“Çin-Mərkəzi Asiya əməkdaşlıq mexanizmi özünün yüksək potensialını nümayiş etdirdi. Astanada keçiriləcək qarşıdakı sammit isə əməli nəticələrin əldə olunmasına yeni təkan verəcək”.
Hafta.az-ın yazdığına görə, bunu “Sinxua”ya müsahibəsində Qırğızıstan Dünya Siyasəti İnstitutunun direktoru, politoloq Şeradil Baktıqulov deyib.
Ş. Baktıqulov qeyd edib ki, Çin və Mərkəzi Asiya ölkələri liderlərinin siyasi iradəsi Çin-Mərkəzi Asiya əməkdaşlıq mexanizminin davamlı inkişafında və davamlı olaraq gücləndirilməsində əsas rol oynayır. Ölkə liderlərinin şəxsi iştirakı isə qarşılıqlı hörməti və bu mexanizmdə iştirak edən ölkələr arasında tərəfdaşlığı dərinləşdirmək istəyini vurğulayır.
Onun sözlərinə görə, bu yanaşma dövrümüzün əsas məsələlərinə dair ölkələrin mövqelərini əlaqələndirməyə, onlar arasında etimadı gücləndirməyə, həmçinin regional təhlükəsizlik və inkişafa vahid yanaşmanı formalaşdırmağa imkan verir.
Çin-Mərkəzi Asiya sammitinin ilki 2023-cü ilin may ayında Çinin Sian şəhərində keçirilib. Politoloq qeyd edib ki, həmin vaxtdan platforma yüksək potensialını nümayiş etdirib. Məsələn, iqtisadiyyat, siyasət və təhlükəsizlik sahələrində əlaqələri gücləndirmək, gələcəkdə daha dərin inteqrasiya üçün zəmin yaratmaq mümkün idi. Regionun rəqəmsal iqtisadiyyatına və logistikasına Çin investisiyalarının genişlənməsi var.
Ekspert hesab edir ki, Çin-Mərkəzi Asiya platforması Mərkəzi Asiya dövlətlərinin konsolidasiya edilmiş siyasət yürütmək qabiliyyətini, həmçinin Çinin Avrasiyada əsas inkişaf tərəfdaşı kimi böyük rolunu göstərir.
Mexanizmin əldə etdiyi nailiyyətlərdən danışan Ş.Bktıqulov ölkələr arasında siyasi etimadın və dialoqun dərinləşdiyini, yüksək səviyyəli görüşlərin keçirildiyini, təhlükəsizliyin və regional sabitliyin təmin edilməsi məsələləri üzrə koordinasiyanın fəallaşdığını qeyd edib. Onun sözlərinə görə, Mərkəzi Asiya ölkələri ilə Çin arasında ticarət dövriyyəsinin artması, Çin-Qırğızıstan-Özbəkistan dəmir yolunun tikintisinin sürətləndirilməsi, nəqliyyat dəhlizlərinin aktiv inkişafı, Çin universitetlərində təhsil alan tələbələr üçün təqaüdlərin sayının artması, turizm, elm və texnologiya sahəsində mübadilələrin genişlənməsi var.
“Ona görə də Astanada keçirilən Çin-Mərkəzi Asiya sammitinin ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın üfüqlərini genişləndirəcəyinə və region əhalisinin rifahı naminə əməli nəticələrin əldə olunmasına yeni təkan verəcəyinə inam artır”, - politoloq bildirib.
O, Çinlə Mərkəzi Asiya ölkələri arasında əməkdaşlıq mövzusuna toxunaraq, son illər birgə layihələrin sayında kəskin artımın olduğunu, ən əsası isə iqtisadiyyat, ticarət və enerji sahələrində işgüzar əməkdaşlıqda keyfiyyət sıçrayışının olduğunu qeyd edib. Yeni nəqliyyat və logistika dəhlizləri, infrastruktur layihələri də yaranıb, vizasız rejimlər tətbiq olunur.
"Belə bir-birinə bağlılıq ölkələrimizin əməkdaşlıqdan ən böyük praktiki fayda əldə etmək üçün bir-birini tamamlamağa səy göstərməsinin gözəl nümunəsidir", - Ş.Baktıqulov deyib. Onun sözlərinə görə, Çin-Mərkəzi Asiya mexanizmi qarşılıqlı öyrənmə və xalqlar arasında əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə kömək göstərir, həmçinin humanitar və mədəni əməkdaşlığın müxtəlif mədəniyyət və sivilizasiyalar kontekstində necə inkişaf edə biləcəyinin nümunəsidir.
Ş.Baktıqulov Çinin son illər əldə etdiyi mühüm irəliləyişləri, xüsusilə də iqtisadi artımı, infrastrukturun inkişafı və əhalinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşmasını yüksək qiymətləndirib. Onun fikrincə, bu və digər nailiyyətlərin arxasında milyonlarla insanın zəhmətkeşliyi, müdrik qərarlar və onların ardıcıl həyata keçirilməsi, ölkənin tükənməz potensialı və Çin Kommunist Partiyasının uzaqgörən rəhbərliyi dayanır. "Artıq Çinin milli inkişafının əsas konturları müəyyən edilib. Bu, islahatların və açıqlığın dərinləşdirilməsidir. Həmçinin yüksək keyfiyyətli məhsuldar qüvvələrin fəal inkişafına, elm və texnologiya sahəsində innovativ imkanların gücləndirilməsinə, yaşıl inkişafın təşviqinə və harmonik cəmiyyətin qurulmasına böyük diqqət yetirilir", - ekspert yekunda qeyd edib.
