sürüşdürmə yuxuya mane ola və istirahət üçün nəzərdə tutulmuş vaxtı azalda bilər.
Xüsusilə mənfi təsirlər qısa videolara asılılıq dərəcəsini ölçən tədqiqatlarda daha aydın görünür. Bu, ümumi tətbiq istifadəsi müddətindən çox, kompulsiv istifadə vərdişinin mühüm rol oynadığını göstərir.
Bununla belə, qısa videoların bədən imici və özünəinamın azalması ilə stabil əlaqəsi aşkar edilməyib. Alimlər vurğulayırlar ki, burada əsas rol məzmunun özünə aiddir: bəzi istifadəçilər zərərli müqayisələrlə qarşılaşır, digərləri isə dəstəkləyici icmalar tapır.
Samir
