Uşaqlıqda valideynlərin boşanmasını yaşamaq, yaşlılıqda insult ehtimalını əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilər - hətta uşaq fiziki və ya cinsi zorakılıqla üzləşməyibsə belə...
Poliqon xəbər verir ki, bu nəticəyə Kanada və ABŞ-dan olan tədqiqatçılar gəlib. Araşdırma PLOS One jurnalında dərc edilib.
İnsult ölüm və əlilliyin əsas səbəblərindən biri olaraq qalmaqdadır. Adi risk amilləri – siqaret çəkmək, şəkərli diabet, yüksək təzyiq – ilə yanaşı, alimlər getdikcə daha tez-tez erkən uşaqlıq dövründəki hadisələri nəzərdən keçirirlər. Belə əlverişsiz hallara zorakılıq, laqeydlik və ailə konfliktləri daxildir. Lakin uzun müddət boşanma, daha ağır travma formaları ilə birlikdə nəzərə alınırdı ki, bu da onun təsirini ayrıca qiymətləndirməyə mane olurdu.
Tədqiqatçılar qrupu - Tindale Universitetindən Meri Keyt Şilk, Arlingtondakı Texas Universitetindən Filip Bayden və Toronto Universitetindən Esme Fuller-Tomson- daha dəqiq təhlil aparmaq qərarına gəlib. Alimlər 2022-ci il üçün CDC-nin Behavioral Risk Factor Surveillance System adlı genişmiqyaslı sorğusunun məlumatlarından istifadə ediblər. Onlar uşaqlıq hadisələri ilə bağlı əlavə sualların verildiyi səkkiz ştatdan 65 yaşdan yuxarı 13 205 amerikalının cavablarını öyrəniblər. Seçmədən, valideynlərin ayrılmasının təsirini təcrid etmək üçün, uşaqlıqda fiziki və ya cinsi zorakılıq halları haqqında məlumat verən bütün şəxslər istisna edilib.
Statistik təhlil göstərib ki, valideynlərinin boşanması ilə üzləşmiş şəxslərdə insult ehtimalı 61% daha yüksək olub. Bu göstərici məlum tibbi risk amillərinin təsiri ilə müqayisə oluna bilər: şəkərli diabet üçün risk 37%, depressiya üçün isə 76% artıb. Üstəlik, əlaqə kişilər və qadınlar üçün eyni olub.
Alimlər bir neçə mümkün izah təklif ediblər. Əsaslarından biri – valideynlərin ayrılığı zamanı yaranan xroniki stressdir. Bu, ailə daxilindəki konfliktləri, iqtisadi qeyri-sabitliyi və sosial təcridi əhatə edə bilər. Erkən yaşda belə təcrübələr, stressə reaksiyaya cavabdeh olan hipotalamus-hipofiz-adrenal sisteminin işini pozmağa qadirdir. Onun uzunmüddətli aktivasiyası onilliklər sonra ürək-damar xəstəliklərinin riskini artırır.
Poliqon.info
