BAKI, 2 oktyabr. TELEQRAF
“James Webb” Kosmik Teleskopu (ABŞ – NASA) Balıqlar bürcündə - Yerdən 20 işıq ili uzaqlıqda yerləşən SIMP-0136 adlı qəhvəyi cırtdan planet üçün ilk müfəssəl hava proqnozunu açıqlayıb. Bu tənha və qeyri-adi obyekt kosmosda günəşsiz orbitdə fırlanır və Yerin auroralarından daha parlaq auroralara malikdir.
Teleqraf xəbər verir ki, “Astronomy & Astrophysics” jurnalında dərc olunan araşdırma onun atmosferinin sirlərini açıb.
SIMP-0136 qəhvəyi cırtdandır, 200 milyon il yaşı olan “uğursuz ulduz”dur. Qaz buludlarından əmələ gəlib, ulduzlar kimi termonüvə birləşmələr üçün kifayət qədər kütlə yığmayıb və planetlər kimi Günəşin orbitində fırlanmır. Bu obyekt hər 2,5 saatdan bir fırlanır və kosmosda sərbəst şəkildə dolaşır. Atmosferi onu “James Webb” üçün mükəmməl hədəfə çevirərək, alimlərə ilk dəfə tam fırlanma üzrə hava dəyişikliklərini izləməyə imkan verib.
Dublin Triniti Kollecindən olan tədqiqatın aparıcı müəllifi Evert Nasedkin deyib ki, bu, bir ekzoplanetin atmosferinin ən dəqiq ölçülməsi hadisəsidir: “İlk dəfə olaraq oradakı dəyişikliklərini birbaşa öyrəndik”.
SIMP - 0136- da hava : tufanlar və qütb işıqları (aurora)
Sabit buludlar: Gözlənilənlərin əksinə olaraq, isti silikatlardan (quma bənzər hissəciklərdən) ibarət buludlar sabitdir.
İsti atmosfer: Üst təbəqələr gözləniləndən 300°C daha istidir. Səbəb güclü maqnit sahəsinin yaratdığı güclü auroralardır. Yüklənmiş hissəciklər atmosferlə toqquşur, onu qızdırır və parlaq parıltı yaradır.
Temperaturun dəyişməsi: Yupiterin Böyük Qırmızı Ləkəsinə bənzər nəhəng fırtınalar səbəbindən dərin təbəqələrdə 5°C dəyişikliklər müşahidə olunur.
“SIMP-0136-nın auroraları Yerdəkilərdən daha güclüdür və onlar atmosferi qızdırır”, - araşdırmanın həmmüəllifi Coanna Vos izah edib.
SIMP-0136 kimi qəhvəyi cırtdanlar öz ulduzları tərəfindən gizlədilmir və bu onların atmosferini öyrənmək üçün ideal obyekt halına gətirir. Onlar qaz nəhəngləri və ekzoplanetlər üçün model kimi xidmət edirlər.
