"Johns Hopkins" Universitetinin alimləri tərəfindən hazırlanmış cərrahi robot insan müdaxiləsi olmadan öd kisəsinin çıxarılması əməliyyatını tam şəkildə yerinə yetirərək süni intellekt sahəsində mühüm irəliləyiş əldə edib.
Ölkə.az Valyuta.az-a istinadən xəbər verir ki, ABŞ hökumətinin maliyyələşdirdiyi layihə çərçivəsində hazırlanmış sistem qeyri-müəyyən şəraitə uyğunlaşmaq və səsli komandaları qəbul edərək reaksiya vermək bacarığı ilə seçilib.
Yeni sistem – SRT-H (Hierarchical Surgical Robot Transformer) adlanan robot, real anatomiya modelində 17 mərhələdən ibarət olan öd kisəsi əməliyyatını uğurla tamamlayıb. Prosedur zamanı o, arterial və öd yollarını müəyyənləşdirib, klipləri tətbiq edib və kəsikləri dəqiqliklə icra edib. Robotun ən diqqətçəkən xüsusiyyəti isə vizual siqnallar əsasında, əvvəlcədən yerləşdirilmiş markerlər və ya sabit hərəkət yolları olmadan qərar vermə qabiliyyətinə sahib olmasıdır.
Əvvəlki sistemlərlə fərqi nədir?
2022-ci ildə təqdim edilmiş əvvəlki STAR adlı model yalnız əvvəlcədən işarələnmiş toxumalar üzərində və sabit mühitdə fəaliyyət göstərə bilirdi. Bu robot sanki mexaniki bir köməkçi rolunu oynayırdı. Lakin SRT-H tam fərqli prinsiplərlə işləyir – o, əməliyyat prosesini anlamağa və ona uyğun qərar verməyə qadirdir.
Tibbi rezident kimi öyrədilib
Tədqiqatçılar bu robotu əvvəlcədən proqramlaşdırmaq əvəzinə, onu tibbi rezident kimi öyrədiblər. Robot onlarla öd kisəsi əməliyyatının videosunu izləyib və hər bir addım mətnlə izah olunub. Bununla robot hərəkətləri əməliyyat məqsədi ilə əlaqələndirə bilib. Təlim zamanı ona “öd kisəsinin başını tut”, “sol qolu bir az sola hərəkət etdir” kimi səsli komandalar da verilib və robot bu göstərişlərə adekvat reaksiya verərək davranışını tənzimləyib.
SRT-H OpenAI-nin süni intellekt arxitekturasına bənzər bir sistemlə işləyir və həm vizual, həm də səsli məlumatlardan öyrənmə bacarığına malikdir. Müxtəlif sınaqlarda 100 faiz dəqiqliklə nəticə göstərib. Qan bənzəri boya ilə toxumaların rəngi dəyişdirilsə də və ya başlanğıc mövqeyi dəyişdirilsə də, robot vəziyyətə problemsiz uyğunlaşıb.
Reallığa uyğun sınaqlar
Keçmiş sistemlər yeni və gözlənilməz vəziyyətlərdə "donub qalırdısa", SRT-H real cərrahi mühitin xaotikliyinə uyğunlaşaraq, yalnız təcrübəli cərrahların sərgiləyə biləcəyi dəqiqliklə cavab verib. Layihənin rəhbəri və tibbi robototexnika üzrə mütəxəssis Aksel Kriqer bildirib:
“Bu nailiyyət o deməkdir ki, biz artıq yalnız müəyyən cərrahi tapşırıqları yerinə yetirə bilən robotlardan, əməliyyatın gedişini anlayan və real şəraitə uyğun reaksiya verən sistemlərə keçid alırıq. Bu, kliniki praktikada tətbiq oluna bilən müstəqil cərrahi robotların inkişafı yolunda mühüm mərhələdir”.
Gələcək planlar
Komanda növbəti mərhələdə SRT-H sistemini digər əməliyyatlarda da sınaqdan keçirməyi planlaşdırır. Məqsəd – tamamilə müstəqil işləyə bilən robotik cərrahi sistem yaratmaq və onu real xəstəxana şəraitində tətbiq etməkdir.
