BAKI, TurkicWorld
Sabah 2 avqustdan etibarən Azərbaycanın Türkiyə üzərindən “swap” mexanizmi vasitəsilə Suriyaya təbii qaz ixracına başlaması təkcə iqtisadi layihə deyil, həm də regional sabitlik və enerji diplomatiyası baxımından strateji əhəmiyyətə malik hadisədir.
Bu barədə politoloq Turan Rzayev TurkicWorld-a açıqlamasında bildirib.
T.Rzayev qeyd edib ki, bu proses enerji bazarında Azərbaycanın mövqelərini gücləndirməklə yanaşı, Cənubi Qafqaz və Yaxın Şərq arasında yeni əməkdaşlıq platformasının formalaşmasına səbəb olacaq.
“Azərbaycanın Suriyaya qaz ixracı iqtisadi əməliyyatdan daha artıq məna daşıyır. Bu, enerji diplomatiyası, regional geosiyasət və strateji tərəfdaşlıq kontekstində yeni bir mərhələnin başlanğıcıdır” – deyə Rzayev vurğulayıb.
Politoloqun sözlərinə görə, bu əməkdaşlığın əsası 2025-ci ilin iyun ayında keçirilən Antalya Diplomatik Forumunda qoyulub. Forum çərçivəsində Prezident İlham Əliyev Suriya keçid dövrü Prezidenti Əhməd əş-Şəraa ilə görüşərək Suriyanın sabitliyinin bərpasında Azərbaycanın rol oynamağa hazır olduğunu bildirmişdi. Bu görüşdən sonra Suriya hökuməti enerji sektorunda əməkdaşlıq üçün Azərbaycandan rəsmi yardım istəmişdi.
Ardınca “SOCAR Türkiyə”nin baş direktoru Elçin İbadov da şirkətin Suriyada enerji sektorunda fəaliyyət göstərməyə hazır olduğunu bəyan etmişdi.
Rzayev bildirib ki, bu əməkdaşlıq Azərbaycan üçün yeni enerji marşrutları, Suriya üçün isə iqtisadi sabitlik və xarici investisiya cəlb etmək baxımından çoxistiqamətli üstünlüklər yaradır.
“Azərbaycan Suriyanın enerji ehtiyatlarında pay sahibi olmaqla yanaşı, həmin ehtiyatların Avropa bazarına çıxarılmasında da əsas aktor ola bilər. Bu, Bakı üçün Avropada enerji təsirinin daha da güclənməsi deməkdir” – deyə politoloq bildirib.
Rzayevin fikrincə, Suriyada iqtisadi sabitlik üçün enerji sektoru həyati əhəmiyyət kəsb edir. Əhməd əş-Şəraanın rəhbərliyi ölkədə sabitliyi təmin etmək istiqamətində addımlar atsa da, sanksiyalar və izolyasiya iqtisadiyyatı zəiflədib. Azərbaycanın iştirakı bu prosesin sürətlənməsinə töhfə verə bilər.
Politoloq vurğulayıb ki, Azərbaycan qarşılıqlı faydaya əsaslanan, asılılıq yaratmayan əməkdaşlıq modeli təklif edir. SOCAR-ın təcrübəsi və resursları sayəsində Suriya daxili enerji tələbatını təmin edə və sektoru bərpa edə bilər.
Rzayev eyni zamanda qeyd edib ki, türkmən əsilli general Fehim İsanın müdafiə nazirinin müavini və şimal bölgələrinin komandanı təyin edilməsi SOCAR-ın Suriyada təhlükəsiz fəaliyyətinə zəmanət verən siyasi balansın göstəricisidir.
12 iyulda Suriya Prezidenti Əhməd əş-Şəraanın Azərbaycana səfəri çərçivəsində SOCAR ilə Suriya hökuməti arasında enerji sahəsində Anlaşma Memorandumu imzalanıb. Bu sənəd Azərbaycanın Suriyanın enerji sektorunun bərpasında rəsmi iştirakını rəsmiləşdirib.
Turan Rzayev hesab edir ki, bu əməkdaşlıq İsrailin Suriyaya münasibətində də dolayısı ilə yumşalmaya səbəb ola bilər. Təl-Əvivin Azərbaycana strateji tərəfdaş kimi münasibəti fonunda gələcəkdə Suriya ərazisindən keçəcək enerji marşrutlarının İsrailə qədər uzanması da mümkün görünür. Onun sözlərinə görə, artıq bu istiqamətdə Bakıda ilkin görüşlər də keçirilib.
“Bu proses Cənubi Qafqazla Şərqi Aralıq dənizi arasında diplomatik və enerji körpüsünə çevriləcək. Qarşılıqlı ehtiyac və hörmətə əsaslanan bu model regionun gələcəyində həlledici rol oynaya bilər”- deyə o bildriib.
