İsveçrə kimyaçıları ətrafımızdakı havada mövcud olan azot molekullarını aşağı enerji xərcləri ilə ammiaka çevirə bilən uran əsaslı katalizator hazırlayıblar. AZƏRTAC xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, Lozanna Federal Politexnik Məktəbinin (EPFL) mətbuat xidmətinin məlumatına görə, onun sonrakı təkmilləşdirilməsi və istifadəsi gübrə və kimyəvi maddələrin istehsalı ilə bağlı istixana qazı emissiyalarını azaldacaq.
Məlumatda qeyd olunub: “Mövcud katalizatorlar azot molekullarını yalnız bir metal atom çoxluğuna bağlayır. Biz bu molekulların “yan tərəfə” bağlanmasına imkan verən təbiətə bənzər bir yanaşma tətbiq etdik ki, bu da azot molekullarının iki metal atomuna sintezinə imkan verir, nəticədə azot atomları arasındakı güclü bağın qırılması prosesi xeyli asanlaşır”.
Alimlərin hazırladığı katalizator uran və üzvi azot birləşmələrinin mürəkkəb sintezidir. Yeni metod azot molekullarını “yan tərəfdə” tutmağa və müəyyən qələvi metalların birləşmələrinin, eləcə də üzvi turşuların iştirakı ilə parçalamağa qadirdir. Bu prosesin bir hissəsi olaraq azot atomlarına elektronlar tədricən əlavə olunur ki, bu da qaz molekulunun parçalanmasına və iki mənfi yüklü ionun yaranmasına səbəb olur. Bütün bu reaksiyalar otaq temperaturunda və adi təzyiqlə baş verir ki, bu da enerji istehlakını əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.
Ammiak XX əsrin əvvəllərində alman kimyaçıları Fritz Haber və Karl Boş tərəfindən kəşf edilmiş reaksiya əsasında onilliklər ərzində istehsal edilib. Bu alimlər kəşf ediblər ki, azot və hidrogen qarışığı ammonyakı sıxaraq 450-500 dərəcə Selsiyə qədər qızdırır, sonra isə dəmir əsaslı katalizatordan keçirərək ammiaka çevirir. Alimlər bu günədək Haber-Boş reaksiyasından daha səmərəli alternativ yanaşmalar kəşf etməyib, buna görə də ammiak sənayesi hazırda atmosferə CO2 emissiyalarının əsas mənbələrindən biridir.
