Ayrı-ayrı milli ideyaları, hədəfləri özündə birləşdirən Azərbaycanın milli ideologiyasının əsas komponentlərindən biri də ölkəmizdə və regionda sülhün, sabitliyin və davamlı inkişafın bərqərar olmasıdır. Sirr deyil ki, Cənubi Qafqazda münaqişə ocaqlarının qalması milli ideologiyamıza ən böyük təhdiddir. Xaotik vəziyyət ayrı-ayrı ölkələrin, siyasi qüvvələrin bölgəyə müdaxiləsi üçün münbit şərait yaradır. Bulanıq suda balıq tutmaq sevdasında olan həmin qüvvələr burada gərginliklərin, ixtilafların mövcudluğunda maraqlıdırlar. Bölgəmizə uzanan çirkin əlləri kəsmək, məkrli niyyətləri boğmaq üçün sülh ən təsirli və güclü silahdır.
Maraqlıdır ki, Azərbaycan xalqı və dövlətinin strateji məsələlərə ideoloji baxışları arasında ciddi fərq yoxdur. Məsələn, 30 il işğal altında saxlanılmış Qarabağın azad olunması uğurunda vahid yumruq kimi birləşən xalqımız tarixi Azərbaycan torpaqları olmasına baxmayaraq Ermənistan, Gürcüstan, Rusiya və İrandakı müəyyən ərazilərə heç vaxt iddia etməyib, o torpaqların davasını aparmayıb. Hətta 44 günlük Vətən müharibəsində Ermənistanı ağır məğlubiyyətə uğradan Ordumuzun şərti Ermənistan ərazisinə keçmək imkanları olduğu halda, nə dövlətimiz, nə də xalqımızın buna razılıq vermədi.
Sülh əsas hədəf kimi
Milli ideologiyada dövlət və ya xalqın öz fəaliyyət sərhədlərini, hədəlfərini düzgün müəyyənləşdirməsi olduqca vacibdir. Sənin hədəflərin başqasının maraqlarını, qürurunu ayaqlar altına almamalı, sərhədlərini keçməməlidir. Qloballaşan dünyada milli dövlət və onun sütunu sayılan milli kimlik (identiklik) çoxsaylı təsirlərə məruz qalsa da, faəliyyət çərçivəsinin aşılmamasına ciddi diqqət yetirilməlidir.
Azərbaycan xalqının milli ideologiyası hər şeydən əvvəl insanda və cəmiyyətdə humanizmə, vicdana və məsuliyyətə xidmət edir. Bu gün sülh, sabitlik və inkişaf milli ideologiyamızda mühüm yer tutur. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan 44 günlük Vətən müharibəsində əldə etdiyi hərbi zəfəri diplomatik müstəvidə də davam etdirərək Ermənistanı sülhə məcbur etdi. Müharibənin qalibizi olan ölkəmiz hazırda sülhün də əsas təşəbbüskarıdır. Avqustun 8-də Vaşinqtonda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan və ABŞ Prezidenti Donald Tramp tərəfindən imzalanan Birgə Bəyannamə də məhz Cənubi Qafqazda 30 ilə yaxın davam edən münaqişəni tarixin arxivinə gömən və təkrarlanmamasına zəmanət verən mühüm diplomatik sənəd kimi ciddi əhəmiyyətə malikdir. Bu sənəd Azərbaycanın Ermənistan üzərində hərbi qələbəsinin beynəlxalq müstəvidə siyasi təsdiqi idi. Birgə Bəyannamə Azərbaycanı özünün strateji hədəflərinə daha da yaxınlaşdırdı.
Prezident İlham Əliyevlə Prezident Tramp arasında qurulmuş uğurlu əməkdaşlığın nəticəsi olaraq bu səfər çərçivəsində ABŞ lideri tərəfindən “Azadlığı Müdafiə Aktı”na 907 saylı düzəlişin icrasını dayandıran sənəd imzalandı. Torpaqlarımızın Ermənistan tərəfindən işğalı dövründə ABŞ Konqresi 1992-ci ildə Azərbaycanın guya Ermənistana “blokada” tətbiq etməsini bəhanə kimi gətirərək, Azərbaycana ABŞ-dan dövlət yardımının göstərilməsinə qadağa qoyan qanun qəbul etmişdi. Bayden-Blinken administrasiyası Əfqanıstan əməliyyatları başa çatan kimi nankorcasına 907 saylı düzəlişi yenidən gündəmə gətirdi və bundan Azərbaycana qarşı təzyiq vasitəsi kimi istifadə etməyə çalışdı. Prezident İlham Əliyevin Vaşinqton səfəri, imzalanan birgə sənədlər Azərbaycanofobiya xəstəliyinə tutulmuş Fransa Prezidenti Makronun, keçmiş qondarma qurumu “tanıyan” fransız deputatların, Avropa Parlamentinin, Qərb mediasının, “Amnesty International”, “Human Rights Watch”, erməni lobbisinin, ANCA-nın iflasıdır.
Birgə Bəyannamədə Azərbaycan üçün ən vacib məqamlardan biri ölkəmizin əsas hissəsini Naxçıvanla birləşdirəcək Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı bənddir. Hələ 2021-ci ilin aprel ayında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev yerli telekanallara müsahibəsində bildirmişdi ki, biz Zəngəzur dəhlizini icra edəcəyik, Ermənistan bunu istəsə də, istəməsə də. İstəsə, daha asan həll edəcəyik, istəməsə də zorla həll edəcəyik. Azərbaycan Prezidenti ötən gün daha bir vədini yerinə yetirmiş oldu. Özü də bu vəd dünyanın bir nömrəli paytaxtında, bir nömrəli oval kabinetində təsdiqləndi.
Güclü ordu, peşəkar diplomatiya və sülh
Zəngəzur dəhlizinin həm də “Tramp yolu” adlandırılması bu layihənin beynəlxalq əhəmiyyətini, təhlükəsizliyi təmin edir. “Beynəlxalq Sülh və Rifah naminə Tramp Marşrutu” (TRIPP layihəsi) Azərbaycanın geoiqtisadi rolunu gücləndirəcək. Birgə Bəyannamədə BMT Nizamnaməsi və Alma-Ata Bəyannaməsinə istinad edilməsi sərhəd toxunulmazlığı prinsipini beynəlxalq hüquqla təsdiqləyir, “güc tətbiq etməmək” bəndi isə Ermənistanın gələcək revanşizm cəhdlərinə qarşı hüquqi baza yaradır, tərəflərin üzərinə öhdəlik qoyur. Bu layihənin önəmi həm də ondadır ki, ilk dəfə olaraq Azərbaycan və Ermənistan Rusiyanın hər hansı formada iştirakı olmadan ABŞ-ın zəmanəti ilə öz üzərlərinə sülh öhdəliyi götürdülər. Tərəflər bir-birinin ərazi toxunulmazlığına əsaslanaraq, qarşılıqlı olaraq güc işlətməkdən imtina etməklə regional əməkdaşlığın əsası kimi dövlətlərarası münasibətlərin bərpasını və kommunikasiyaların açılmasını nəzərdə tutan yeni regional sabitlik və əməkdaşlıq mexanizmi yaratmaq niyyətlərini ifadə etdilər.
