Finss.az - Son dövrlərdə ABŞ alimləri arasında vakansiyalara baxış və xaricdə iş axtarışları əhəmiyyətli dərəcədə artıb.
Bunun əsas səbəbi yeni administrasiyanın elmə ayırdığı maliyyəni azaltması və gələcəkdə ixtisarların baş verəcəyi ilə bağlı yaranan qeyri-müəyyənlikdir. Tədqiqatçılar yalnız ABŞ daxilində deyil, həm də ölkə xaricində yeni iş imkanları axtarırlar.
Hazırkı ABŞ prezidenti seçki kampaniyasında büdcə kəsirini aradan qaldırmağı vəd etsə də, yeni büdcə layihəsi əksinə büdcə kəsirinin artacağını göstərir. Bununla belə, elmin maliyyələşdirilməsi ciddi şəkildə azaldılacaq. Məsələn, NASA-nın 6 milyard dollarlıq ixtisarlarının böyük hissəsi elmi proqramlara təsir edəcək. ABŞ Milli Sağlamlıq İnstitutlarının xərcləri 2026-cı ildə 40 faiz, Milli Elm Fondu isə 57 faiz azaldılacaq.
Nature jurnalının araşdırması
Nature jurnalının Nature Careers platformasının məlumatlarına görə, 2025-ci ilin ilk rübündə ABŞ alimləri xaricdə iş üçün müraciətlərin sayını 32 faiz artırıblar. Xaricdəki vakansiyalara baxışlar 35 faiz yüksəlib, mart ayında isə bu rəqəm 68 faiz artıb. Bu, ABŞ-da elm sahəsindəki maliyyə ixtisarlarının birbaşa təsirindən xəbər verir.
Springer Nature şirkətinin elmi istedadların axtarışı qrupunun rəhbəri Ceyms Ričards vəziyyəti “misilsiz” adlandıraraq, elmi sahədə iş axtaranların sayının azalması ilə yanaşı xaricə çıxmaq istəyinin artmasının böyük əhəmiyyət daşıdığını bildirib. 2025-ci ilin martında aparılan sorğuda ABŞ alimlərinin 75 faizi ölkədən çıxmaq imkanlarını nəzərdən keçirdiklərini bildirib.
Alimlərin qeyri-müəyyənliyi və təsirləri
Məsələn, kimya mühəndisi Valeri Nimann Kaliforniyadakı Stenford Universitetindən ayrılıb və İsveçrədə postdoktorantura mövqeyi tutub. O bildirir ki, ABŞ-da postdoktorantura müddətinin nə qədər davam edəcəyini bilmir və bu səbəbdən təqaüd proqramlarına müraciət etməkdə tərəddüd edir. Eyni zamanda, ABŞ-da iş axtaran xarici alimlərin sayı Kanadada 13, Avropa İttifaqında isə 41 faiz azalıb.
Gələcəyə baxış
Hazırda elmi maliyyə ixtisarları hələ tam başlamayıb, amma alimlərin qabaqlayıcı addımlar atması müşahidə olunur. Bu tendensiyanın geniş miqyasda ölkədən gedişinə dair dəqiq məlumatlar 2026-cı ildə büdcə ixtisarları tam qüvvəyə minəndən sonra məlum olacaq.
