ain.az, Ses qazeti portalına istinadən məlumat verir.
Qazaxıstan əhalinin ərzaq məhsulları ilə təmin edilməsində Avrasiya İqtisadi İttifaqına (Aİİ) daxil olan dövlətlər arasında mövqeyini inamla möhkəmləndirir. Ölkə bir çox sosial əhəmiyyətli malların aşağı pərakəndə satış qiymətlərinə görə liderlik etməklə yanaşı, həm də qarşısına iddialı məqsəd qoyur - 2028-ci ilə qədər özünü tam təmin etmək. Bu barədə baş nazirin müavini Serik Jumanqarinlə görüşdə danışılıb. Bununla yanaşı, Qazaxıstan su qıtlığı məsələsini gündəmə gətirir, region ölkələrini su ehtiyatlarını ədalətli şəkildə bölüşdürməyə çağırır.
Ərzaq təhlükəsizliyinə iki nazirlik cavabdehdir. Birincisi, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi ərzaq məhsullarının kifayət qədər olmasını və piştaxtalarda olmasını təmin edir. İkincisi, Ticarət və İnteqrasiya Nazirliyi qiymətlərin münasib olmasını təmin edir. Bu vəzifələr 2030 və 2028-ci ilə qədər inkişaf planlarında aydın şəkildə ifadə olunub.
Baş nazirin müavini Jumanqarin ilə görüşdə rəsmilər işin nəticələrini yekunlaşdırıblar. Nəticədə məlum olub ki, son beş ildə Qazaxıstan daha çox ərzaq istehsal etməyə başlayıb. Ümumi həcm 11,3% artıb ki, bu da 8,3 trilyon tengeyə (təxminən 15,5 milyon dollar) bərabərdir. Tərəvəz və meyvə yetişdirənlər (artım 14%) xüsusilə uğurlu olub, heyvandarlıq da yaxşı nəticələr göstərir (plus 5,6%), dknews.kz resursu xəbər verir.
2025-ci ilin birinci yarısı da artımla yadda qalıb. Bu il respublikada adi vaxtdan çox torpaq əkininə qərar verilib. Taxıl az olsa da, yaxşı satılan və gəlir gətirən məhsullara, məsələn, günəbaxana daha çox diqqət yetirilir. Kartof da bir az daha əkilmişdir.
Heyvandarlıqda da vəziyyət yaxşılaşır. 2025-ci ilin birinci yarısında inək, qoyun, at və ev quşları daha çox olub. Bunun sayəsində daha çox ət, quş əti, süd və yumurta istehsal olunmağa başladı. Nəticədə bütün ərzaq məhsulları - süd, ət, un, yağ da böyük həcmdə istehsal olunur.
Kənd təsərrüfatı nazirinin müavini Ermek Kenjexanuly avqustun 18-də keçirilən iclasda bildirib ki, Qazaxıstan artıq özünü ət, süd, yumurta, tərəvəz və unla 80-100% və daha çox təmin edir. Bununla belə, quş əti, kolbasa, pendir, şəkər və balıq idxalı hələ də mövcuddur. Bu problemi həll etmək üçün Qazaxıstan fəal şəkildə yeni müəssisələr tikir: 2022-ci ildən 2024-cü ilə qədər quş əti ilə təminat səviyyəsini 67-dən 79%-ə qədər artıraraq 17 quşçuluq təsərrüfatı fəaliyyətə başlayıb.
Planlara 2028-ci ilə qədər daha 41 zavodun işə salınması daxildir ki, bu da nazir Kenjexanulinin sözlərinə görə, bu sahədə tam müstəqilliyi təmin edəcək. O, süd sənayesində də mənzərənin sevindirici olduğunu vurğuladı: respublikada 69 südçülük ferması fəaliyyət göstərir, daha 47-si tikilir. Onların işə salınmasından sonra süd istehsalı ildə 600 min ton artacaq ki, bu da pendir və kəsmikə olan tələbatı tam ödəyəcək.
Ticarət və İnteqrasiya Nazirliyi əsas ərzaq məhsullarının münasib qiymətə qalmasını təmin etmək üçün tədbirlər görür. Birinci vitse-nazir Ayjan Bijanova qeyd edir ki, ilin əvvəlindən sosial əhəmiyyətli malların qiymət artımı sürəti nəzərəçarpacaq dərəcədə azalıb. Əgər birinci rübdə ümumi artım 8% idisə, aprel ayından bu yana ardıcıl olaraq yavaşladı: apreldə 1,6%, mayda 1%, iyunda 0,7%, iyulda 0,4% və avqustun birinci yarısında cəmi 0,1%. Bu onu göstərir ki, departamentin qiymətləri cilovlamaq cəhdləri öz nəticəsini verir.
"Günəbaxan yağı, kəsmik, yumurta, duz, qarabaşaq yarması, düyü, un, tərəvəz və s. daxil olmaqla 15 ərzaq məhsulu üzrə Qazaxıstan Aİİ ölkələri arasında ən aşağı bazar qiymətlərinə malikdir. Süd və mal əti üzrə Qazaxıstan Belarusdan, toyuq əti üzrə Belarus və Rusiyadan, kərə yağı üzrə Qırğızıstandan sonra ikinci yerdədir", - Ayjan Bijanova qeyd edib.
Dövlət yem sahələrinin və ət klasterlərinin inkişafına kömək etməklə fermerlərə dəstək olur, həmçinin yarmarkalar təşkil edir. Qazaxıstan mallarının mağaza rəflərində olmasını təmin etmək üçün qanunlara dəyişikliklər hazırlanır: çatdırılma üçün ödəniş şərtləri 30 günlə məhdudlaşdırılacaq. Hələ inkişaf mərhələsində olan yeni “Sapalı nim” sistemi prosesə nəzarət edəcək. İclasda tariflərin qiymətlərə təsiri məsələsi də müzakirə olunub. Baş nazirin müavini Serik Jumangarin məhsulların mövcudluğunu təmin etmək üçün göstərişlər verdi.
Bununla belə, ərzaq təhlükəsizliyini təmin etmək üçün bir həyati resurs lazımdır - su. Bu, bəlkə də ən mühüm elementdir ki, onsuz istər bitkiçiliyin, istərsə də heyvandarlığın inkişafını təsəvvür etmək mümkün deyil. Ən müasir təsərrüfatlar tikmək, ən yaxşı texnika almaq və qabaqcıl texnologiyalardan istifadə etmək olar, amma əkin sahələrini suvarmaq və mal-qara üçün su yoxdursa, bütün səylər boşa çıxacaq. Su əsasdır, bünövrədir, onsuz kənd təsərrüfatı sahəsi inkişaf edə bilməz.
Dəyişən iqlim və artan əhalinin ehtiyacları şəraitində kənd təsərrüfatının kifayət qədər su ilə təmin edilməsi təkcə mühüm vəzifə deyil, həm də milli təhlükəsizliyin kritik məsələsinə çevrilir. Təkcə Qazaxıstan deyil, qonşu Orta Asiya ölkələri də su qıtlığı ilə üzləşib.
Bu yaxınlarda Qazaxıstanı baş nazirin müavini Kanat Bozumbayev təmsil etdiyi Orta Asiya ölkələrinin toplantısında su məsələsi gündəmə gətirilib. O, bildirdi ki, regionda su ehtiyatları ədalətli şəkildə bölüşdürülməlidir. Transsərhəd çayların idarə edilməsini həyata keçirən əsas mərkəz olan Dövlətlərarası Su Təsərrüfatı Komissiyasının bu iclası quru hava şəraiti ilə əlaqədar idi və diqqət mərkəzində olan operativ sual: suyu necə ədalətli bölmək olar?
"Bu, təkcə statistika deyil, bu, aşağı axınlarda yaşayanlar üçün real təhlükədir. Biz etiraf etməyə məcburuq ki, komissiya daxilində keçmiş razılaşmalar tam yerinə yetirilmir", - Kanat Bozumbayev vurğulayıb. O, təkid edib ki, ölkələr boş vədlərdən konkret addımlara keçmək, qarşılıqlı etimada əsaslanan sudan istifadə sahəsində əməkdaşlığı gücləndirmək vaxtıdır. "Yalnız birgə iş bizim hamımız və bütün region üçün nəzərəçarpacaq nəticələr verəcək", - Baş nazirin müavini yekunlaşdırıb.
Qeyd edək ki, əvvəllər Qırğızıstan və Özbəkistanın cənub rayonlarına suvarma defisitinin öhdəsindən gəlməyə kömək etmək üçün Qazaxıstana 600 milyon kubmetr su göndərməyə hazır olduqları barədə məlumat verilmişdi (bax: “NG” 04/08/25). Bu müqavilələr, Bozumbayevin təsdiq etdiyi kimi, kənd təsərrüfatını lazımi həcmdə su ilə təmin etməli idi. Amma təəssüf ki, son məlumatlara görə, Qazaxıstana su nəqli qrafiki bir milyard kubmetrdən çox geri qalır.
Bununla belə, ekspertlər bir neçə ildir ki, Mərkəzi Asiyada su ehtiyatları ilə bağlı münaqişələrin riskləri barədə həyəcan təbili çalırlar. Ortaq çaylar, getdikcə quraqlaşan iqlim, kənd təsərrüfatının və əhalinin artan ehtiyacları - bütün bunlar alovlana bilən kokteyl yaradır.
V.VƏLİ
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün ain.az saytını izləyin.
