Almaniyadakı Berxtesqaden Milli Parkındakı Vatsman şərq divarının ətəyində yerləşən məşhur Buz qülləsi çökərək Bavariyanın ən mühüm geotoplarından birini də özü ilə götürüb.
Hafta.az xəbər verir ki, bu barədə Berxtesqaden Milli Parkının administrasiyası məlumat yayıb. Belə ki, 900 metr hündürlükdə yerləşən Buz qülləsi alman Alp dağlarının ən aşağı daimi buz sahəsi hesab olunurdu və hər il minlərlə insan tərəfindən ziyarət edilirdi. Bu məkan firn buz sahəsinin içərisindəki boşluqdur (firni dilində – “keçənilki”, “köhnə” - sıx yığılmış, dənəvər və qismən yenidən kristallaşmış, adətən çoxillik qar, daha doğrusu - qar və buzlaq buzları arasında aralıq mərhələ).
Bildirilib ki, iqlim dəyişikliyi son illərdə buz massivlərinə artan ziyan vurur. Milli Park administrasiyasının məlumatına görə, tədqiqatçılar Buz qülləsinin sonunu proqnozlaşdırsalar da, onun bu yay dağılması hətta mütəxəssisləri belə təəccübləndirib. İndi onlar əraziyə getməmək barədə xəbərdarlıq edirlər. 1953-cü ildən bəri demək olar ki, bir milyon kubmetr firn buzu əriyib, təkcə 2019-cu ilin sonundan bu yana 575 min kubmetrdən çox ərimə sahəsi qeydə alınıb. Məlumatda deyilir ki, az qarlı qış və isti yay strukturu zəiflədib və son həftələrdə yağan yağıntılar nəhayət onun dağılmasına səbəb olub.
Məlumatda o da qeyd edilib ki, buz mağarasının bərpası mümkündür, lakin zəmanət verilmir. Milli Parkın direktoru Roland Bayer bunu “şokedici itki” və iqlim dəyişikliyinin görünən sübutu adlandırır.
O, həmçinin xəbərdarlıq edir ki, buradakı son iki buzlaq cəmi bir neçə ildən sonra yox ola bilər:
“Belə bir nəticə hasil olur ki, biz təkcə mühüm regional əlamətdarlığı deyil, həm də milli əhəmiyyətə malik geotopu itiririk”.
Təbiətşünas və alman coğrafiyaşünası Aleksandr fon Humboldt artıq 1797-ci ilin noyabrında Buz qülləsini ziyarət etmişdi. Bu təbiət abidəsinin cəmi 900 metr hündürlükdəki firn buz sahəsində bir boşluq kimi regenerasiya olub-olmayacağı sual altındadır. Onilliklər ərzində bu mağaranı tədqiq edən geoloq Andreas Vulf isə xüsusilə qarlı qışlardan sonra bərpanın mümkün olacağına inanır, lakin buna tam əmin deyil. Onun fikrincə, Vatsmanın şərq yamacının ətəyindəki buz dərəsinin sonunda qış yağıntıları uçquna bənzər qar kimi yığılmağa davam edəcək və mağara sistemi ilə firn buz sahəsini əmələ gətirəcək. “Qarşıdakı aylar bu nəticələrin nə qədər doğru olduğunu göstərəcək”, deyə geoloq bildirib.
Mütəxəssislər xəbərdarlıq edirlər ki, heç bir halda Buz qülləsinin qalıqlarına girmək olmaz. Onun çökməsi dağlıq ərazilər üçün ciddi təhlükə yaradıb. Bu fikri alimlər və milli park administrasiyası da qeyd edir:
“Turistlərə Buz qülləsinin qalıqlarına daxil olmaqdan çəkinməyi qətiyyətlə tövsiyə edirik; onun bütün ərazisində ciddi qayaların uçması riski var. Hətta sonuncu yerdə qalan buz qövsü və divarlar istənilən vaxt təhlükə törədə bilər”.
Milli Parkın direktoru Roland Bayer xəbərdarlıq edir:
“Hər dəqiqə ərazidə gurultu eşidilir”.
Andreas Vulf onun sözlərinə əlavə edir:
“Firn buz massivləri üçün dəstəyin tamamilə itirilməsi səbəbindən Buz qülləsinin cənub yamacı sabitliyini itirməkdə davam edir. Böyük daşlar yamacdan yuvarlanır və bu ərazidə insanları təhlükə altına alır. Burada həyat üçün təhlükəli vəziyyətlər yarana bilər”.
