Rusiya lideri çox böyük hörmətlə qarşılandı, amma əvəzində çox az şey verdi...
PoliqonThe Economist nəşrinə istinadən xəbər verir ki, Vladimir Putin təyyarədən enərək qırmızı xalçaya çıxandan etibarən Alyaskaya səfəri bir triumf kimi qiymətləndirilib. ABŞ prezidenti Donald Tramp onu alqışlarla qarşılayıb. Ola bilsin ki, Ukraynaya müdaxilədən sonra ilk dəfə Rusiya və ABŞ prezidentlərinin görüşündə iki liderin elan edəcəyi çox şey olmayıb, lakin Elmendorf-Riçardson hərbi bazasında keçirilən görüş Putini Qərbdəki təcrid olunmuş şəxsiyyətindən ABŞ-də hörmətli qonağa çevirib.
Görüşdən əvvəl Tramp qətiyyətlə bildirmişdi ki, “Razılaşma olmayacaq, razılaşma əldə edilməyənədək”. Görüşdən sonra isə əlavə edib ki, “çox, çox məsələdə razılıq əldə edilib”, lakin Ukraynada müharibənin dayandırılması məsələsində heç bir nəticə əldə olunmayıb.
Bu, zamanın göstəricisidir: belə bir uğursuzluq Ukrayna və Avropa liderləri üçün müəyyən mənada rahatlıq gətirə bilər, çünki Tramp Putinin Ukraynanın ləğvi tələblərinə tabe olmayıb. Xoşbəxtlikdən, Tramp əvvəlki “ərazilərin dəyişdirilməsi” açıqlamalarını təkrarlamayıb.
Hər iki lider jurnalistlərin suallarına cavab verməyib. Ola bilsin Tramp bilirdi ki, ona sammit öncəsi Rusiyanın konflikt davam etsə ciddi nəticələr barədə etdiyi təhdidlər barədə sual veriləcək. Yerləşməzdən əvvəl Tramp Fox News-a deyib: “Hər hansı bir atəşkəs olmadan ayrılmaq məni məmnun etməyəcək”. Tramp əvvəllər bəyan etdiyi Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ilə üçtərəfli sammit barədə heç bir məlumat verməyib.
Nüvə silahlarına nəzarət üzrə Putinin təklif etdiyi razılaşma barədə heç bir göstəriş olmayıb. Hər iki lider iqtisadi imkanlardan danışsa da, əhəmiyyətli nəticə yox idi.
Tramp şoumen kimi Putinə təsir göstərməyə çalışıb: təyyarələri bir-birinə yaxın park edilib, iki lider demək olar ki, eyni anda təyyarələrdən enib, əl sıxıb və tribunaya keçərkən B-2 bombardmançısı və dörd F-35 döyüş təyyarəsi başlarının üzərindən uçub, yerə düşən dörd F-22 isə şərəf qoruyucusu rolunu oynayıb.
Ola bilsin Tramp Amerika hərbi gücünü nümayiş etdirmək istəyib, amma əslində diplomatik zəifliyi göstərib: o, Rusiyaya bir neçə dəfə atəşkəs üçün ultimatum verib, lakin bunlar nəzərə alınmayıb.
Tramp ilk dövründə Putinə tez-tez yalnız, rəsmi şəxslər və stenoqrafçılar olmadan danışmağı üstün tuturdu. Həmin gün əvvəldən planlaşdırılmış bir-bir görüş genişləndirilib, hər tərəfdən iki yüksək səviyyəli məmur əlavə olunub.
Lakin tribunadan enəndə Tramp Putini “Canavar” ləqəbli limuzinə dəvət edib və bu, gizli söhbət imkanı yaradıb.
Putinə göstərilən hörmət, Trampın və müşavirlərinin bu ilin əvvəlində Zelenskini Ağ Evdə alçaldıcı şəkildə qarşıladığı vəziyyətlə kəskin müqayisədə diqqət çəkir.
Tramp Fox News-a müsahibəsində razılaşmalar əldə etmək üçün “sallanıb-dönmək” lazım olduğunu bildirib, lakin sammit öncəsi davamlı tərəddüdləri rus liderinin qərarsızlığını və onun səylərinə cavab verməməsini göstərib.
Görüşün keçirildiyi Alyaska simvolizm baxımından zəngindir: Rusiya və ABŞ-ın Bering boğazı vasitəsilə yaxınlığı, Alyaskanın 1867-ci ildə Çar Rusiyasından ABŞ-a satılması, ABŞ-ın Len-Diz müqaviləsi ilə Sovet İttifaqını nasist Almaniyasına qarşı silahlandırması.
Putin bütün bunları xatırlayıb və qırmızı xalçaya çıxarkən Trampla salamlaşaraq “Salam, əziz qonşu” deyib.
Əlbəttə, böyük nüvə dövlətləri, hətta geosiyasi rəqiblər bir-biri ilə danışmalıdır. Amma onlara evdə hörmət göstərmək, amma heç bir fayda təmin etməmək sual altındadır.
Tramp üçün yeganə “hədiyyə” Rusiyanın müharibəni dayandırmaqda “səmimi marağı” və bunun 2022-ci ildə Tramp prezident olsaydı baş verməyəcəyinə dair razılığı olub.
Lakin Putin “bu münaqişənin bütün əsas səbəblərini aradan qaldırmaq” zərurətini vurğulayıb. Əsas səbəb kimi o, Ukraynanın müstəqilliyini, suverenliyini və Avropa institutlarına, o cümlədən NATO-ya qoşulmaq hüququnu göstərir ki, bu da müharibənin davamı üçün resept kimi qəbul edilə bilər.
Tramp onu inandırmaq üçün heç bir addım atmayıb.
Rusiya prezidenti gülümsəyərək ayrılıb və ictimaiyyət qarşısında bir az ingilis dili ilə danışmağa çalışıb: “Növbəti dəfə Moskvada,” – deyə sammit ev sahibinə bildirib. Tramp isə cavab verib: “Buna görə mən bir az tənqid olunacağam, amma mümkündür hesab edirəm.”
Poliqon.info
