ain.az, Bizimyol portalına istinadən məlumat yayır.
Avropa Şurası Rusiyaya qarşı 18-ci sanksiyalar paketini qəbul edib. Sanksiya paketi ölkəyə təzyiqi daha da artırmaq, Ukrayna üçün ədalətli və davamlı sülhə nail olmaq və AB-nin məqsədini dəstəkləmək məqsədi daşıyır.Avropa İttifaqının hazırladığı 18-ci sanksiyalar paketi Rusiyaya necə təsir edəcək?
Politoloq Nicat İsmayılov Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, Avropa İttifaqının (Aİ) Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi 18-ci sanksiyalar paketi, xüsusilə neft qiymətləri və "kölgə donanması"na qarşı tədbirlər nəzərə alınaraq, strateji və iqtisadi cəhətdən mürəkkəb təsirlərə malikdir.
Nicat İsmayılov
“Avropa İttifaqının Rusiyaya tətbiq etdiyi sanksiyaların effektivliyi və Rusiyanın davamlılığı bir çox amillərdən asılıdır. Yeni sanksiyaların əsas komponentləri və məqsədi, neft qiyməti tavanının azaldılması. Aİ-in əsas hədəfi Rusiyanın neft ixracından əldə etdiyi gəlirləri kəsməkdir. Əvvəlki sanksiyalarda (məsələn, 60 dollar/barrel tavanı) qeyri-rəsmi yollarla (kölgə donanması, sığorta saxtakarlığı) aşılırdı. Yeni tədbirlər bu boşluqları bağlamağa çalışsa da, Rusiya artıq alternativ bazarlar (Hindistan, Çin) və ödəniş üsulları (yuan, dirhəm) yaratdığı üçün təsir məhdud ola bilər. Statistika göstərir ki, 2023-cü ildə Rusiyanın neft gəlirləri ildə 200 mrd dollar olub, sanksiyalara baxmayaraq, ixrac həcmi 2024-cü ildə 5 milyon barrel/günə qədər artıb (Çin və Hindistan üçün).
"Qara siyahı"ya daxil edilən 105 gəmi (ümumi donanmanın ~20%-i) və onların sığortasının ləğvi nəzərdə tutulur. Lakin Rusiyanın kölgə donanması artıq 1000+ gəmidən ibarətdir və hər ay yeni köhnə tankerlər alınır. Bundan əlavə, İran və Venezuela ilə təcrübə göstərir ki, sanksiyalı ölkələr qeyri-rəsmi şəbəkələr qurmaqda uğurludur”-deyə Nicat İsmayılov qeyd edib.
Nicat İsmayılov Rusiyanın sanksiyalara qarşı mövcud iqtisadi adaptasiyasından da söz açıb. Politoloq bildirib ki, Rusiya 2022-ci ildən bəri cənub və şərq sərhədlərindən Çin, Türkiyə, Qazaxıstan vasitəsilə idxalı artırıb: “Məsələn; Avropa maşınları və komponentləri Çin/Hindistan markaları ilə əvəz olunur. Nümunə olaraq, 2023-cü ildə Rusiyada istehsal edilən avtomobillərin 70%-i Çinli hissələrdən yığılır”.
Maliyyə sisteminin izolyasiyası
SWIFT-dən kənarlaşdırılma və xarici ehtiyatların dondurulmasına baxmayaraq, Rusiya öz ödəniş sistemini (SPFS) və qızıl/xammal ehtiyatlarını istifadə edir. 2024-cü ilin birinci yarısında Rusiyanın qızıl ehtiyatları 150% artıb.
Sanksiyaların Uzunmüddətli TəsirləriMakroiqtisadi sabitlik
Rusiya iqtisadiyyatı 2024-cü ildə 3% böyümə proqnozu ilə resesiyadan çıxsa da, bu, əsasən hərbi sənaye (GDP-nin ~40%) və dövlət xərcləri hesabınadır. İnflyasiya (~7%) və faiz dərəcələri (16%) yüksək qalır. Zəif nöqtəsi olaraq, texnoloji gerilik (mikroçip çatışmazlığı) və ixtisaslı işçi çatışmazlığı (mühacirət və səfərbərlik səbəbilə) uzunmüddətli problem yaradır.
Politoloqun fikrincə, geosiyasi nəticələr onu göstərir ki, Rusiyanın Şərqə yönəlməsi, Rusiya Çinlə ticarəti 2023-cü ildə 240 milyard dollara çatdırıb (2021-ci illə nisbətən +60%). Avrasiya İqtisadi Birliyi (EAEU); Belarus, Qazaxıstan və Ermənistan vasitəsilə dolayı ticarət artır. Qərbin birlik problemi; Macarıstan, Slovakiya kimi ölkələrin sanksiyalara etirazı Aİ daxilində parçalanma riski yaradır.
Sanksiyalar niyə hələ də tam effektiv deyil?
Nicat İsmayılov bildirib ki, hərbi sənaye və dövlət investisiyaları ilə qısamüddətli sabitlik qorunur, lakin xalqın həyat səviyyəsi aşağı düşür (2024-cü ildə 20% əhalisi yoxsulluq həddində).
“Neft sanksiyaları tam effektiv olmaq üçün ABŞ, Çin və Hindistanın koordinasiyasını tələb edir, bu da mümkün deyil. Ukrayna faktoru da burada qaçılmazdır. Sanksiyaların əsas hədəfi Rusiyanın hərb maşınıdır, lakin müharibənin gedişatı daha çox hərbi yardımlardan asılıdır.
Gələcək onu göstərir ki, qısa müddət ərzində Rusiya kölgə iqtisadiyyatı və siyasi repressiyalarla sabit qalacaq. İnsan kapitalının itkisi, texnoloji izolyasiya və enerji bazarında rəqabət (ABŞ-nin LNG ixracı) təzyiqi artıra bilər. Ən kritik amil, Ukrayna müharibəsinin nəticəsidir. Müharibə uzandıqca, sanksiyaların kumulyativ təsiri artacaq, lakin dərhal çöküş gözləmək real deyil.
Yekun olaraq, 18-ci sanksiyalar paketi Rusiyanı zəiflətmək istiqamətində məntiqli addımdır, lakin qlobal iqtisadi dinamika və Rusiyanın adaptasiya qabiliyyəti nəzərə alınanda, tək başına qəti nəticə verməyəcək. Siyasi dəyişiklik və ya müharibənin gedişatı kimi faktorlar daha həlledici ola bilər”-deyə Nicat İsmayılov qeyd edib.
İradə Cəlil, Bizimyol.info
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün ain.az saytını izləyin.
