Mərkəzi Tailandda insanların hələ 4000 il əvvəl betel qozunu çeynədiyi təsdiqlənib.
Bunun üçün ilk dəfə müasir biomolekulyar üsullardan istifadə edilib.
“Cebheinfo.az” xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri “Frontiers in Environmental Archaeology” jurnalında dərc olunub.
Nonq Ratçavatdakı dəfnlərdən olan diş daşının unikal analizi qozda tapılan alkaloid olan arekolinin xarakterik birləşmələrini aşkarlayıb. Bu elmi nailiyyət ənənəvi arxeoloji sübutlardan (boyanmış dişlər, qoz qabıqları və s.) asılı olmayaraq, regionda qədim vərdişin ilk birbaşa biokimyəvi təsdiqidir.
Tədqiqatçılar iki mərhələli strategiyadan istifadə ediblər. Əvvəlcə onlar bu üsulu idarə olunan betel qarışıqlarının müasir nümunələri üzərində sınaqdan keçiriblər, sonra onu təxminən eramızdan əvvəl 4080-3850-ci illərə aid insan dəfnlərindən olan 36 diş daşı nümunəsinə tətbiq ediblər.
Bir qadının qalıqlarından alınan üç nümunə, Cənub-Şərqi Asiyada betel qozunun istehlakının ən erkən sübutu olan arekolin izlərini göstərib. Betel yarpağı və areka qozunun qarışığını çeynəmək adəti Neolit köklərə malikdir və Avstriya xalqlarının köçləri ilə yayılıb.
Digər araşdırmalara görə, çeynəmə ilə bağlı ilk dəlil təxminən eramızdan əvvəl Filippində 4600-cü ilə aiddir Sonra bu vərdiş eramızdan əvvəl 3000-2500-cü illərdə materik Cənub-şərqinə çatıbr. Bu, Tailandda görülən mədəni genişlənmə yoludur. Qədim dövrlərdə betel çeynəmək sadəcə “pis vərdiş” deyildi, əksinə, gündəlik həyatın vacib hissəsi, dərman vasitələrinin, mədəniyyətin və ritualın birləşməsi idi. Qadının dəfni zamanı onun izlərinin tapılması isə müstəsna bir şeydən çox, ənənənin geniş yayılmasından xəbər verir.
Betel həm bitki, həm də bu bitkinin yarpaqları ilə hazırlanan bir çeynəmə qarışığı üçün istifadə olunan bir termindir. Betel (Piper betle) Cənubi-Şərqi Asiyaya xas, Piperaceae fəiləsinə aid, həmişəyaşıl bir sarmaşıq bitkisidir. Betel yarpaqları, adətən "betel qozu" (Areca catechu) ilə birlikdə çeynənir və bu qarışığa da "betel quid" deyilir. Bu qarışıq bəzən "betel qozu" olaraq da adlandırılır, lakin bu termin betel yarpaqlarını da ehtiva edən çeynəmə qarışığına aiddir.
