500 ildən artıq bir müddətdir ki, Atlantik okeanında yerləşən Vəhşi adalar üzərində suverenlik məsələsi mübahisə obyektidir. İspaniya və Portuqaliya arasında gedən bu mübahisə, adaların coğrafi mövqeyinə baxmayaraq, Portuqaliya tərəfindən idarə olunduğunu göstərir.
Manset.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, bu adalar, İber yarımadasının cənub-qərbində, Afrikaya yaxın bir bölgədə yerləşir və Kanar adaları ilə Madeyraya çox yaxındır.
Vəhşi Adaların Coğrafi Xüsusiyyətləri
Vəhşi adalar, Grande Savage, Petit Savage və Ilhéu de Fora adlı üç ayrı adadan ibarətdir. Ümumi ərazisi 2,5 kvadrat kilometrdən bir qədər çox olan bu kiçik ada qrupunda seyrək bitki örtüyü və az sayda şirin su mənbələri mövcuddur. Adalar, eyni zamanda, zəngin ekosistemə sahib olub, dəniz quşları üçün mühüm sığınacaqdır və 1970-ci illərdən etibarən qorunan təbiət qoruğu kimi tanınır.
Tarixi mübahisə: İspaniya və Portuqaliya arasında mülkiyyət məsələsi
Vəhşi adalar üzərindəki mübahisə, Portuqaliya və İspaniya arasında uzun müddətdir davam edən torpaq mülkiyyəti məsələsidir. Ən çox qəbul edilən versiyaya görə, Portuqaliyanın naviqatoru Diogo Gomes, 15-ci əsrdə Qvineyadan qayıdarkən bu adaları kəşf edib. Buna görə də Portuqaliya, Vəhşi adaları Madeyra ilə eyni mənada öz ərazisi kimi hesab edir.
Digər tərəfdən, İspaniya iddia edir ki, Jan de Betenkur, Kastiliya Krallığının fəthi zamanı bu adaları görüb və bu səbəbdən İspaniya da həmin adaların sahibi olduğunu müdafiə edir. Hər iki ölkə arasında mübahisə bu günə qədər davam etməkdədir.
Tordesillas müqaviləsi və sonraki gərginliklər
1494-cü ildə bağlanan Tordesillas müqaviləsi ilə, İspaniya və Portuqaliya arasında yeni kəşf edilən torpaqların bölüşdürülməsi müəyyən edilmişdi. Lakin bu müqavilənin qəbul edilməsi, məsələnin tam olaraq həll olunduğu anlamına gəlməyib. 20-ci əsrdə, xüsusilə 1930-cu illərdə, Portuqaliya arxipelaq üzərində öz qanunlarını tətbiq etməyə başlamış, 1938-ci ildə isə Dəniz Hüququ Daimi Komissiyası Portuqaliyanın suverenliyini tanımışdır.
İspaniya əvvəllər, 19-cu əsrdə, birgə suverenlik təklif etmişdi, lakin Lissabon bu təklifi qəbul etməmişdi.
Son gərginliklər və böyük əhəmiyyət
1977-ci ildə, NATO ilə aparılan danışıqlar nəticəsində, İspaniya Portuqaliyanın Vəhşi adalar üzərindəki suverenliyini rəsmi olaraq tanısa da, bu sular hələ də coğrafi münaqişə mənbəyi olaraq qalır. Adaların Kanar adaları və Madeyra arasında yerləşməsi və ətraf suların balıqçılıq və təbii sərvətlər baxımından əhəmiyyəti, son dövrlərdə yeni gərginliklərin yaranmasına səbəb olub.
Bu davam edən mübahisə, əslində, yalnız iki ölkə arasındakı sərhəd məsələsi deyil, həm də regiondakı geosiyasi və iqtisadi maraqların qarşılıqlı təsiri ilə əlaqəlidir.
