İyulun 14-də Milli Məclisin qəbul etdiyi və Prezident İlham Əliyevin təsdiqlədiyi qanun dəyişikliyi Azərbaycanda təbii fəlakət, texnogen qəza və hərbi əməliyyat nəticəsində zərər görmüş yaşayış sahələrinin yerinə yeni mənzillərin tikintisi və mülkiyyət hüquqlarının rəsmiləşdirilməsi ilə bağlı hüquqi və texniki prosedurların sadələşdirilməsini nəzərdə tutur. Qanun şəhərsalma, torpaq və mülkiyyət münasibətlərini tənzimləyən 7 normativ akta edilən dəyişiklikləri əhatə edir və əhalinin mənzil təminatında çevik yanaşmanın formalaşdırılmasına, daşınmaz əmlak bazarında hüquqi qeyri-müəyyənliyin aradan qaldırılmasına yönəlib.
Əsas məqsəd zərər görmüş yaşayış sahələrinin bərpasını hüquqi və inzibati cəhətdən sadələşdirməklə, bu prosesin sürətini və şəffaflığını artırmaqdır. Buraya yalnız tikinti icazələrinin alınması və mülkiyyət hüquqlarının rəsmiləşdirilməsi deyil, həm də torpaq sahələrinin müvafiq kateqoriyalara keçirilməsi və ehtiyac olduqda dövlət ehtiyat fondundan və ya bələdiyyə mülkiyyətindən torpaq ayrılması daxildir. Bu, xüsusilə şəhərlərin genişlənməsi və yenidən qurulması prosesində dövlətin rolunu daha effektiv və məqsədyönlü edir.
Mülki Məcəllə və “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” qanuna dəyişikliklər nəticəsində, dövlət vəsaiti hesabına tikilmiş yeni yaşayış evlərinin və mənzillərin hüquqi statusu daha tez və konkret şəkildə rəsmiləşdiriləcək. Bu dəyişiklik, postmüharibə və postfəlakət dövrlərində sosial müdafiə tədbiri kimi əhəmiyyət daşıyır. Müvafiq qeydiyyatın sürətlənməsi həm dövlətin dəstəyinin tez çatdırılmasını, həm də vətəndaşların hüquqi əmin-amanlığını təmin edir. Mülkiyyət hüququnun rəsmiləşməsi və daşınmaz əmlakın reyestrə daxil edilməsi, eyni zamanda, həmin aktivlərin bank sektorunda təminat kimi istifadəsini asanlaşdıraraq maliyyə dövriyyəsinə də müsbət təsir göstərə bilər.
Torpaq münasibətlərinə dair dəyişikliklər, xüsusilə bələdiyyə torpaqlarının dövlət ehtiyacları üçün daha əlçatan və çevik şəkildə istifadəsini nəzərdə tutur. Torpaq sahələrinin açıq hərrac və ya müsabiqə olmadan, birbaşa mənzil tikintisi məqsədilə verilməsi mexanizmi yarandıqda, bu prosesin sürətlənməsi ilə yanaşı, qərarların ictimai nəzarəti və şəffaflığı üçün yeni balanslar yaradılmalıdır. Eyni zamanda, dövlət tərəfindən bələdiyyəyə mütənasib dəyərdə torpaq ayrılması ilə bu prosesdə tərəflər arasında resursların bərabərliyi qorunmuş olur.
Bu dəyişikliklərin iqtisadi baxımdan əhəmiyyətli təsirlərindən biri tikinti sektorunda yeni dinamikanın yaranması ola bilər. Dövlət sifarişi ilə tikilən yaşayış evlərinin həcmi artdıqca, bu, tikinti şirkətləri, podratçılar və inşaat materialları sektorunda əlavə işgüzar aktivlik yarada bilər. Nəticədə, tikinti sektorunun ÜDM-dəki payı və məşğulluğa təsiri də artacaq. Mərkəzi Bankın statistikalarına əsasən, tikinti sektoru 2024-cü ilin ilk yarısında 3,6 faiz artımla iqtisadi artımda aparıcı sahələrdən biri olub. Sadələşdirilmiş prosedurlar bu artımın dayanıqlığını dəstəkləyə bilər.
Şəhərsalma və Tikinti Məcəlləsinə edilən dəyişikliklər tikinti icazələrinin alınmasında daha çevik və sadə yanaşmanı mümkün edəcək. Bu, postmüharibə və postfəlakət şəraitində bərpa proseslərinin sürətləndirilməsində vacib rol oynayır. Hazırkı reallıqda, xüsusilə Qarabağ və ətraf bölgələrdə dövlət proqramları çərçivəsində həyata keçirilən genişmiqyaslı bərpa və yenidənqurma layihələri fonunda bu yanaşma proseslərin tıxanmasının qarşısını almaq baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.
