Alimlər beyin hüceyrələrinin müxtəlif növlərinin erkən embrional və döl mərhələlərindən yetkinlik yaşına qədər necə yarandığını və yetkinləşdiyini müəyyən etmək üçün iddialı bir təşəbbüsdə uğur əldə ediblər. Bu biliklər autizm və şizofreniya kimi beyinlə əlaqəli müəyyən xəstəliklərin öhdəsindən gəlməyin yeni yollarını göstərə bilər.
Modern.az ”Reuters” agentliyinÉ™ istinadla xÉ™bÉ™r verir ki, tÉ™dqiqatçılar inkiÅŸaf edÉ™n insan vÉ™ mÉ™mÉ™li heyvan beyninin atlaslarının ilk layihÉ™sini tamamladıqlarını bildiriblÉ™r. TÉ™dqiqat insan vÉ™ siçanın beyin hüceyrÉ™lÉ™rinÉ™ yönÉ™lib, meymunun beyin hüceyrÉ™lÉ™rindÉ™ dÉ™ bÉ™zi iÅŸlÉ™r aparılıb. AlimlÉ™r ilkin layihÉ™lÉ™rindÉ™ müxtÉ™lif növ beyin hüceyrÉ™lÉ™rinin inkiÅŸafını xÉ™ritÉ™ləşdirib, onların necÉ™ doÄŸulduÄŸunu, fÉ™rqlÉ™ndiyini vÉ™ unikal funksiyalara malik müxtÉ™lif növlÉ™rÉ™ necÉ™ çevrildiyini izlÉ™yiblÉ™r. HÉ™mçinin onlar zamanla bu hüceyrÉ™lÉ™rdÉ™ genlÉ™rin necÉ™ açıldığını vÉ™ ya söndürüldüyünü dÉ™ öyrÉ™niblÉ™r.
Alimlər beyin proseslərini idarə edən əsas genləri müəyyən edib, insan və heyvan beyinləri arasında hüceyrələrin inkişafının bəzi ortaq cəhətlərini, eləcə də əvvəllər məlum olmayan hüceyrə növlərini müəyyən ediblər. Beləliklə, insan beyninin bəzi unikal aspektləri aşkar edilib.
Yeni kəşf “Nature” jurnalında dÉ™rc olunmuÅŸ tÉ™dqiqatlar toplusunda É™traflı ÅŸÉ™kildÉ™ tÉ™svir edilib.
Tədqiqat ABŞ Milli Səhiyyə İnstitutunun BRAIN Hüceyrə Atlası Şəbəkəsinin və ya BICAN-ın bir hissəsidir. Bu, insan beyninin hərtərəfli atlasını yaratmaq üçün beynəlxalq elmi əməkdaşlıqdır.
“BeynimizdÉ™ hüceyrÉ™ xüsusiyyÉ™tlÉ™ri vÉ™ funksiyalarında fövqÉ™ladÉ™ müxtÉ™lifliyÉ™ malik minlÉ™rlÉ™ növ hüceyrÉ™ var vÉ™ onlar müxtÉ™lif davranışlar, emosiyalar vÉ™ idrak yaratmaq üçün birlikdÉ™ iÅŸlÉ™yir”, - deyÉ™ SietldÉ™ki Allen Ä°nstitutunun alimi Honkui Jenq bildirib.
TÉ™dqiqatçılar siçan beynindÉ™ 5 mindÉ™n çox hüceyrÉ™ növü aÅŸkar ediblÉ™r. Ä°nsan beynindÉ™ É™n azı bir o qÉ™dÉ™r hüceyrÉ™ növü olduÄŸu düşünülür. “Ä°nkiÅŸaf edÉ™n beyin inanılmaz dÉ™rÉ™cÉ™dÉ™ sirli bir quruluÅŸdur, çünki ona daxil olmaq çətindir, çoxlu fÉ™rqli hüceyrÉ™ növlÉ™rindÉ™n ibarÉ™tdir vÉ™ sürÉ™tlÉ™ dÉ™yiÅŸir. Beynin inkiÅŸafı zamanı baÅŸ verÉ™n ümumi mÉ™nzÉ™rÉ™ dÉ™yiÅŸikliklÉ™rini bilsÉ™k dÉ™, indi bu atlas sayÉ™sindÉ™ hÉ™min proseslÉ™ri daha É™traflı ÅŸÉ™kildÉ™ anlayırıq"” - deyÉ™ tÉ™dqiqatın digÉ™r iÅŸtirakçısı, ABÅž nevroloqu Aparna Bhaduri bildirib.
Araşdırma göstərib ki, insanın beyin şişlərindəki hüceyrələrin bir alt qrupu embrional progenitora bənzəyir və bu, bu bədxassəli şişlərin yaranmasına səbəb olur. Tədqiqatçılar insan beyninin bəzi unikal aspektlərini müəyyən ediblər. Bir nümunə heyvanlarda daha sürətli inkişaf qrafiki ilə müqayisədə döldən yeniyetməliyə qədər insan beyninin uzun inkişaf dövrü səbəbindən kortikal hüceyrə növlərində uzunmüddətli differensiasiya prosesi ilə əlaqəlidir. Yeni müəyyən edilmiş beyin hüceyrə növləri arasında hərəkəti və bəzi digər funksiyaları idarə edən neokorteks və striatum bölgəsinə aid olanlar da var.
