1944-cü il mayın 18-də qaniçən sovet lideri İosif Stalinin əmri ilə Krım tatarları vətənlərindən deportasiya edildikdən dərhal sonra sovet administrasiyası əhalisi sıxışdırılan yarımadanın ruslaşdırılması planını sürətlə həyata keçirməyə başladı. Əsasən Rusiyadan (RSFSR) 51 mindən çox insan Krıma köçürüldü. Yeni gələnlərə deportasiya edilənlər tərəfindən boşaldılan evlər və əkin sahələri ayrıldı, onlara pul yardımı və vergidən azadolmalar kimi görünməmiş imtiyazlar verildi. Sovet administrasiyasının bu siyasəti 1783-cü ildə Rusiya imperiyasının başlatdığı Krımın əhalisinin deportasiyası siyasətinin davamı idi.
Hafta.az-ın yazdığına görə, 1944-cü il avqustun 12-də Sovet İttifaqının Dövlət Müdafiə Komitəsi “Krımın müxtəlif bölgələrində kolxozların yaradılması haqqında” məxfi qərar qəbul etdi. Rəsmi əsaslandırma “yarımadanın münbit torpaqlarından, meyvə bağlarından və üzüm bağlarından istifadə etmək” kimi göstərilib. Lakin əsl məqsəd deportasiyalardan sonra boşaldılan torpaqları doldurmaq idi.
Krımda məskunlaşanların 82 faizi RSFSR-dən, 17,65 faizi isə Ukraynadan gətirilib. Əhali köçürmələri əsasən Krasnodar, Stavropol, Rostov, Voronej, Tambov, Kursk, Oryol və Bryansk vilayətlərindən həyata keçirilirdi.
Fərmana əsasən, Krıma gələn hər bir ailəyə 2500 rubl pul yardımı verilib, bütün vergilər və borclar silinib. 1944 və 1945-ci illərdə dövlət kənd təsərrüfatı məhsullarının tədarükü öhdəliklərindən azad edildi. Hər ailəyə 2 tona qədər təsərrüfat malları, kənd təsərrüfatı avadanlığı, mal-qara gətirməyə icazə verilirdi və köçmə xərclərini dövlət öz üzərinə götürürdü. Köçkünlər Krım tatarlarından zorla ələ keçirilən evlərdə, kənd təsərrüfatı torpaqlarında, istehsalat avadanlıqlarında yerləşdirildi. Bu məskunlaşma siyasəti təsadüfi kənd təsərrüfatı təşəbbüsü deyil, əsrlər boyu davam edən sistematik demoqrafik transformasiya strategiyasının bir hissəsi idi. 1944-cü ildəki əhali mübadiləsi Krım tatarlarının vətənlərinə qayıtmasını çətinləşdirdi. Sovet hakimiyyəti rəsmi bəhanə kimi “Krım onsuz da həddən artıq məskunlaşmışdı” ritorikasından istifadə edirdi. Bu siyasət uzunmüddətli perspektivdə yarımadada sovet hakimiyyətinə sadiq olan tamamilə yeni ictimai quruluş yaratdı.
1944-cü il mayın 18-də Sovet hökuməti Stalinin göstərişi ilə bütün Krım tatarlarını Krımdan deportasiya etdi. Deportasiya zamanı Krım tatar kişilərinin əksəriyyəti Qızıl Orduda alman nasist ordusuna qarşı döyüşürdü. Əksəriyyəti qadın, uşaq və qoca olan Krım tatarları heyvan vaqonlarına yığılaraq Türküstana, Urallara və Sibirə sürgün edilirdilər. Krımdan deportasiya edilən 420 mindən çox Krım tatarının 46 faizi deportasiya yolunda və ya son mənzillərində aclıq, susuzluq və xəstəlik kimi müxtəlif səbəblərdən dünyasını dəyişib. Sovet administrasiyası Krımın demoqrafik strukturunu dəyişdirməyi qarşısına məqsəd qoymuşdu, lakin Krım tatarları qopardıqları sevimli vətənlərini heç vaxt unutmadılar. Onlar sürgün illərində vətənə qayıtmağa can atırdılar. Nəhayət, 1989-cu ildə Krım tatarları tədricən öz ata-baba yurdlarına qayıtmağa başladılar. O vaxtdan etibarən Krım tatarları yaşadıqları çətinliklərə baxmayaraq, öz vətənlərində qalmaq uğrunda mübarizələrini davam etdirdilər.
Krım tatarları 1989-cu ilin sonuna qədər öz sürgün yerlərində zorla saxlanılıblar. Öz vətənləri Krıma qayıtmaq cəhdləri həbs və daha sonra deportasiya ilə cəzalandırılıb. Sovet İttifaqının dağılması ilə Krım tatarları öz vətənlərinə qayıtmağa başladılar. Lakin maddi sıxıntılar və hüquqi maneələr üzündən təxminən 150 min Krım tatarı sürgün yerlərində qalıb. 2015-ci ildə Ukrayna parlamenti Krım tatarlarının deportasiyasını soyqırım kimi tanıyıb və 18 may tarixini “Krım tatar soyqırımı qurbanlarının anım günü” elan edib.
Ukrayna Parlamentinin 2015-ci ildə Krım tatarlarının deportasiyasını soyqırım kimi tanımasından sonra Latviya və Litva parlamentləri 2019-cu ildə deportasiyanı soyqırım kimi tanıyıb, ardınca Kanada Parlamentinin aşağı palatası olan İcmalar Palatası, 2022-ci ildə Polşa parlamentinin aşağı palatası, 2024-cü ilin oktyabrında Estoniya parlamenti, 2024-cü ilin dekabrında Çexiya parlamentinin yuxarı palatası olan Senat və 2025-ci ildə Niderlandın Baş Assambleyası Krım tatarlarının sürgününü soyqırım kimi qiymətləndirib.
