"Biz NATO üzvləri ilə sonadək bir yerdəyik..."
ABŞ prezidenti Donald Tramp Niderlandda keçirilən NATO sammitində Alyansın gələcəyi ilə bağlı mühüm və birmənalı siqnallar verib.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "svoboda.org" nəşri yazıb.
Nəşr qeyd edir ki, Trampın çıxışları həm NATO-ya sadiqlik bəyanatı, həm də Avropa müttəfiqlərinə ünvanlanan sərt maliyyə çağırışı olub: müdafiə xərcləri ÜDM-in 5 faizi səviyyəsinə qədər artırılmalıdır.
"Biz onlarla sonadək bir yerdəyik"
Tramp sammit çərçivəsində NATO-nun baş katibi Mark Rütte ilə görüşdə ABŞ-ın Alyansa sadiq olduğunu vurğulayaraq belə deyib: "Biz onlarla - NATO üzvləri ilə sonadək bir yerdəyik". Bununla o, bir müddət əvvəl yaranmış qeyri-müəyyənlikləri aradan qaldırmağa çalışıb.
Çünki sammitdən öncə "Air Force One" təyyarəsində jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən Tramp 5-ci maddəyə, yəni bir ölkəyə hücumun hamıya hücum sayılması prinsipinə münasibətdə qeyri-müəyyən mövqe sərgiləyib: "Bu, tərifdən asılıdır… Mən dostlarıma kömək etmək istəyirəm, amma dəqiq mövqe bildirəcəyim zaman gələcək".
Bu cavablar Almaniyanın "Bild" qəzetində və digər Qərb mətbuatında narahatlıqla qarşılanıb. Çünki Tramp faktiki olaraq NATO tarixində 5-ci maddənin qeyd-şərtsiz müdafiəsindən yayınan ilk ABŞ prezidenti olub. Lakin Haaqa sammitindəki çıxışı ilə o, bu təəssüratı aradan qaldırmağa çalışıb və Alyansa bağlılığını açıq şəkildə təsdiqləyib.
5 faiz müdafiə xərcləri: Trampın təzyiqləri nəticə verir
Trampın əsas mesajlarından biri də NATO üzvlərinin müdafiə xərclərini artırmalı olduqları ilə bağlı olub. O, bu çağırışı illərdir səsləndirir və indi nəticəsini görür: NATO-nun yekun sənədində müttəfiq ölkələr 10 il ərzində hərbi xərclərini ÜDM-in 3,5 faizinə çatdırmağı, əlavə olaraq 1,5 faizini isə infrastruktur və kibertəhlükəsizlik sahələrinə yönəltməyi planlaşdırır. Bəzi ölkələr, xüsusilə Polşa, Finlandiya və Baltik ölkələri bu artımı yalnız Trampın təzyiqləri ilə deyil, eyni zamanda Rusiyadan gələn təhlükə ilə əsaslandırır.
Baş katib Mark Rütte bu qərarın ABŞ-ın deyil, Avropa ölkələrinin və Kanadanın məsuliyyəti olduğunu vurğulayıb. "Amerikalı vergi ödəyiciləri yox, avropalılar və kanadalılar daha çox ödəyəcək". O, Trampın bu prosesin əsas hərəkətverici qüvvəsi olduğunu xüsusi qeyd edib.
İran məsələsində fikir ayrılığı
Sammitdə Trampın ABŞ-ın İrandakı nüvə obyektlərinə endirdiyi zərbələr də yüksək qiymətləndirilib. Rütte bu hücumları "böyük uğur" adlandırıb. Lakin mətbuatda yayılan kəşfiyyat sızmaları zərbələrin nəticələrinin gözlənildiyi qədər həlledici olmadığını göstərir. Həm Tramp, həm də Pentaqon rəhbərliyi bu məlumatları "aşağı səviyyəli aralıq hesabat" kimi xarakterizə edərək təkzib edib.
Zelenski ilə görüş gözlənilir
Sammitin kənar tədbirləri çərçivəsində Tramp və Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski arasında görüşün baş tutacağı da gözlənilir. Zelenski bir sıra görüşlərdə iştirak etsə də, əsas plenar iclasa dəvət olunmayıb. Bu, NATO daxilində Ukrayna ilə bağlı mövqelərdə ehtiyatlılıq və balanslı yanaşmanın davam etdiyini göstərir.
NATO-nun Haaqa sammiti Alyansın təkcə hərbi deyil, siyasi mahiyyətini də yenidən formalaşdırır. Trampın ikiüzlü görünə biləcək ritorikasına baxmayaraq, onun təzyiqləri ilə NATO üzvləri daha çox məsuliyyət götürür və təhlükəsizlik məsələlərində real addımlar atır. Bu isə həm Alyansın güclənməsi, həm də ABŞ-Avropa münasibətlərinin yeni mərhələyə keçməsi anlamına gəlir.
