“Ağıllı” yol texnologiyaları paytaxtın bu probleminə son qoya biləcəkmi?
Problem yeni deyil, illər boyu yaranıb, artıb: “Bugünkü müşavirədə biz Bakı şəhərinin və onun ətrafında yerləşən ərazilərin nəqliyyat infrastrukturunun inkişafını müzakirə edəcəyik. Buna ehtiyac var. Baxmayaraq ki, son illər ərzində bu istiqamətdə bir çox işlər görülmüşdür, böyük infrastruktur layihələri icra edilmişdir, yenə də Bakı şəhərində tıxac müşahidə olunur və əfsuslar olsun ki, tıxacların sayı ildən-ilə artır. Bunun təbii səbəbləri var. Ölkəmizin, o cümlədən Bakı şəhərinin əhalisi ildən-ilə artır. Son 30 il ərzində Azərbaycan əhalisi 7 milyondan 10 milyona çatıb, hətta o rəqəmi də ötüb. Əlbəttə ki, vaxtilə yaradılmış şəhər yol infrastrukturu, o cümlədən metro imkanları bu artımı həzm edə bilmir”.
28 yanvar 2025-ci ildə Prezident İlham Əliyevin nəqliyyat məsələlərinə həsr olunmuş müşavirədə dövlət başçısı problemə münasibətini belə açıqlamışdı. Ölkə rəhbərliyi nəqliyyat məsələlərini həmişə diqqət mərkəzində saxlayıb. Son 15 ildə Bakı şəhərində bir çox böyük layihələr icra edilib, yeni metro stansiyaları istifadəyə verilib, yol qovşaqları, tunellər, körpülər inşa edilib, yeni yollar salınıb. Əgər bu işlər görülməsəydi, bu gün Bakı şəhərində nəqliyyat iflic vəziyyətinə düşərdi.
Son illər ərzində Bakı şəhərində avtomobilləşmə səviyyəsinin getdikcə yüksəlməsi, ölkə iqtisadiyyatının sürətli inkişafı fonunda əhalinin keyfiyyətli nəqliyyat xidməti tələblərinin artması səbəbindən ictimai nəqliyyat sisteminin daha təkmil qurulması və genişləndirilməsi, nəqliyyat yerdəyişmələrinin gerçəkləşdirilməsində ictimai nəqliyyatın xüsusi payının diqqətdə saxlanılması, şəhərin nəqliyyat planlaşdırma strukturunun tamamlanması və əsas nəqliyyat marşrutları arasında fiziki və məntiqi bağlılığın reallaşdırılması qarşıya mühüm vəzifə kimi qoyulub.
Qeyd edilən hədəflərin reallaşması məqsədilə 2040-cı ilədək bir dövrü əhatə edən Bakı şəhərinin Baş planında əsas nəqliyyat məsələlərinin həlli də xüsusi diqqət çəkir. Bura metro və dəmir yolu nəqliyyatı sistemlərinin, küçə–yol şəbəkələrinin təkmilləşdirilməsi, velosiped yollarının, tranzit qovşaqların yaradılması, xüsusi ictimai nəqliyyat zolaqlarının genişləndirilməsi və inkişafı layihələri daxildir.
Bütün yuxarıda diqqətə yönəldilən məsələlərin uğurlu həlli şübhəsiz ki, son nəticədə paytaxtda mövcud tıxac probleminin aradan qaldırılmasını şərtləndirir. Yeri gəlmişkən, tıxaclar, ümumiyyətlə, müasir şəhərlərin ən ciddi problemlərindən biridir. Hər gün iş, məktəb, alış–veriş və s. üçün nəqliyyatdan istifadə edilir. Bu zaman çoxumuz tıxaca düşürük, nəinki vaxtımız gedir, həm də əsəblərimiz sınağa çəkilir. Bu “yol macəraları” təkcə şəxsi həyata, eləcə də bütün iqtisadiyyata mənfi təsir göstərir. Bir sözlə, tıxaclar vaxt itkisi, yanacaq xərcləri, təchizat zənciri pozuntuları, sağlamlıq problemləri və investisiya mühiti kimi müxtəlif sahələrdə ciddi narahatlıq yaradır.
Bütün yuxarıda sadalanan problemləri aradan qaldırmaq üçün nə etmək lazımdır? Ekspertlər bildirirlər ki, burada, ilk növbədə, küçə–yol şəbəkəsinin təkmilləşdirilməsi və inkişafı ilə bağlı məqam xüsusi diqqət çəkir. Hazırda paytaxtın küçə–yol şəbəkəsi əsasən, radial–həlqəvi nəqliyyat marşrutlarını əhatə edib. Gələcəkdə bu nəqliyyat marşrutlarının inkişaf etdirilərək diaqonal marşrutlara çevirməsi prinsipi də əsas götürülərək paytaxtın yeni nəqliyyat planlaşdırılma sxemi hazırlanıb. 2027-ci ilin sonunadək isə Bakının şimal giriş – çıxış nəqliyyat probleminin əsaslı həlli məqsədilə paytaxt və Sumqayıt şəhərlərini birləşdirəcək yeni magistral avtomobil yolu planlaşdırılıb.
Xarici həlqəvi marşrutların tamamlanması məqsədilə “Xarici Dairəvi Yolu – Böyükşor – Ziya Bünyadov” həlqəvi marşrutunun, eləcə də “Lökbatan – Xocasən – Binəqədi – Böyükşor – Sabunçu” xarici həlqəvi yolunun yaradılması nəzərdə tutulur. “Zığ – Aeroport” şosesi vasitəsilə şəhərin şərq və şimal–qərb hissələrinin həlqəvi birləşmə marşrutunun tamamlanması məqsədilə “Xırdalan – M1 avtomobil yolu – Digah – Zabrat – Hava Limanı” həlqəvi magistralın çəkilişi də planlaşdırılır. Bundan başqa, paytaxtın mərkəzi hissəsinin əlavə nəqliyyat yükündən qorunması məqsədilə “Mehdiabad – Dərnəgül – Ziya Bünyadov prospekti – Keşlə – Babək prospekti – “Ağ şəhər” – Nobel prospekti” yeni diaqonal nəqliyyat marşrutunun yaradılması nəzərdə tutulur. “Bakı – Sumqayıt” şosesində, Xırdalan və “20 Yanvar” dairələrində nəqliyyat sıxlığının qarşısının alınması məqsədilə paytaxtın strateji 2-ci şimal–qərb yeni giriş–çıxış yolunun yaradılması layihəsi də diqqətdə saxlanılır.
Qeyd edilən layihələrin həyata keçirilməsi nəticəsində 2040-cı ilədək Bakı şəhərində küçə–yol şəbəkəsinin ümumi uzunluğunun yerli əhəmiyyətli yollarla birlikdə 2300 kilometrdən 2668 kilometrə çatdırılması gözlənilir. Baş plan çərçivəsində velosiped nəqliyyatının inkişafı məqsədilə müvafiq infrastrukturun qurulması, eyni zamanda 2040-cı ilədək velosiped zolaqlarıın ümumi uzunluğunun, təxminən 285 kilometr təşkil edəcəyi nəzərdə tutulur. İctimai nəqliyyat vasitələri üçün xüsusi hərəkət zolaqlarının isə 2040-cı ilədək hazırkı 16 zolaq – kilometrdən 112,2 zolaq – kilometrə qədər genişləndirilməsi planlaşdırılır.
Yeri gəlmişkən, son illər ərzində küçə – yol şəbəkəsində həyata keçirilən layihələr sərnişindaşımadakı problemlərin həllinə müsbət təsir göstərib. Bunun nəticəsində avtobuslardan istifadə edən sərnişinlərin sayı artıb. Belə ki, 2025-ci ilin I yarısında avtobuslarla 860 milyon (2024-cü ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 52 milyon 554 min nəfər çox) sərnişin daşınıb. Paytaxta gəldikdə isə hesabat dövründə Bakıda ictimai nəqliyyatın payı 5,5 faiz artıb. Əgər 2023-cü ildə gedişlərin yarısı şəxsi avtomobil və taksilərlə həyata keçirilirdisə (48,4 faiz) və burada ictimai nəqliyyatın payı 28,4 faiz təşkil edirdisə, cari ilin ilk 5 ayı ərzində şəxsi avtomobil və taksilərlə həyata keçirilən gedişlərin sayı 41,8 faizə qədər azalıb. Bu müddət ərzində ictimai nəqliyyatın payı 33,9 faizə qədər artıb.
Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyi (AYNA) mətbuat xidmətinin rəhbəri Tural Orucovun bildirdiyinə görə, ictimai nəqliyyatın daha da optimallaşdırılması, marşrut şəbəkəsinin genişləndirilməsi və infrastrukturun təkmilləşdirilməsi, o cümlədən qovşaqların yaradılması və avtobus dayanacaqlarının tikintisi səmərəsini verməkdədir. Avtobuslar üçün ayrılmış zolaqların uzunluğunun artırılması həlledici rol oynayır. Hazırda 40-a yaxın küçə və prospektdə, ümumilikdə 112 kilometrdən çox avtobus zolağı çəkilib. Hər gün paytaxt və ətraf ərazilərdə bu zolaqlarla hərəkət edən avtobuslarla 1 milyona yaxın sərnişin daşınır. Bakı şəhərində avtobuslar üçün ayrılmış zolaqlar üzrə orta sürət artıb, şəhərin bir sıra ərazilərində gediş vaxtı 12-22 dəqiqəyə qədər qısalıb.
Elektriklə işləyən avtobusların da sayı artıb. Ötən il COP29 ərəfəsində respublikaya 160 elektrikli avtobus gətirilib. Hazırda dövlətin təşəbbüsünü dəstəkləyən özəl nəqliyyat şirkətləri tərəfindən ekoloji cəhətdən təmiz texnologiyalardan, məsələn, elektrik enerjisi və ya sıxılmış təbii qazdan istifadə edən müasir avtobusların ölkəyə gətirilməsi davam etdirilir. 2025-ci ilin əvvəlindən paytaxt marşrutlarına 50-yə yaxın yeni avtobus gətirilərək istismara verilib. Avqust–sentyabr aylarında isə həmin göstəriciyə daha 200 avtobus əlavə olunacaq. Bu, paytaxtda avtobus sayının orta müddətli hədəfə – 2800-ə çatdırılmasını daha da yaxınlaşdıracaq.
Lakin bütün bunlar təbii ki, tıxac problemini tamamilə həll etmir. Bu sahədə görüləsi işlər çoxdur. Məsələn, paytaxtda tıxac probleminin aradan qaldırılması yollarından biri olaraq, metro və elektrobusların uzlaşmasının təkmilləşdiriləcəyi təşəbbüsünə də bu gün önəm verilir. Ekspertlər tərəfindən respublikada 2025-ci ilin sonuna qədər elektrobusların istehsalı sahəsində real nəticə əldə olunacağı proqnozlaşdırılır. Məsələn, yollarda sıxlığın qarşısının alınması, insanların tıxaclarda vaxt itkisi ilə üzləşməsi hər kəsi ciddi narahat edir. Bu mənada 10 metro stansiyasının tikintisi mühüm önəm daşıyır. 6 “bənövşəyi xətt”, 4 “yaşıl xətt” üzrə olacaq stansiyaların yaxın 5 il ərzində inşa edilərək istifadəyə verilməsi də nəzərdə tutulur.
Bundan başqa, metro ilə avtobus nəqliyyatının uzlaşması məsələsinə gəlincə, hazırda bir neçə yerdə metro stansiyaları ilə avtobus xətlərinin kəsişməsi baş verir. Amma bunlar əslində mübadilə nöqtələridir. Yəni sərnişin yoluna avtobusdan düşdükdən sonra metro ilə davam edə bilir. Məsələn, “Koroğlu”, “20 Yanvar” və “28 May” kimi metro stansiyalarında belə mübadilə nöqtələri var. Amma bu alt – mərkəzlərin təkmilləşdirilərək daha da inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulur. Bu da çox vacib məsələdir, çünki hər iki sistem bir–biri ilə uzlaşır və bir-birini tamamlayır. Bakı şəhərinin Baş planının icrası isə nəqliyyat sisteminin təkmilləşdirilməsini şərtləndirir.
Bakı şəhərinin nəqliyyat sistemi üçün elektrobusların sayının artırılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Çünki elektrobus həm iqtisadi cəhətdən səmərəli, həm də ekoloji baxımdan “təmiz” nəqliyyat vasitəsidir. Eyni zamanda şəhərin ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasında müstəsna rol oynayır. Əslində, belə növ avtobuslar trolleybus kimi nəqliyyat vasitəsinin davamıdır. Yəni trolleybus da eyni sistemdə istismar edilir. Sadəcə enerjini naqillər vasitəsilə əldə edir. Hazırda Bakıda daha çox bu nəqliyyat vasitəsindən istifadə edilməsi gözlənilir.
Bir sözlə, beynəlxalq standartlara uyğun qurulan ölkə magistrallarının, eləcə də paytaxt yollarının sıradan çıxması hallarına tez–tez rast gəlinir. Bu, həm tranzit nəqliyyat vasitələrinin, həm də yerli daşımalarda ağır yükləmə çəkilərinin artıq olması olması səbəbi ilə bağlıdır. Bunun qarşısını almaq üçün elektron nəzarət sistemi yaradılır, elektron tərəzilər quraşdırılır. Bu qurğular çox yüklənən nəqliyyat vasitələrini avtomatik aşkarlayır və məsuliyyət daşıyan şəxslər cərimələnir.
Çağdaş nəqliyyat infrastrukturu
Son illərdə qlobal miqyasda nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı təkcə yolların çəkilməsi və genişləndirilməsi ilə məhdudlaşmır. Müasir yanaşma rəqəmsal texnologiyaların inteqrasiyasını, yəni “ağıllı” yol sistemlərinin tətbiqini də nəzərdə tutur. Bu texnologiyaların əsas məqsədi iki mühüm istiqamətdə özünü göstərir:
– Birincisi, ekoloji davamlığın reallaşdırılmasıdır ki, bu, “ağıllı” yol texnologiyalarının elektrik nəqliyyat vasitələrinin hərəkətinə dəstək vermək, enerjinin qənaətli istifadəsini gerçəkləşdirmək, alternativ enerji mənbələrindən (məsələn, günəş panelləri ilə örtülmüş yol örtükləri) istifadə etmək imkanlarını yaradır. Belə hal isə iqlim dəyişmələri fonunda qlobal səviyyədə gündəmdə olan “yaşıl” nəqliyyat konsepsiyasının icrasını şərtləndirir.
– İkinci istiqamət isə yol təhlükəsizliyinin artırılmasıdır ki, belə magistrallarda sensorlar, kameralar, süni intellekt əsaslı idarəetmə sistemləri, “ağıllı” işıqforlar və sürət məhdudiyyətlərinin avtomatik tənzimlənməsi vasitəsilə yol hərəkəti idarə olunur. Bu, eyni zamanda qəza riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır, piyadaların və sürücülərin təhlükəsizliyini gücləndirir.
Hazırda ABŞ, Cənubi Koreya, Yaponiya, Çin, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və bir sıra Avropa ölkələrində “ağıllı” yol texnologiyaları müxtəlif pilot layihələrdə sınaqdan keçirilərək geniş tətbiqə hazırlanır. Məsələn, Cənubi Koreyada bəzi magistral yollarda elektrikli avtomobillərin hərəkəti zamanı induksiya üsuluna əməl etməklə enerji təminatı reallaşdırılır. Hollandiya və Skandinaviya ölkələrində isə yol nişanları günəş enerjisi ilə işıqlandırılır və hava şəraitinə uyğun rəqəmsal yol göstəriciləri tətbiq olunur. Beləliklə, “ağıllı” yol texnologiyaları nəqliyyatın gələcəyini formalaşdıran əsas trendlərdən biridir və bu yanaşma ölkələrin həm iqtisadi, həm də sosial inkişafını şərtləndirir.
Bütün bunlara əsaslanıb deyə bilərik ki, son illər dünyada nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı yeni mərhələyə qədəm qoyub. Artıq yalnız yolların genişləndirilməsi və yeni magistralların çəkilməsi ilə məhdudlaşmaq mümkün deyil. Müasir yanaşmalar rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi əsasında formalaşır və bu istiqamətdə “ağıllı” yol konsepsiyası ön plana çıxır. Dünyada “ağıllı” yol təcrübəsi və statistikası da bu fikri təsdiq edir. Məsələn, Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IEA) məlumatına görə, hazırda dünyada avtomobil parkı 1,4 milyarddan çoxdur və bu göstəricinin 2050-ci ilə qədər ən azı 2 milyarda çatacağı proqnozlaşdırılır. Belə bir şəraitdə isə ənənəvi yol infrastrukturunun kifayət etməyəcəyi aydındır.
Qeyd edək ki, məhz buna görə də “ağıllı” yol texnologiyalarına investisiyalar sürətlə artır. Belə ki, Avropa İttifaqında (Aİ) 2030-cu ilə qədər nəqliyyat rəqəmsallaşmasına və “ağıllı” yol infrastrukturuna 90 milyard avrodan çox vəsait ayrılması planlaşdırılır. Xatırladaq ki, Çinin yalnız Pekin və Şanxay şəhərlərində “ağıllı” yol sistemlərinə il ərzində, təqribən, 10 milyard ABŞ dolları həcmində investisiya qoyulur. Cənubi Koreya hökuməti 2027-ci ilə qədər bütün magistralların 80 faizini “ağıllı” yol sistemləri ilə təchiz etməyi hədəfləyir. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Dubay şəhər rəhbərliyi isə “2030 Smart City” proqramı çərçivəsində bütün yol şəbəkəsinin süni intellekt əsaslı idarəetmə sistemlərinə keçirilməsini planlaşdırır. Bu təcrübələr göstərir ki, “ağıllı” yol texnologiyaları yalnız texnoloji innovasiya deyil, həm də sosial və iqtisadi zərurətdir.
“Ağıllı” yollara doğru...
Azərbaycanın nəqliyyat sektorunda qarşıda duran əsas çağırışlardan biri paytaxt Bakıda müşahidə olunan nəqliyyat sıxlığıdır. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, təkcə son 10 ildə ölkədə minik avtomobillərinin sayı 1,5 dəfədən çox artaraq 1,6 milyona çatıb. Bu avtomobillərin, təxminən 40 faizi Bakıda cəmlənib. Nəticədə şəhərin bir sıra əsas magistrallarında ciddi narahatlıq doğuran tıxaclar müşahidə olunur. Beynəlxalq hesabatlarda da bu problem qeyd olunur. Belə ki, “TomTom Traffic Index 2023” hesabatında Bakı dünyada ən sıx yolları olan 20 şəhərdən biri kimi göstərilib.
Belə bir şəraiti nəzərə alaraq deyə bilərik ki, Azərbaycanın nəqliyyat sektorunda əsas çağırışlardan biri paytaxt Bakıda müşahidə olunan nəqliyyat sıxlığıdır. Əhali sayının artması, avtomobil parkının sürətlə genişlənməsi, küçə və yolların həcminin bu artıma uyğun olmaması sıxlığın əsas səbəblərindəndir. Hazırkı vəziyyət həm iqtisadi səmərəliyə, həm də ekoloji şəraitə mənfi təsir göstərir. Bu baxımdan, rəqəmsal texnologiyalara əsaslanan “ağıllı” yolların tətbiqi zəruri prioritet kimi qarşıda durur.
Bu şəraitdə “ağıllı” yol texnologiyalarının tətbiqi artıq sadəcə alternativ deyil, zərurətə çevrilib. Bəs belə halda, ilk növbədə, hansı layihələrin həyata keçirilməsi diqqətdə saxlanılmalıdır? Sualın cavabına gəldikdə isə qeyd edək ki, Bakı üçün prioritet addımlar aşağıdakı istiqamətləri əhatə etməlidir:
– “Ağıllı” işıqfor sistemlərinin qurulması, bununla da yol hərəkətini real vaxtda tənzimləyərək sıxlığın azaldılması;
– sensor və kamera şəbəkələrinin genişləndirilməsi ilə yol vəziyyətinin izlənilərək mərkəzi nəzarət sisteminə ötürülməsi;
– rəqəmsal naviqasiya və marşrut optimallaşdırılması diqqətdə saxlanılmaqla sürücülərə alternativ boş yolları təklif edən mobil tətbiqlərin hazırlanması;
– elektrikli nəqliyyata dəstək infrastrukturu – yol kənarlarında şarj məntəqələrinin yaradılması;
– elektron yol nişanları və dəyişkən göstəricilər vasitəsilə sıxlıq, hava şəraiti və yol vəziyyətinin avtomatik məlumatlandırması;
– toplu nəqliyyatın rəqəmsallaşdırılması – “ağıllı” dayanacaqlar vasitəsilə sərnişinlərə avtobusların hərəkət vaxtı və sıxlıq barədə dəqiq məlumatın verilməsi.
Belə layihələrin mərhələli şəkildə – əvvəlcə mərkəzi küçələrdə və əsas magistrallarda tətbiqi, daha sonra isə bütün şəhər üzrə genişləndirilməsi məqsədəuyğun olardı.
Bütün bu vurğulananlardan sonra qeyd edək ki, qlobal təcrübə göstərir ki, “ağıllı” yol texnologiyalarının tətbiqi şəhərlərdə tıxac problemini 20-25 faizədək azaldır, yol qəzalarının sayını isə orta hesabla 30 faiz aşağı salır. Əgər Bakı da bu təcrübəni uğurla tətbiq etsə, nəqliyyat sıxlığının azalması ilə yanaşı, ekoloji çirklənmə səviyyəsinin də əhəmiyyətli dərəcədə enəcəyi gözlənilir.
Nəticə etibarilə, “ağıllı” yol texnologiyalarına əsaslanan yanaşma Bakıda nəqliyyat problemini aradan qaldırmaqla yanaşı, insanların gündəlik həyat keyfiyyətini yüksəldəcək, Azərbaycanın dayanıqlı inkişaf siyasətinə mühüm töhfə verəcək.
Eyyub KƏRİMLİ,
iqtisadçı-ekspert
Tıxacların azaldılması və qarşısının alınması üçün ölkələr bir çox müxtəlif yanaşmalar tətbiq edir. Bu yanaşmalar şəhər planlamasından tutmuş texnologiyaların tətbiqinə qədər geniş bir sahəni əhatə edir. İctimai nəqliyyat sisteminin inkişafı, tıxacların azaldılmasında ən təsirli tədbirlərdən biridir. Bütün böyük şəhərlərdə bu sahəyə qoyulan sərmayələr ilbəil artmaqdadır. Avtomobil istifadəçilərini şəxsi avtomobillərdən ictimai nəqliyyata keçirmək tıxacları əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.
Məsələn, Londonda ictimai nəqliyyatı təşviq etmək üçün 2003-cü ildən “tıxac vergisi” sistemi tətbiq edilib. Bu sistem şəhərə avtomobillə daxil olmağı baha hala gətirir və sürücüləri ictimai nəqliyyata yönəldir. Çin isə sürətli dəmir yolu və metro xətləri şəbəkəsini genişləndirərək böyük şəhərlərdə tıxacları azaltmağa çalışır.
Tıxac vergisi və ödənişli zona tətbiqləri şəhər mərkəzlərinə şəxsi avtomobillərin daxil olmasını məhdudlaşdıraraq tıxacların qarşısını almaq üçün istifadə olunan məşhur metodlardandır. Bu sistemlər əksər hallarda avtomobillərin sayını azaltmaq və ictimai nəqliyyata olan tələbatı artırmaq məqsədini güdür. Sinqapurda 1975-ci ildən tətbiq edilən vergi sisteminə əsasən, avtomobillər şəhərin mərkəzlərinə daxil olduğu zaman avtomatik olaraq ödəniş hesablanır.
Sözügedən problemin həlli məqsədilə yol infrastrukturu təkmilləşdirilməli və yeni yollar inşa edilməlidir. Yüksək sürətli avtomobil yolları, tunellər və körpülər nəqliyyatın axınını yaxşılaşdırmaq və tıxacları azaltmaq məqsədini daşıyır. İstanbulda çoxlu sayda körpü və tunel inşası şəhər daxilində və ətrafında tıxacların azaldılmasına nisbətən kömək edir. “Yavuz Sultan Selim” körpüsü və “Avrasya” tuneli şəhərin iki hissəsini birləşdirərək tıxacları nisbətən yüngülləşdirir.
Tıxacların səbəblərindən biri də yük daşımalarıdır. Parisdə yük daşımalarını idarə etmək üçün xüsusi “yaşıl” zonalar yaradılıb və yük daşımalarının müəyyən saatlarda şəhər mərkəzlərinə daxil olması qadağan edilib. Madriddə şəhər mərkəzlərinə yük daşımalarını məhdudlaşdıran və müəyyən saatlarda icazə verən qanunlar tətbiq edilir.
Bəzi şəhərlərdə hökumət “ağıllı” şəhər texnologiyalarını tətbiq edərək tıxacların qarşısını almağa çalışır. “Ağıllı” şəhərlər tıxacları real vaxt rejimində izləyərək nəqliyyat axınını idarə etməyə imkan verir. Sinqapurda tətbiq olunan “Smart Mobility” (“ağıllı” nəqliyyat) proqramı ilə şəhər daxilində nəqliyyatın axını avtomatik idarə olunur, bu da tıxacların azalmasına səbəb olur.
Vaqif BİNYATOĞLU
XQ
