BAKI, TurkicWorld / Nailə Babazdə
Son iki ildə Türkiyədə meşə yanğınları əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Rəsmi məlumatlara görə, 2023 və 2024-cü illərdə ümumilikdə təxminən 42 min 600 hektar meşə sahəsi alovlara təslim olub. Alimlər və ekspertlər bu artımı iqlim dəyişikliyi, insan fəaliyyəti və ekstremal hava şəraiti ilə əlaqələndirirlər.
2023-cü il
Türkiyə Meşə Baş İdarəsinin məlumatına əsasən, 2023-cü il ərzində ölkə ərazisində 2 min 539 meşə yanğını qeydə alınıb. Bu yanğınlar nəticəsində 15 min 616 hektar meşəlik sahə məhv olub. Bu rəqəmlər, əvvəlki illərlə müqayisədə nisbətən sabit görünür, lakin bölgələr üzrə yayılmış kiçik və orta ölçülü yanğınlar meşə ekosisteminə ciddi zərər verib.
2024-cü il
2024-cü ildə isə meşə yanğınlarında ciddi artım müşahidə olunub. 3 min 800-dən çox yanğın baş verib və təxminən 27 min hektar meşə sahəsi zərər görüb. Bu, əvvəlki illə müqayisədə təxminən 72 faiz artım deməkdir.
Mütəxəssislər bu artımın əsas səbəbi kimi ekstremal hava şəraitini göstərirlər. Yay aylarında uzunmüddətli istilər, aşağı rütubət və güclü küləklər yanğınların daha sürətlə yayılmasına səbəb olub. İqlim dəyişikliyi isə bu cür hava şəraitinin daha tez-tez və şiddətli şəkildə baş verməsinə zəmin yaradır.
2025- ci il
2025-ci ilin iyun və iyul aylarında Türkiyədə baş verən meşə yanğınları ölkənin müxtəlif bölgələrində ciddi fəsadlara yol açmışdır. Bu yanğınlar, xüsusilə İzmir, Eskişehir, Sakarya, Bilecik, Manisa və Hatay vilayətlərində geniş əraziləri əhatə etmişdir.
İzmir vilayətində baş verən yanğınlar nəticəsində 50 mindən çox insan evakuasiya edilmiş, 200-dən çox ev və bir neçə iş yeri zərər görmüşdür. Yanğınların səbəbləri arasında yüksək temperatur, güclü külək və elektrik xətləri ilə bağlı nasazlıqlar göstərilir. Yanğınların söndürülməsi üçün mindən çox yanğınsöndürən, 100-dən çox yanğın maşını, 14 helikopter və 4 su tökən təyyarə istifadə edilmişdir.
Eskişehir vilayətində baş verən yanğın zamanı 10 nəfər həyatını itirmiş, 14 nəfər isə yaralanmışdır. Yanğınların güclü küləklə sürətlə yayılması nəticəsində bu faciə baş vermişdir. Həyatını itirənlər arasında 28 yaşlı bir meşə işçisi və 2023-cü ildə zəlzələ xilasetmə əməliyyatlarında iştirak etmiş bir AKUT könüllüsü də vardır.
Elm adamları qeyd edirlər ki, son illərdə iqlim dəyişikliyi nəticəsində Türkiyədə yanğın riski daşıyan günlərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə artıb. 2024-cü ildə bir çox bölgədə eyni anda bir neçə yanğın baş verib ki, bu da yanğınsöndürmə qüvvələrinin yükünü ağırlaşdırıb.
Bundan əlavə, bu miqyasda meşə itkisi həm atmosferə buraxılan karbon qazı miqdarını artırır, həm də təbii həyat mühitlərini məhv edir. Meşələrin yanması nəticəsində biomüxtəliflik azalır, torpaq eroziyası artır və ekosistemlərin bərpası onilliklər çəkə bilər.
Türkiyə hakimiyyəti yanğınların qarşısının alınması və söndürülməsi üçün hər il daha çox resurs ayırsa da, dəyişən iqlim şəraitində mövcud strategiyaların yenilənməsi zəruri görünür. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edirlər ki, bu tendensiya davam edərsə, növbəti illərdə meşə yanğınlarının miqyası daha da genişlənə bilər.
Eyni zamanda, son illərdə Türkiyənin bir neçə bölgəsində baş verən meşə yanğınları ilə mübarizədə Azərbaycan qardaş Türkiyəyə geniş dəstək göstərmişdir. Dövlət qurumları və yanğınsöndürən qruplar tərəfindən təşkil olunan bu yardımlar iki ölkə arasındakı dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin nə qədər güclü olduğunu bir daha nümayiş etdirmişdir.
2023 və 2024-cü illərdə baş verən meşə yanğınları ilə mübarizə zamanı Azərbaycan tərəfindən Türkiyəyə yanğınsöndürən personal, texniki avadanlıqlar və havadan dəstək göndərilmişdir. İlkin mərhələdə 510 yanğınsöndürən, 93 yanğın maşını, bir təyyarə və bir helikopter Türkiyəyə göndərilmişdir. Bundan əlavə, ölkəmizin təchiz etdiyi Be-200ES amfibiya təyyarəsi yanğınların söndürülməsində mühüm rol oynamışdır. Sonrakı mərhələdə əlavə olaraq 150 nəfər yanğınsöndürən və 40 yanğın maşını daha Türkiyəyə yola salınmış, ümumilikdə 660-dan çox yanğınsöndürən və 130-dan artıq texniki vasitə Türkiyədə yanğınların söndürülməsinə cəlb edilmişdir.
