Bakıda nəqliyyat sektorunda yeni bir mərhələnin başlanğıcı elan edilib. Prezident İlham Əliyevin imzaladığı fərmana əsasən, şəhərin inzibati ərazisində ödənişli hərəkət zonaları yaradılacaq. Bu addım uzun illərdir müzakirə olunan, böyük şəhərlərin təcrübəsində özünü doğrultmuş nəqliyyat idarəetmə modelinin Azərbaycanda tətbiqini nəzərdə tutur. Əsas məqsəd paytaxtın sıx küçə və prospektlərində tıxacların qarşısını almaq, yol hərəkətinin təhlükəsizliyini təmin etmək və ictimai nəqliyyatdan istifadənin stimullaşdırılmasıdır.
Yeni sistemə görə, müəyyən olunmuş ərazilərə daxil olan nəqliyyat vasitələri üçün xüsusi ödəniş tətbiq ediləcək. Bu vəsaitlər “İctimai nəqliyyat” Məqsədli Büdcə Fondunun maliyyələşmə mənbələrindən birinə çevriləcək və şəhərin nəqliyyat infrastrukturunun yaxşılaşdırılmasına yönəldiləcək. Başqa sözlə, sürücülərin ödədiyi məbləğlər yenidən onların rahatlığına xidmət edən layihələrin reallaşmasına sərf olunacaq.
Dünyanın bir çox şəhərlərində bu model artıq uzun müddətdir tətbiq olunur. Məsələn, London, Sinqapur, Stokholm kimi metropollarda ödənişli zonalar həm nəqliyyat sıxlığını azaldıb, həm də ictimai nəqliyyata marağı artırıb. Eyni zamanda, belə sistemlər şəhərin ekologiyasına da müsbət təsir göstərib, çünki şəxsi avtomobillərdən istifadənin azalması nəticəsində havaya atılan zərərli tullantıların miqdarı aşağı düşüb. Bakı üçün də bu təcrübə aktualdır, çünki son illər avtomobillərin sayının sürətlə artması şəhərin yol şəbəkəsini ifrat yükləyib və tıxac problemi gündəlik həyatın ayrılmaz hissəsinə çevrilib.
Əlbəttə, yeniliyin tətbiqi ilə bağlı bir sıra suallar da gündəmə gəlir. İlk növbədə, hansı ərazilərin ödənişli zona kimi müəyyənləşdiriləcəyi maraq doğurur. Böyük ehtimalla, bu siyahıya paytaxtın mərkəzi hissəsi, xüsusən də ticarət və inzibati binaların yerləşdiyi küçə və prospektlər daxil ediləcək. Bununla yanaşı, ödənişlərin məbləği və tətbiq mexanizmi də müzakirələrin əsas mövzusu olacaq. Qiymətlərin sosial ədalət prinsiplərinə uyğun təyin edilməsi vacibdir ki, sistem vətəndaşların geniş təbəqələri üçün əlavə yükə çevrilməsin.
Digər tərəfdən, bu addım ictimai nəqliyyatın keyfiyyətinin artırılması ilə paralel həyata keçirilməlidir. Əks halda, şəxsi avtomobillərini ödənişdən yayınmaq üçün istifadə etməyən insanlar ictimai nəqliyyata yönələndə, mövcud infrastruktur sıxlığı qarşılaya bilməz. Buna görə də avtobusların sayının artırılması, metro şəbəkəsinin genişləndirilməsi və alternativ nəqliyyat vasitələrinin (velosiped, skuter və s.) əlçatanlığı vacib məsələlərdən biridir.
Ekspertlər hesab edirlər ki, bu sistem uzunmüddətli perspektivdə Bakının nəqliyyat problemlərinin həllinə əhəmiyyətli töhfə verəcək. Lakin bunun üçün ictimai maarifləndirmə, şəffaf ödəniş mexanizmləri və vəsaitlərin səmərəli istifadəsi mühüm rol oynayır. Əgər əldə edilən vəsaitlər doğrudan da yeni avtobus xətlərinin açılması, dayanacaqların təkmilləşdirilməsi, metronun modernləşdirilməsi kimi layihələrə yönəldilərsə, paytaxt sakinlərinin həyat keyfiyyətində gözəçarpan dəyişiklik baş verə bilər.
