Bakı, 18 avqust, Tamilla Məmmədova, AZƏRTAC
AZƏRTAC Ali Audit Orqanlarının Beynəlxalq Təşkilatının (International Organization of Supreme Audit Institutions - INTOSAI) İnkişaf Təşəbbüsü (INTOSAI Development Initiative, IDI) baş direktoru Einar Gorrissen ilə müsahibəni təqdim edir.
Azərbaycanın Ali Audit Orqanlarının Beynəlxalq Təşkilatı (INTOSAI) ilə əməkdaşlığı ölkəmizin 2002-ci ildə təşkilata üzv olmasından qısa müddət sonra başlayıb. O vaxtdan etibarən Hesablama Palatası beynəlxalq audit ictimaiyyətinin fəal iştirakçısına çevrilərək təcrübə mübadiləsinə, standartların hazırlanmasına və dövlət maliyyə nəzarətinin qabaqcıl təcrübələrinin tətbiqinə mühüm töhfələr verib. Xüsusilə səmərəli əməkdaşlıq INTOSAI-nin struktur bölməsi olan İnkişaf Təşəbbüsü (IDI) ilə qurulub; bu çərçivədə bir sıra əsas layihələr həyata keçirilib, o cümlədən Ali Audit Orqanlarının Fəaliyyətinin Qiymətləndirilməsi Çərçivəsi üzrə fəaliyyətin qiymətləndirilməsi, SPMR proqramı çərçivəsində 2021–2025-ci illər üçün Strateji İnkişaf Planının hazırlanması və Auditorların Peşəkar Təhsili Proqramında iştirak baş tutub.
Bu gün Hesablama Palatası yalnız IDI-nin dəstəyindən yararlanmır, həm də digər ölkələrə, məsələn, Tacikistanla birgə Ali Audit Orqanlarının Qlobal Hesabatlılıq Təşəbbüsü çərçivəsində dəstək göstərən resurs tərəfdaş qismində çıxış edir. Əməkdaşlığın bu inkişaf yolu — dəstək alan tərəfdən təcrübə ötürən tərəfə çevrilmə — beynəlxalq tərəfdaşlığın dövlət institutlarının davamlı inkişafına necə töhfə verdiyinin bariz nümunəsidir.
— INTOSAI İnkişaf Təşəbbüsü (IDI) Ali Audit Orqanlarının potensialının artırılmasını necə dəstəkləyir?
— Bizim əsas məqsədimiz bütün dünyada Ali Audit Orqanlarının potensialını inkişaf etdirmək, dövlət maliyyə idarəçiliyinin gücləndirilməsinə, şəffaflığın artırılmasına və nəzarətin təkmilləşdirilməsinə töhfə verməkdir. Bunun üçün biz Ali Audit Orqanlara fərdi, hədəflənmiş dəstək göstəririk. Bu o deməkdir ki, biz hər bir orqanla yaxından əməkdaşlıq edir, onun konkret ehtiyaclarını müəyyənləşdirir və uyğun yardım təqdim edirik. Bu, idarəetmə, audit praktikasında texniki dəstək və ya uzunmüddətli inkişaf sahəsində ola bilər. Biz çalışırıq ki, Ali Audit Orqanları yerli səviyyədə tələbləri tam şəkildə ödəməyə hazır olsunlar. Məsələn, konkret bir Ali Audit Orqanının rəqəmsal audit təcrübələrinə gəldikdə, biz auditorları hökumət tərəfindən həyata keçirilmiş rəqəmsal həlləri və ya proqramları qiymətləndirməyə hazırlayan təşəbbüslər həyata keçiririk, yaxud Ali Audit Orqanlarının rəhbərliyi və İT komandaları ilə birlikdə daha geniş İT strategiyası və strukturunu müəyyənləşdirərək orqanın funksiyalarını effektiv şəkildə yerinə yetirməsinə dəstək göstəririk.
— 2024–2029-cu illər üçün IDI Strateji Planında müəyyən edilmiş prioritet fəaliyyət sahələri hansılardır?
— Bizim 2024–2029-cu illər üçün Strateji Planımız müstəqil, etibarlı və dayanıqlı Ali Audit Orqanları yaratmaq məqsədinə əsaslanır; bu isə daha yaxşı cəmiyyətlərin formalaşmasına və həyat səviyyəsinin yüksəlməsinə xidmət edir. Üç əsas strateji məqsəd — dayanıqlılıq, rəqəmsallaşma və Ali Audit Orqanlarına olan ictimai etimaddır. Bütün dəstəyimiz bu prioritetlərlə bağlıdır; biz Ali Audit Orqanları üçün dayanıqlı həllər təmin etməyə çalışırıq, onların rəqəmsal strategiyalarını qurmasına və həyata keçirməsinə dəstək veririk, həmçinin mövcud geosiyasi kontekstdə ictimai etimadın Ali Audit Orqanların əhəmiyyətli və konkret nəticələr əldə etməsi üçün ən vacib vasitə olduğunu anlayırıq.
— IDI tərəfindən təklif olunan hansı dəstək mexanizmləri Ali Audit Orqanlar üçün ən effektiv hesab olunur?
— Biz istərdik ki, IDI-nin bütün təşəbbüsləri "ən effektiv" hesab olunsun! Amma işimizin iki xüsusilə önəmli istiqamətini vurğulamaq olar: Ali Audit Orqanların auditorları üçün Peşəkar Təhsil Proqramı (PESA) və Strateji Planlaşdırma, Monitorinq və Hesabatlılıq (SPMR). Bu proqramlar vasitəsilə biz Ali Audit Orqanlarında davamlı audit praktikalarının formalaşması üçün peşəkar inkişaf və sertifikatlaşdırma təklif edirik, həmçinin orqanlara uzunmüddətli fəaliyyət effektivliyini artırmaq məqsədilə uyğunlaşdırılmış strateji planların hazırlanmasında dəstək göstəririk.
Bundan əlavə, Ali Audit Orqanları arasında qarşılıqlı dəstək şəbəkəmiz təcrübə mübadiləsini, biliklərin dərinləşdirilməsini və beynəlxalq əməkdaşlığın genişlənməsini təşviq edir. Əməkdaşlıqdan danışarkən qeyd etmək lazımdır ki, biz həmçinin Ali Audit Orqanların ictimai etimadı gücləndirməsinə dəstək göstəririk, bunu qeyri-hökumət təşkilatlar (QHT) ilə birgə həyata keçiririk. Digər bir əməkdaşlıq nümunəsi isə Beynəlxalq Parlamentlər İttifaqı (IPU) ilə birgə həyata keçirilən layihələrdir; bu çərçivədə biz Ali Audit Orqanlarının rəhbərləri və parlament üzvləri üçün seminarlar təşkil edirik ki, Ali Audit Orqanlarının dövlət maliyyə idarəçiliyindəki roluna dair qarşılıqlı anlaşmanı təşviq edək.
— IDI-nin regional INTOSAI təşkilatları ilə əməkdaşlığı çərçivəsində hansı birgə təşəbbüslər həyata keçirilib?
— Son illərdə biz INTOSAI-nin regional təşkilatları ilə bir sıra təşəbbüslər həyata keçirmişik. Onlar arasında maliyyə, nəticə və uyğunluq audit sahələrində potensialın inkişafı proqramları, həmçinin insan resurslarının idarə olunması və keyfiyyət menecmenti sistemi kimi təşkilati məsələlər üzrə layihələr vardır. Biz regiona yönəlmiş seminarlar və qlobal əhəmiyyətli mövzular üzrə birgə audit layihələri, məsələn, iqlim dəyişikliyinə adaptasiya və ya Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə (SDG) nail olmaq, həmçinin Ali Audit Orqanlarının rəhbərləri üçün liderlik seminarları keçirmişik. Bu təşəbbüslər belə şəkildə hazırlanmışdır ki, regiondakı bütün Ali Audit Orqanlar, o cümlədən Azərbaycan, ya faydalanan tərəf, ya da resurs tərəfdaş kimi iştirak edə bilsin, təcrübə mübadiləsi apararaq regional potensialı birgə gücləndirsinlər.
— Azərbaycan Respublikasının Ali Audit Orqanı — Hesablama Palatası — IDI çərçivəsində hansı əməkdaşlıq istiqamətlərində iştirak edib və bu təşəbbüslərdən hansıları ən uğurlu hesab oluna bilər?
— Biz Azərbaycan Hesablama Palatasının strateji idarəçiliyə verdiyi önəmi görməkdən məmnunuq; bu, Ali Audit Orqanların Fəaliyyətinin Ölçülməsi Çərçivəsi üzrə uğurlu qiymətləndirmənin aparılması və 2021–2025-ci illər üçün hərtərəfli Strateji İnkişaf Planının hazırlanması ilə təsdiqlənir. COVID19 pandemiyası kimi çətinliklərə baxmayaraq bu layihələrin həyata keçirilməsi və planın icrasında əldə olunan irəliləyişlər SPMR yanaşmasının uğurla tətbiqinin bariz nümunəsidir. Bu həmçinin IDI vasitəsilə beynəlxalq əməkdaşlığın dəyərini vurğulayır.
Bundan əlavə, Hesablama Palatası yaxın zamanda Tacikistanla birgə Ali Audit Orqanlarının Qlobal Hesabatlılıq Təşəbbüsü (GSAI) çərçivəsində qarşılıqlı dəstək tərəfdaşı rolunu üzərinə götürüb. Bu vacib rol və qurulmuş əlaqələr, Palatanın SPMR və PESA təşəbbüslərində uğurlu iştirakı və tətbiqi sayəsində mümkün olub.
