Turkstan.az portalından alınan məlumata görə, ain.az xəbər verir.
Hər bir cəmiyyətin təməlini o cəmiyyətdə yaşayan insanlar təşkil edir. Ailə insanların könüllülük əsasında birgə izdivacıdır və hər bir cəmiyyətin aparıcı qüvvəsidir. Bu təməl üzərində cəmiyyətin inkişafı və sabitliyi formalaşır. Ailə yalnız sosial əlaqələrin bir hissəsi deyil, həm də genetik irsin qorunması baxımından mühüm rol oynayır. Ailənin bu funksiyası cəmiyyətin dayanıqlılığını təmin edərək, dəyərlərin nəslə-nəslə ötürülməsinə şərait yaradır.
Ailə insanın həyatına ilkin təhsil, mədəniyyət və sosial əlaqələri çatdıran bir sahə kimi cəmiyyətdəki yerini qoruyur. Cəmiyyətin inkişafı, bu quruluşun təməlində formalaşan dəyərlərdən asılıdır. Azərbaycan, xüsusilə özünə məxsus adət və ənənələri ilə ailə dəyərlərinin yüksək səviyyədə qorunduğu ölkələrdəndir.
Azərbaycanda ailə, cəmiyyətdəki sosial strukturların təməlini təşkil edərək, öz xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Bu xüsusiyyətlər, həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq miqyasda müsbət nəticələrə səbəb olmuşdur. Azərbaycan ailəsi, tarixi və mədəni irsini, xüsusən də ailə institutunun qorunması mövzusunda çox mühüm addımlar atmışdır.
Ənənələr
Azərbaycanın ailə strukturu, köklü bir tarixə və ənənələrə əsaslanır. Cəmiyyətin həyatında ailənin və xüsusən də anaların rolu çox əhəmiyyətlidir. Azərbaycan ailəsində kişi, ailənin başçısı olaraq tanınır, ancaq qadının cəmiyyətdəki mövqeyi və rolu özəl və vacib bir yerdədir. Azərbaycan ailəsi, adət-ənənələrinə və ailə quruluşuna olan xüsusi bağlılıqla, təkcə bu ölkədə deyil, dünyada tanınır.
Azərbaycan, qadınların hüquqlarını və azadlıqlarını qorumağa yönəlmiş bir çox irəliləyişlərə imza atmışdır. Cəmiyyətin inkişafı ilə paralel olaraq, qadınların təhsili, iş həyatı və sosial mövqeləri daha da güclənmişdir. Azərbaycan qadını, ənənəvi ev və ailə həyatında olduğu qədər, müasir dövrdə də iş və sosial həyatın müxtəlif sahələrində aktivdir.
Bu müsbət inkişaf, cəmiyyətin sosial dinamikasına yeni bir baxış açısı gətirir. Azərbaycan ailəsi yalnız daxili münasibətlərdə deyil, həm də ölkənin sosial və iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayır. Bu, xüsusilə müasir dövrün getdikcə qloballaşan dünyasında daha da əhəmiyyətlidir. Azərbaycan ailəsi, yalnız öz milli və mədəni dəyərlərinə bağlı qalmaqla yanaşı, həm də dünya miqyasında sosial, siyasi və iqtisadi aspektlərdə özünü müsbət şəkildə göstərir.
Azərbaycan ailəsi, tarixi boyunca dərin ənənələrə və yüksək mənəvi dəyərlərə əsaslanır. Azərbaycan cəmiyyətində ailə həm qorunmalı, həm də inkişaf etdirilməli olan bir qurum kimi qəbul edilir. Ailənin əhəmiyyəti yalnız şəxsi münasibətlərdə deyil, həm də sosial stabilizasiya və cəmiyyətin davamlılığı baxımından böyükdür.
Azərbaycan ailəsində analığın yeri həmişə müqəddəs olmuşdur. "Cənnət anaların ayaqları altındadır" deyimi də, ailə və ana obrazının cəmiyyətdəki dəyərini bir daha vurğulayır. Cəmiyyətin gələcəyi, ailədəki bu təməl dəyərlərə əsaslanaraq, sağlam və əxlaqlı nəsillərin yetişdirilməsinə yönəlmişdir. Ana, təkcə uşaqların tərbiyəsində deyil, eyni zamanda ailə daxilindəki mühitin sağlamlaşdırılmasında və sosial rifahın artırılmasında da mühüm rol oynayır.
Azərbaycanda ailələr, xüsusən də qadınlar, xalqın tarixində böyük bir yer tutan sosial qurumlardır. Ailə yalnız gündəlik həyatın bir parçası olmaqla qalmır, həm də milli kimliyin qorunması və inkişafında əsas funksiyanı yerinə yetirir. Ana və qadın obrazı, milli mədəniyyətin və ənənələrin qorunmasında, həmçinin gələcək nəsillərə bu dəyərlərin ötürülməsində mühüm rol oynayır.
Ailənin içindəki münasibətlər, yalnız şəxsi münasibətlərdən ibarət deyil. Ailələr arasında qarşılıqlı hörmət, sevgi və məsuliyyət, cəmiyyətin sosial sabitliyini və inkişafını təmin edən mühüm amillərdən biridir. Azərbaycan ailəsində böyüklərə olan hörmət, uşaqlara qarşı göstərilən qayğı və diqqət, bu ənənələrin gələcək nəsillərə doğru şəkildə ötürülməsini təmin edir.
Azərbaycan ailəsində qadınların rolu
Azərbaycan ailəsində qadınların rolu çox xüsusi və əhəmiyyətlidir. Azərbaycanın ailə strukturu, qadınların təhsil alması, iş həyatında iştirak etməsi və cəmiyyətin inkişafında rol oynamağına xüsusi diqqət yetirir. Qadınların tərbiyə etdiyi nəsillər, cəmiyyətin inkişafına və sosial sahədə daha güclü dəyişikliklərə səbəb olur. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin Bakıda açdığı Qızlar Məktəbi, Azərbaycanın qadınlarının təhsil alması üçün mühüm addım olub. Bu məktəbdə təhsil alan qadınlar, Azərbaycanın elmi və mədəni həyatına böyük təsir göstərmişdir.
Azərbaycanda qadınların rolu həm də onların siyasi, sosial və iqtisadi sahələrdəki yerinə diqqət çəkir. Qadınlar, dövlətin müxtəlif sahələrində təmsil olunaraq, ölkənin inkişafında mühüm addımlar atmışlar. Bununla yanaşı, Azərbaycan qadınının ailə həyatındakı rolu da eyni dərəcədə əhəmiyyətlidir. Azərbaycan qadınları yalnız evin təməlini yaratmaqla qalmır, həm də müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq, cəmiyyətin inkişafına töhfə verir.
Ailə hüquqları
Azərbaycanın ailə qanunvericiliyi, ailə institutunun qorunmasına və inkişafına böyük önəm verir. Ailə hüququnun əsas prinsipləri, cəmiyyətin ən yüksək dəyərlərini əks etdirir. Dövlət, ailənin qorunması məqsədilə müxtəlif qanunlar və hüquqi sənədlər qəbul etmişdir. Bu qanunvericilik aktları, ailə daxilində hüquqi ədalət, hüquqların qorunması və ailə üzvlərinin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədini güdür.
Azərbaycan Respublikasının ailə qanunvericiliyi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasından, Ailə Məcəlləsindən, bu Məcəlləyə uyğun olaraq qəbul edilmiş digər müvafiq qanunvericilik aktlarından və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən ibarətdir. Azərbaycan Respublikasında ailə dövlətin himayəsindədir. Analıq, atalıq, uşaqlıq qanunla mühafizə edilir. Ailə qanunvericiliyi ailənin möhkəmləndirilməsi zəruriyyətindən, ailə münasibətlərinin qarşılıqlı məhəbbət və hörmət hissləri əsasında qurulmasından, ailənin işinə hər kəsin qarışmasının yolverilməzliyindən, ailə üzvlərinin ailə qarşısında qarşılıqlı yardım və məsuliyyətindən, onların hüquqlarının maneəsiz həyata keçirilməsinin təmin olunmasından və bu hüquqların məhkəmədə müdafiəsi imkanlarından irəli gəlir.
Azərbaycan Respublikasında nikah və ailə münasibətlərinin hüquqi baxımdan tənzimlənməsi dövlət tərəfindən həyata keçirilir və yalnız müvafiq icra hakimiyyəti orqanında bağlanmış nikah tanınır. Dini kəbinkəsmə (dini nikah) hüquqi əhəmiyyətə malik deyildir. Bu müddəa müvafiq icra hakimiyyəti orqanının yaradılmasınadək bağlanmış dini nikahlara və onların təsdiqinə dair sənədlərə, doğum, nikahın bağlanması, nikahın pozulması və ölüm haqqında sənədlərə aid deyil.
Ailə Məcəlləsi nikahın bağlanması, nikaha xitam verilməsi və onun etibarsız sayılması qaydaları və şərtlərini müəyyən edir, ailə üzvləri (ər-arvad, valideynlər və uşaqlar), eləcə də ailə qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş hallarda və həddə başqa qohumlar və digər şəxslər arasında yaranan əmlak və şəxsi qeyri-əmlak münasibətlərini tənzimləyir, habelə valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqların tərbiyəyə götürülməsi qaydalarını müəyyən edir. Ailə münasibətlərinin hüquqi tənzimi qadınla kişinin nikahının könüllülüyü, ər-arvadın hüquq bərabərliyi, ailədaxili məsələlərin qarşılıqlı razılıq əsasında həll olunması, uşaqların ailə tərbiyəsinin üstünlüyü, onların rifahına və inkişafına qayğı, ailənin yetkinlik yaşına çatmayan və əmək qabiliyyəti olmayan üzvlərinin hüquq və mənafelərinin müdafiəsinin təmin olunması prinsiplərinə uyğun həyata keçirilir.
Nikah kişi ilə qadının ailə qurmaq məqsədilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanında qeydiyyata alınan könüllü ittifaqıdır. Nikaha daxil olarkən və ailə münasibətlərində sosial, irqi, milli, dini və dil mənsubiyyətinə görə vətəndaşların hüquqlarının hər hansı formada məhdudlaşdırılması qadağandır. Ailənin başqa üzvlərinin və digər vətəndaşların mənəviyyatının, sağlamlığının, hüquqlarının və qanuni mənafelərinin müdafiəsi məqsədi ilə vətəndaşların ailədəki hüquqları yalnız qanun əsasında məhdudlaşdırıla bilər.
Ailə Məcəllənin vəzifələri sırasına ailənin ümumbəşəri prinsiplər əsasında qurulması, ailə münasibətlərinin qadın və kişinin könüllü nikah ittifaqı, bütün ailə üzvlərinin maddi mülahizələrdən azad olan qarşılıqlı məhəbbəti, dostluğu və hörmət hissləri əsasında qurulması, ailədə uşaqların ictimai tərbiyə ilə üzvi əlaqədar şəkildə vətənə sədaqət ruhunda tərbiyə edilməsi, ana və uşaqların mənafeyinin hərtərəfli müdafiəsi və hər bir uşağın xoşbəxt həyatının təmin edilməsi,. ailə münasibətlərində zərərli adətlərin aradan qaldırılması, uşaqlarda ailə və cəmiyyət qarşısında məsuliyyət hissinin tərbiyə edilməsi daxildir.
Azərbaycanda ailə münaqişələrinin həllində, boşanma hallarının qarşısının alınmasında və ailə daxili zorakılığa qarşı mübarizədə mühüm qanunvericilik addımları atılıb. Həmçinin, uşaq hüquqları, qadınların hüquqları və ailənin qorunması ilə bağlı müvafiq hüquqi tədbirlər daha da gücləndirilib. Son illərdə qəbul olunan yeniliklər, ailənin rifahını artırmağa və müasir dövrün tələblərinə uyğun qanunvericilik hazırlamağa yönəlib.
Ailələr üçün yeni sosial proqramlar və hüquqi çərçivələr hazırlanıb. Bu, həm dövlətin, həm də cəmiyyətin ailə institutuna daha çox dəstək verməsinə səbəb olub. Ailələr üçün daha yaxşı sosial xidmətlər və dəstək mexanizmləri yaradılıb. Dövlət, ailə institutunun inkişafına böyük maraq göstərir və bu sahədə müxtəlif təşəbbüslər həyata keçirir.
Azərbaycanda son illərdə ailə qanunvericiliyində bir sıra mühüm dəyişikliklər həyata keçirilib. Bu dəyişikliklər, xüsusilə boşanma, valideynlik hüquqları, uşaqların hüquqları, ailə daxilində zorakılığın qarşısının alınması və uşaqların tərbiyəsi məsələlərini əhatə edir. Ailə münaqişələrinin həllinə dair yeni təcrübələr tətbiq olunub, xüsusən də sosial müdafiə mexanizmləri gücləndirilib. Yeni qanunlar ailənin müstəqil və sosial həyatını qorumaqla yanaşı, cəmiyyətdə daha geniş müsbət dəyişikliklərə səbəb olur.
Azərbaycanda qəbul olunan yeni qanunvericilik, həmçinin gender bərabərliyinin daha da inkişafına imkan yaradıb. Bu, qadınların iş həyatında daha bərabər hüquqlara sahib olmalarını təmin edir. Dövlətin bu sahədəki siyasəti, Azərbaycan ailəsinin inkişafı və gələcək nəsillərin yaxşı tərbiyəsi üçün müsbət nəticələr verir.
Milli dəyərlərin qorunmasında qadınların və ailənin rolu
Azərbaycanın ailə dəyərləri, yalnız tarixi keçmişin deyil, eyni zamanda müasir dövrün də təzahürüdür. Qadınların ailə daxilindəki rolu, onların təhsili və cəmiyyətdəki yeri bu dəyərlərin qorunmasına və inkişafına böyük təsir edir. Dövlətin ailə qanunvericiliyindəki yenilikləri də bu məqsədə xidmət edir. Ailə həm cəmiyyətdəki fərdlərin, həm də xalqın gələcəyi üçün vacib bir qurumdur.
Azərbaycanda ailə dəyərlərinin qorunması və inkişaf etdirilməsi, yalnız milli kimliyimizin yaşadılmasına deyil, həm də gələcək nəsillərin sağlam, dəyərlərə bağlı və vətənpərvər bir şəxsiyyət olaraq yetişməsinə xidmət edir.
Qeyd: Yazı “Rəvan” Gəncliyə Dəstək İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə həyata keçirdiyi “Azərbaycanda ailə dəyərlərinə qarşı hibrid təhdidlər” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb. Əks olunan fikir və mülahizələr müəllifə aiddir və Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin rəsmi mövqeyini əks etdirməyə bilər.
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün ain.az saytını izləyin.
