Ümumi ləzzət verən vanil, vəhşi vanil səhləbləri və onların pollinatorları arasında qarşılıqlı əlaqəni pozan iqlim dəyişikliyi səbəbindən təhlükə altında ola bilər. Belçikanın Leuven Katolik Universiteti və Kosta-Rikadakı Lankester Nəbatat Bağının alimləri belə nəticəyə gəliblər.
HİT.az xəbər verir ki, tədqiqat "Frontiers in Plant Science" jurnalında dərc olunub.
Təbii vanilin əsas mənbəyi Vanilla planifolia bitkisidir, lakin xəstəliyə, quraqlığa və istiyə qarşı həssasdır. Tədqiqatçılar qlobal istiləşmənin vəhşi vanil növlərinin və onlardan asılı olan tozlandırıcı həşəratların yaşayış yerlərinin üst-üstə düşməsini necə poza biləcəyini araşdırıblar.
"İqlim dəyişikliyi vanil səhləblərinin və onların tozlandırıcılarının yaşayış yerlərini itirməsinə səbəb ola bilər. Bu, bitki-həşərat əlaqələrini poza bilər ki, bu da bir çox vəhşi vanil populyasiyalarının sağ qalmasına təhlükə yarada bilər", deyə aparıcı müəllif Dr. Şarlotte Vattin bildirib.
Alimlər 11 neotropik vanil növünün və yeddi tozlandırıcı növünün yaşayış yerlərini iki ssenari üzrə modelləşdiriblər: orta və daha şiddətli. Birinci ssenariyə əsasən, bəzi vanil növlərinin yaşayış yerləri 2050-ci ilə qədər 140% arta , digərləri üçün isə 53%-ə qədər azala bilər. Bunun əksinə olaraq, bütün tozlandırıcılar yaşayış üçün əlverişli ərazilərinin əhəmiyyətli bir hissəsini itirmək riski ilə üzləşirlər.
Yabanı vanil növlərinin qorunması təkcə ekosistemlər üçün deyil, həm də kənd təsərrüfatı üçün vacibdir. Kommersiya şəraitində yetişdirilən V. planifolia aşağı genetik müxtəlifliyə malikdir, bu da onu iqlim və bioloji stresə qarşı həssas edir.
Botanika bağının direktoru Adam Karremans əlavə edib: "Vanili saxlamaq üçün onun ekologiyasını və genetikasını öyrənmək, eləcə də qalan vəhşi populyasiyaları qorumaq üçün tədbirlər görmək üçün birgə səylərə ehtiyacımız var".
Samir
