"Rusiyada dini icmalar arasında gərginlik və mötədil müsəlman icmasının reaksiyası..."
Qalmaqal və icmanın tələb etdiyi üzr
Rusiya və İsrail mətbuatının yazdığına görə, Çeçenistan müftisi Salah-Hacı Mejiyevin "Allahın düşmənləri" ifadəsi ilə yəhudiləri hədəf alan açıqlamaları Rusiyada geniş rezonans doğurub. Rusiyanın Yəhudi İcması Federasiyası (FEOR) müftidən açıq və səmimi üzr istəməsini tələb edib. Baş ravvin Berl Lazar isə açıqlamanı "bütün yəhudi xalqına və dini inanclara təhqir" adlandıraraq, belə sözlərin dini nifrəti və zorakılığı təşviq edə biləcəyini bildirib.
Müfti öz açıqlamasını izah etməyə çalışaraq, əslində yalnız "ateistləri, sionistləri və Avropadakı nasistləri" nəzərdə tutduğunu və yanlış tərcümə məsələsinin Ukrayna tərəfinin üzərinə düşdüyünü iddia edib. Lakin FEOR vurğulayıb ki, açıqlamanın tərcüməsi "Qrozny-İnform" dövlət agentliyi saytında dərc olunub və yalnız qalmaqaldan sonra silinib. Bu səbəbdən müftinin arqumentləri qəbul edilməyib və icma sadə, açıq üzrün daha inandırıcı olacağını bildirir.
Ekspertlər qeyd edir ki, müsəlman və yəhudi icmaları arasında qarşılıqlı anlaşma və dinlərarası dialoq hər zaman sülh və həmrəylik üçün əsas amil olub. Baş ravvin Lazar ümid edir ki, yaxın gələcəkdə Rusiyada İslamın aparıcı nümayəndələri antisemit açıqlamalardan rəsmi şəkildə uzaqlaşacaq və müsəlman icmasının sülh və dini həmrəylik mövqeyi təsdiqlənəcək.
Antisemitizmin tarixi konteksti və gələcək perspektiv
Çeçenistan müftisinin çıxışı Rusiyada dini və etnik icmalar arasında gərginliyin nə dərəcədə həssas olduğunu bir daha göstərir. Məlumdur ki, keçmiş SSRİ məkanında antisemitizm müxtəlif dövrlərdə sosial və siyasi təzyiqlərin aləti olub və bu gün də ictimai rəy üçün həssas mövzu olaraq qalır.
Bəzi dini analitiklər vurğulayır ki, Quranın beşinci surəsində bəhs edilən "Allahın düşmənləri" anlayışı konkret kateqoriyalarla bağlıdır və bütün yəhudi icmasını əhatə etmir. Bu baxımdan, Müftinin ifadələrinin səhv tərcüməsi və yanlış şərhi ictimaiyyət arasında yanlış anlamalara yol açır.
Bununla yanaşı, belə hadisələr Rusiyada dini təhsil və icmalararası dialoqun gücləndirilməsi ehtiyacını da ortaya qoyur. Müsəlman və yəhudi icmaları arasında səmimi ünsiyyət və qarşılıqlı anlaşma gələcəkdə oxşar gərginliklərin qarşısını almaqda həlledici rol oynaya bilər. Analitiklər qeyd edir ki, yalnız açıq üzr və məsuliyyətli münasibət bu qalmaqaldan sonra yaranmış etimadsızlığı bərpa edə bilər.
İctimaiyyət arasında yayılan yanlış məlumatların qarşısını almaq və dini stereotiplərin təkrarlanmasının qarşısını kəsmək üçün həm dövlət qurumları, həm dini liderlər, həm də media institusiyaları məsuliyyətli davranmalıdır. Bu, Rusiyada dinlərarası sülh və etnik həmrəylik üçün vacib bir addımdır.
Moderator.az
