Bakı. Trend
Türkiyə Respublikasının (bundan sonra TR) aidiyyətiqurumlarından əldə olunan məlumata əsasən bildiririk ki, hazırdaqardaş ölkədə 45000 nəfərə yaxın azərbaycanlı tələbə təhsilalır.
Trend xəbərverir ki, bu barədə Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyi məlumatyeyıb.
Bildirilib ki, bu xüsusda, TR ali təhsil müəssisələrindən(bundan sonra - ATM) əldə olunmuş kvalifikasiyalar barədə2019-2024-cü illər üzrə aparılmış təhlil təhsil alan tələbələrinsayındakı artan dinamika, tanınma üzrə verilən yekun qərarlar,eləcə də beynəlxalq reytinq sıralamasında ilk 1000-likdə yer alanTR ATM-lərindən əldə olunan kvalifikasiyalar barədə ümumiməlumatları ehtiva edir.
Məlumat üçün bildiririk ki, ümumilikdə 2019-2024-cü illər üzrəxaricdə əldə olunan kvalifikasiyaların tanınması üzrə TəhsildəKeyfiyyət Təminatı Agentliyinə (bundan sonra - TKTA) 22578 müraciətdaxil olmuşdur ki, bu müraciətlərin 5327-si (19%) TR-dən əldəolunan kvalifikasiyaların payına düşür.
Qeyd olunan ötən altı ilə münasibətdə TR-dən əldə olunankvalifikasiyaların tanınması barədə müraciətlərin 5107-si müsbətqərar, 220-si barəsində isə imtina qərarı verilmişdir. İmtinaqərarlarının səbəbləri arasında “açık öğretim” təhsilalma formasıüzrə 35,9%, ekvivalentliyi olmayan ixtisaslar üzrə 29,23%, fizikiolaraq xarici ATM-də normativ təhsil müddətindən az olanlar üzrə15,38%, autentik olmayan təhsil sənədi təqdim edənlər üzrə 11,28%,distant təhsil üzrə 8.21% təşkil etmişdir. İmtina səbəblərinə nəzərsaldıqda, bir çox ölkələrdə olduğu kimi Azərbaycan Respublikasınınqanunvericiliyində də nəzərdə tutulmayan “açık öğretim” təhsilalmaforması üzrə əldə olunan kvalifikasiyaların tanınmama faizininkifayət qədər yüksək olması, eyni zamanda autentik olmayankvalifikasiyaların tanınma üçün təqdim olunması əsas diqqətyetirilməli olan məqamlardır.
Qeyd edək ki, ümumilikdə hər ötən ilə münasibətdə son altı ildə(2019-2024) TR-dən əldə olunan kvalifikasiyaların tanınması üzrəmüraciətlər artan dinamika ilə davam etmişdir.
Müraciətlər üzrə qeyd edilən artan dinamikanın beynəlxalqreytinqlərdə yer alan TR universitetlərinə münasibətdə təhlilinənəzər yetirdikdə, TR üzrə ən çox müraciət olunan universitetlərarasında 2024-cü il üzrə “Times Higher Education”, “QS” və“Shanghai” kimi reytinq sıralamasında Hacettepe universiteti hərüç, İstanbul universiteti isə iki reytinq üzrə ilk 1000-likdə olanuniversitetlər arasında yer aldığı görünür.
Qeyd olunan reytinqlər üzrə ilk 1000-likdə yer alan ATM-lərinməzunları tərəfindən kvalifikasiyaların tanınması üçün olunanmüraciətlərin təhlili göstərir ki, “Times Higher Education”reytinqində ilk 1000-likdə yer alan TR universitetlərindən 478müraciət daxil olmuşdur (ümumi TR üzrə müraciətlərin 8.97%-i).Onlardan 473 nəfəri şəhadətnamə əldə etmiş, 5 nəfər barəsində isəimtina qərarı qəbul edilmişdir. Eləcə də, “QS” reytinqinəmünasibətdə müvafiq say 741 (ümumi TR üzrə müraciətlərin 13.91%)olmuşdur ki, onlardan 726-sı barədə müsbət, 15-i barədə isə imtinaqərarı verilmişdir. Bu reytinq üzrə Hacəttəpə Universitetindən 133,İstanbul Universitetindən isə 245 ərizəçi kvalifikasiyalarıntanınması üçün müraciət etmişdir. “Shanghai” reytinqinə münasibətdədə oxşar mənzərəni görə bilərik. Belə ki, ilk 1000-likdə olan TRuniversitetlərindən tanınma üçün 758 müraciət daxil olmuş (ümumi TRüzrə müraciətlərin 14.22%), onlardan 697-sinə şəhadətnamə təqdimedilmiş, 61-i haqqında isə imtina qərarı çıxarılmışdır. Bu reytinqüzrə də Hacəttəpə və İstanbul universitetləri üstünlük təşkiletmişdir. Qeyd olunan reytinqlərdə yer alan eyni ATM-lər üzrəmüraciətlər təkrarlanır.
Əlavə olaraq, altı ilə münasibətdə TR-dən daxil olan 5327müraciətin yalnız 1050-si yuxarıda qeyd olunan üç beynəlxalqreytinqin (Times Higher Education, QS, Shanghai) ən azı birində ilk1000-lik sıralamasında yer alan universitetlərdən əldə olunmuşdurki, bu isə TR üzrə ümumi müraciətlərin cəminə nisbətdə 19.71 %təşkil edir. Qeyd olunan 1050 müraciətin 36%-i, yəni təqribən üçdəbiri yalnız iki universitet, Hacəttəpə və İstanbuluniversitetlərinin payına düşür. Bu isə TR üzrə beynəlxalq reytinqsıralamasına daxil olan universitetlərə müraciətlərin sayınınbeynəlxalq reytinq üzrə ilk 1000-likdə yer almayan təhsilmüəssisələrinə olan müraciətlərin sayına nisbətdə əhəmiyyətlidərəcədə aşağı olduğunu göstərir.
Eyni zamanda, tənzimlənən ixtisaslar üzrə TKTA-nın sifarişiəsasında Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) tərəfindən keçirilən peşətanınması ilə bağlı imtahan nəticələrinə nəzər yetirdikdə, yuxarıdaqeyd olunan məqamlar bir daha öz təsdiqini tapır. Belə ki,23.06.2025-ci tarixində DİM tərəfindən tənzimlənən ixtisaslar üzrəkeçirilən növbəti imtahanda (müəllimlik, hüquqşünaslıq vəmühəndislik) iştirak edən 28 nəfər TR-dən əldə olunan kvalifikasiyasahiblərinin 11 (ümumi müraciətçilərin təxminən 40%-i) nəfəriuğursuz nəticə əldə etmişdir.
Ümumilikdə, aparılan təhlil göstərir ki, 2019–2024-cü illər üzrəTR-nin ATM-lərindən əldə olunmuş kvalifikasiyaların tanınması üçünedilən müraciətlərin sayında əhəmiyyətli artım müşahidə olunsa da,ümumi 5327 müraciətdən yalnız 19.71%-i beynəlxalq reytinqlərdə ilk1000-likdə yer alan universitetlərə aiddir. Bu da onu göstərir ki,kvalifikasiya sahiblərinin böyük əksəriyyəti tədris keyfiyyətininyüksək olmasına deyil, yalnız attestatla asan qəbul meyarınaüstünlük verərək universitetlərin beynəlxalq reytinqlərində ilk1000-likdə yer almayan ATM-lərdə təhsil almaq qərarına gəlirlər.Təəssüflə qeyd edirik ki, aşağı keyfiyyətli universitetməzunlarının əmək bazarına daxil olması rəqabətliliyi zəiflətməkləbərabər, ixtisaslı kadrların sayına da mənfi təsirini göstərir.
TKTA olaraq qardaş ölkənin universitetlərinə qəbul olmaq istəyənvətəndaşlarımıza yuxarıda qeyd edilən imtina səbəbləri ilə tanışolmağı, həmçinin seçim etdikləri ATM-lərin keyfiyyətgöstəricilərinə diqqət yetirmələrini tövsiyə edirik.
