ain.az, Qaynarinfo portalından verilən məlumatlara əsaslanaraq xəbər verir.
Hazırda səhralar Yer səthinin təxminən 20 faizini təşkil edir. Mütəxəssislər bildirirlər ki, vaxtilə nəhəng Sahara səhrasında geniş yaşıllıqlar mövcud olub və son 8 milyon ildə bu ərazi dəfələrlə yaşıllaşma dövrlərindən keçib. Bu proseslərin yenidən təkrarlanması və digər səhralara da təsir etməsi ehtimalı istisna edilmir.
Bu sualı gündəmə gətirir: Yer kürəsindəki bütün səhralar bir anda yaşıllaşsa, nə baş verər?
Qaynarinfo xəbər verir ki, "Grunge" nəşri bu ssenarinin mümkün nəticələrini araşdırıb.
Planetdə hava dövriyyəsi kəskin şəkildə dəyişər
Səhraların əksəriyyəti 30–50 dərəcə enliklərdə yerləşir. Ekvator bölgəsində Günəş şüaları birbaşa düşərək havanı qızdırır və o, yuxarı qalxır. Ardınca hava soyuyur, su buxarını saxlamaq qabiliyyətini itirir və nəticədə yağıntılar əmələ gəlir.
Daha sonra soyumuş və qurumuş hava axınları səhralara doğru hərəkət edir və bu ərazilərə çatdıqda yenidən qızır. Səhralarda bitki örtüyünün çox olduğu vaxtlarda mövsümi musson yağışları həm daha geniş yayılsa da, həm də daha güclü olurdu. Buna görə bir sıra bölgələr yenidən belə təsirlərlə üzləşə bilər.
Bundan başqa, Saharadan atmosferə qalxan toz hissəciklərinin bəzi Atlantik fırtınalarını zəiflətməsi məlumdur. Bu tozun yoxluğu daha intensiv və ya daha sıx baş verən fırtınalara səbəb ola bilər.
Bütöv ekosistemlər yoxa çıxar
Səhralar sərt mühit olsa da, özünəməxsus, başqa yerdə təkrar olunması mümkün olmayan ekosistemlərə malikdir. Səhraların yaşıllaşması bu unikal sistemlərə ciddi təsir göstərə bilər.
Qədim dövrlərdə Saharada mövcud olan fauna bu günkindən tamamilə fərqli olub. Niger ərazisində aparılan arxeoloji araşdırmalar göstərir ki, Sharanın Qobero bölgəsində bir vaxtlar timsahlar, suayğıları, zürafələr, fillər və insanlar yaşayıb. Bu gün insan məskənləri qalsa da, təbii şəkildə dolaşan suayğılarını burada görmək mümkün deyil.
Böyük səhralar həmçinin iqlimə uyğunlaşmamış bir çox növ üçün təbii baryer rolunu oynayır.
Heyvan populyasiyaları dəyişəcək
"Yaşıl səhralar" meydana gəldikdə bəzi növlər yaşamaq üçün kəskin uyğunlaşma prosesindən keçməli olacaq. Məsələn, Şimali Afrika və Sina–Ərəbistan yarımadası səhralarında yaşayan fenek tülküsünün iri qulaqları bədən istiliyini azaltmağa kömək edir, tüklü pəncələri isə isti və hərəkətli quma uyğunlaşıb. Araşdırmalara görə səhraların yaşıllaşması bu növün mütləq məhv olmasına səbəb olmayacaq, lakin yaşayış mühitini dəyişəcək.
Saharaya yaxın ərazilərdə yaşayan varanların isə savanaya bənzər "yaşıl Saharaya” asanlıqla uyğunlaşa biləcəyi ehtimal olunur.
Səhralar iqlim dəyişiklikləri ilə sıx bağlıdır
Araşdırmalar göstərir ki, bəzi böyük səhralar karbon qazını saxlayan təbii "uducular” kimi çıxış edə bilər. Bu qaz atmosferdə qalıb planetin istiləşməsinə səbəb olardı. Bununla belə, qədim "yaşıl Saharaya” bənzər savannaların da böyük miqdarda karbon saxlaya biləcəyi bildirilir.
Həm Arktika, həm də Antarktida az yağıntı düşdüyü üçün səhrə hesab olunur. Lakin bu regionlar atmosfer dövriyyəsinə və qlobal hava proseslərinə ciddi təsir edən nəhəng buz qatları və axınlarla zəngindir. Arktikanın tunda bölgəsində əbədi donmuş torpağın əriməsi nəticəsində sərbəst qalan CO₂ qlobal temperaturun daha da yüksəlməsinə gətirib çıxara bilər.
Aydın
Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün ain.az saytını izləyin.
