Vaşinqton, 11 avqust 2025 – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 7-8 avqust 2025-ci il tarixlərində Amerika Birləşmiş Ştatlarına (ABŞ) işgüzar səfəri ikitərəfli münasibətlərdə və regional sülh prosesində yeni mərhələnin başlanğıcı kimi qiymətləndirilir. ABŞ Prezidenti Donald Trampın dəvəti ilə baş tutan səfər çərçivəsində bir sıra mühüm sənədlər imzalanmış, tarixi qərarlar qəbul edilmiş və Azərbaycanın milli maraqlarının qorunması istiqamətində əhəmiyyətli addımlar atılmışdır. Prezident İlham Əliyev səfərin nəticələrini "tarixi nailiyyət" kimi xarakterizə edərək, ABŞ ilə strateji tərəfdaşlığın qurulmasının Azərbaycan üçün böyük imkanlar və öhdəliklər yaratdığını vurğulamışdır.
İkitərəfli Münasibətlərdə Yeni Pillə: Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyası
Səfərin əsas nəticələrindən biri Azərbaycan və ABŞ arasında münasibətlərin strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəldilməsidir. Prezidentlər İlham Əliyev və Donald Tramp tərəfindən imzalanan "Azərbaycan Respublikası ilə Amerika Birləşmiş Ştatları arasında Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının hazırlanması məqsədilə Strateji İşçi Qrupunun yaradılması haqqında Anlaşma Memorandumu" bu istiqamətdə mühüm addımdır. Sənədə əsasən, növbəti 6 ay ərzində Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyası hazırlanacaq və qarşılıqlı maraq kəsb edən sahələrdə əməkdaşlıq gücləndiriləcəkdir.
Prioritet sahələr arasında aşağıdakılar qeyd olunur:
Qarşılıqlı investisiya və ticarət;
Energetika, nəqliyyat və tranzit;
Süni intellekt və rəqəmsal infrastruktur;
Müdafiə, təhlükəsizlik və terrorçuluğa qarşı mübarizə.
Prezident İlham Əliyev Ağ Evdə mətbuata verdiyi bəyanatda qeyd etmişdir: "Biz həqiqətən də yeni tarixi səhifəyə imza atırıq. ABŞ və Azərbaycan arasındakı ikitərəfli münasibətlər yeni pilləyə qalxır və bizim strateji tərəfdaşlığımız artıq başlayır. Bu, Azərbaycan üçün tarixi nailiyyətdir, çünki bu gün strateji tərəfdaşlıq kontekstində dünyanın ən böyük ölkəsi ilə əlaqələr qurulur."
Səfər zamanı həmçinin ABŞ Prezidenti tərəfindən Azadlığa Dəstək Aktına 907-ci düzəlişin tətbiqi dayandırılmışdır. 1992-ci ildə qəbul edilmiş bu düzəliş Azərbaycanı ədalətsiz sanksiyalara məruz qoymuşdu və onun ləğvi ikitərəfli münasibətlərdə mənfi mirası aradan qaldırmaq baxımından rəmzi əhəmiyyət daşıyır. Prezident İlham Əliyev bu qərarı "ədalətin bərpası" kimi qiymətləndirərək, Bayden administrasiyası dövründə münasibətlərin "itirilmiş illər" olduğunu vurğulamışdır.
Azərbaycan-Ermənistan Normallaşma Prosesi: Sülhün Bərqərar Edilməsi
Səfər çərçivəsində Azərbaycan, ABŞ və Ermənistan liderlərinin sammiti keçirilmiş və bu görüşün nəticəsində Birgə Bəyannamə imzalanmışdır. Sənədə Prezident İlham Əliyev və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan tərəfindən imza atılmış, ABŞ Prezidenti Donald Tramp isə şahid qismində iştirak etmişdir.
Birgə Bəyannamənin əsas müddəaları:
"Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası arasında sülhün və dövlətlərarası münasibətlərin təsis edilməsi haqqında Saziş" layihəsinin paraflanması;
ATƏT-in Minsk Prosesi və əlaqəli strukturlarının bağlanması barədə birgə müraciət;
Regionda kommunikasiyaların açılması, o cümlədən Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında maneəsiz bağlantının təmin edilməsi;
"Beynəlxalq Sülh və Rifah naminə Tramp Marşrutu" (TRIPP) layihəsinin həyata keçirilməsi.
Prezident İlham Əliyev müsahibəsində bildirib: "Bu gün biz Cənubi Qafqazda sülhü bərqərar edirik. Bu, nəinki bizim bölgəmiz, eyni zamanda, bütün dünya üçün böyük bir imkandır. Prezident Tramp Qafqaza sülh gətirir." O, həmçinin Ermənistan Konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının aradan qaldırılmasının zəruriliyini vurğulayaraq, sülh sazişinin tezliklə imzalanacağını qeyd etmişdir.
Prezident Trampın sülh prosesindəki rolunu yüksək qiymətləndirən Prezident İlham Əliyev, onun Nobel Sülh Mükafatına layiq olduğunu təklif etmiş və Ermənistan rəhbəri ilə birgə müraciət hazırlamaq istəyini bildirmişdir.
Enerji və İqtisadi Əməkdaşlıq: Yeni İmkanlar
Səfər enerji sahəsində də mühüm nailiyyətlərlə yadda qalmışdır. Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) və ABŞ-ın "ExxonMobil" korporasiyası arasında "Əməkdaşlıq haqqında Memorandum" imzalanmışdır. Sənəd Azərbaycanda neft və qaz imkanlarının dəyərləndirilməsini nəzərdə tutur və böyük yataqların kəşfinə yönəlmişdir. Prezident İlham Əliyev qeyd etmişdir: "ABŞ ilə enerji sahəsində əməkdaşlığımız sürətlə inkişaf edir. Bu gün Azərbaycan təbii qazını NATO-nun 10 üzvünə ixrac edir."
Bundan əlavə, tranzit və rabitə sahələrində yeni layihələr, o cümlədən TRIPP marşrutu vasitəsilə regionun iqtisadi inkişafı müzakirə edilmişdir. Prezident İlham Əliyev vurğulamışdır ki, bu layihələr Azərbaycanı daha güclü tranzit ölkəyə çevirəcək və Ermənistan üçün də imkanlar yaradacaq.
Səfərin Əhəmiyyəti və Gələcək Perspektivlər
Prezident İlham Əliyevin ABŞ səfəri Azərbaycanın xarici siyasətində mühüm dönüş nöqtəsi kimi dəyərləndirilir. Səfər nəticəsində ikitərəfli münasibətlər gücləndirilmiş, regional sülh prosesi sürətləndirilmiş və iqtisadi əməkdaşlıq üçün yeni qapılar açılmışdır. Prezident İlham Əliyev müsahibəsində qeyd etmişdir: "Bu gün Azərbaycan xalqının yaddaşına həkk olunacaq. Biz haqq-ədaləti müharibə yolu ilə bərpa etdik və indi buna siyasi müstəvidə də nöqtəni qoyduq."
Səfər, həmçinin Azərbaycan haqqında yayılmış yanlış təsəvvürləri və anti-Azərbaycan narrativləri iflasa uğratmışdır. Prezident İlham Əliyev ABŞ mediasının qərəzli münasibətini tənqid edərək, ölkəmizin etnik və dini müxtəlifliyini, multikulturalizmini vurğulamışdır.
Ümumilikdə, bu səfər Azərbaycanın qlobal arenada mövqeyini möhkəmləndirmiş və Cənubi Qafqazda sabitlik və rifahın təmin edilməsinə töhfə vermişdir. Gələcəkdə Strateji İşçi Qrupunun fəaliyyəti və sülh sazişinin imzalanması bu nailiyyətləri daha da dərinləşdirəcəkdir.
Azər Süleymanov,
Yeni Azərbaycan Partiyası Nəsimi rayon təşkilatının sədri
