Afrika qitəsinin ən çox neft hasil edən üç ölkəsindən biri olan Anqolada hökumətin yanacağın qiymətini artırmasından sonra başda paytaxt Luanda olmaqla müxtəlif əyalətlərdə keçirilən etirazlarda 22 nəfər həyatını itirib.
Anqolanı araşdıran akademik, doktor Həsən Aydın vəziyyətlə bağlı Anadolu Agentliyinin (AA) müxbirinə danışıb.

Anqolada yanacağın bahalaşması etirazlarında ölənlərin sayı 22-yə çatıb.
Anqolanın Afrikanın neftlə zəngin ölkələrindən biri olduğunu qeyd edən Aydın, buna baxmayaraq hökumətin neft subsidiyalarını aradan qaldırmaq üçün addımlar atdığını və artımın tətbiq edilməsi qərarının ölkənin dövlət maliyyəsini tənzimləmə səylərindən qaynaqlandığını bildirib.

Aydın Anqolanın həddindən artıq neftdən asılı bir iqtisadiyyata malik olduğunu, qeyri-neft sektorlarının zəifliyi səbəbindən ölkənin qiymət dalğalanmalarından birbaşa təsirləndiyini qeyd edib.

Anqolanın 2009-cu il maliyyə böhranı və 2014-cü il neft böhranından sonra ciddi iqtisadi çətinliklər yaşadığını açıqlayan Aydın, "Anqolanın xüsusilə büdcəsi baxımından ciddi iqtisadi böhranlarla üzləşdiyini açıqlayan Aydın, bunun ölkə üçün yüksək inflyasiya, yoxsulluq həddinin azalması və əhalinin əhəmiyyətli bir hissəsinin yoxsulluq həddinin altında yaşaması kimi bir çox mənfi iqtisadi təsirləri oldu" dedi.

Aydın, Anqolanın bu böhranlardan sonra neft üçün Çindən külli miqdarda kreditlər alaraq inkişaf axtardığını, ancaq bunun tək başına yetərli olmadığını açıqladı. “Biz Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə yenidən görüşdük və 2017-2018-ci illərdə təxminən 3,7 milyard dollarlıq kredit təmin edildi ki, bu, o dövrdə bir Afrika ölkəsinin indiyə qədər aldığı ən böyük tək kredit idi”.

Aydın kredit şərtləri arasında dövlət xərclərinin azaldılması və yanacaq subsidiyalarının azaldılmasını ehtiva etdiyini və bu səbəbdən hökumətin nefti daxildə subsidiya verməkdənsə, yüksək qiymətlərlə ixrac etməyə üstünlük verdiyini vurğulayıb.

Yanacağın qiymətinin qalxması xüsusilə aşağı gəlirli qruplara mənfi təsir göstərir.
Aydın qiymət artımından sonra Luanda və digər şəhərlərdə gediş haqqının yüzdə 50-yə qədər artdığını və bunun xüsusilə aztəminatlı qruplara mənfi təsir etdiyini bildirib. O, "Hazırda Anqolada gənclər arasında çox ciddi işsizlik var. Əhalinin əhəmiyyətli bir hissəsi gündə orta hesabla 3-4 dollara sağ qalmağa çalışır. Bəli, ölkə inkişaf edir, göydələnlər və nəhəng yaşayış binaları tikilir, lakin sosial bərabərsizlik tüğyan edir".

Etirazların təkcə iqtisadi səbəblərdən deyil, həm də siyasi narazılıqdan qaynaqlandığını vurğulayan Aydın, "Ölkə müstəqillik qazandığı gündən bəri eyni partiya tərəfindən idarə olunur. Seçkilər keçirilir, lakin bu seçkilərin keçirilməsi və nəzarəti böyük ölçüdə eyni partiyanın təyin etdiyi və bu partiyaya son dərəcə sadiq olan müxtəlif qurumlar və ya şəxslər tərəfindən həyata keçirilir" dedi.

Aydın izah edib ki, pisləşən iqtisadiyyat və ölkənin mövcud siyasi iqlimi daha plüralist və demokratik bir quruluşa çevrilməməsi səbəbindən siyasət və siyasi qurumlar birbaşa etirazların hədəfinə çevrilə bilər. “Ola bilsin ki, onlar əvvəllər bu qədər kütləvi olmayıblar, lakin irili-xırdalı müxtəlif etirazlarla üzləşiblər” dedi. “Burada əsas problem ondan ibarətdir ki, Anqola hökuməti bunu öz milli təhlükəsizliyinə təhdid kimi qəbul edir və qəbul edilən bu təhlükəyə çox sərt reaksiya verir”.

Etirazları güc yolu ilə yatırmağa cəhdlər edildiyini qeyd edən Aydın, “Əsas problem qismən rejimin öz təhlükəsizliyinə qayğı göstərməsi və etirazlarla qarşılaşdıqda çox sərt davranmasıdır” dedi.

"Vətəndaş müharibəsinin dağıdıcı təsiri mövcud mühiti formalaşdırır."
Aydın Anqolanın müstəqillik mübarizəsi və vətəndaş müharibəsi tarixinin indiki mühitə təsir etdiyini bildirib və qeyd edib:

"1961-ci ildə Portuqaliya hökmranlığına qarşı üsyan etdikdən sonra Anqola 1975-ci ildə müstəqillik əldə edə bildi, lakin birdən özünü yenidən vətəndaş müharibəsinin ortasında tapdı. Bu, Soyuq Müharibənin dinamikası və ABŞ və Sovet İttifaqı da daxil olmaqla müxtəlif beynəlxalq aktyorlar tərəfindən dəstəklənən bir müharibə idi. 2002. Başqa sözlə, Anqola 1961-ci ildən 2002-ci ilə qədər 40 ildən çox zorakılıq spiralında qaldı. Buna etnik iğtişaşlar, onun liderlərinin şəxsi ambisiyaları, siyasi anlaşmadakı fərqlər və digər regional və qlobal aktorlarla münasibətlər səbəb oldu."

Bu dövrdə çoxlu sayda insanın həyatını itirdiyini, insanların didərgin düşdüyünü, ölkənin infrastrukturunun dağıldığını bildirən Aydın, vətəndaş müharibəsinin sarsıdıcı təsirinin və müharibədən sonra hakim partiyanın qalibiyyət imicinin mövcud mühitin formalaşmasında ən azı psixoloji müstəvidə təsirinin olduğunu düşündüyünü bildirdi.

aia.az
Tərcümə şöbəsi

• Qiymət
• Yanacaq
• Anqola
• Böhran