2024-cü ildə ABŞ-ın Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzi ölkədə meningit hallarının artdığını açıqlayıb. Xüsusilə, meninqokok Y seroqrupunun törətdiyi bakterial meningit növü ilə bağlı artan məlumatlar var. Bu elan həyəcan təbili çalır, çünki bakterial meningit vaxtında müalicə olunmasa, çox ciddi və hətta ölümcül ola bilər.
Bu ciddi xəstəlik haqqında daha çox öyrənmək üçün aşağıdakı məqaləyə baxın:
Meningit nədir?
Meningit beyni və onurğa beynini əhatə edən qoruyucu qişaların (və ya beyin qişalarının) infeksiyasıdır.
Müxtəlif mümkün səbəblər
Menengitə səbəb ola biləcək müxtəlif viruslar və bakteriyalar var.Viral meningit daha çox yayılmış və daha az ciddidir.
Çox ciddi növ
Bakterial meningit, məsələn, meningokok bakteriyalarının yaratdığı infeksiya nadirdir, lakin müalicə edilmədikdə çox ciddi ola bilər.
Kimlər risk altındadır?
Meningit hər kəsə təsir edə bilsə də, daha çox körpələrdə, gənc uşaqlarda, yeniyetmələrdə və gənclərdə rast gəlinir.
Müalicə olunmazsa...
Müalicə edilməzsə, meningit beyinə və ya sinirlərə daimi ziyan vura və ya hətta ölümlə nəticələnə bilər. Yaxşı ki, müəyyən qorunma təmin edən peyvəndlər var.
Ümumi simptomlar
Meningitin simptomları qəflətən baş verir və yüksək hərarət, qusma, baş ağrısı, yuxululuq, reaksiyasızlıq və ya çoxlu əsnəmə ola bilər.
Xüsusi simptomlar
Digər, daha spesifik əlamətlər solmayan bir səpki, sərt boyun və parlaq işıqlara qarşı ikrah hissi ola bilər.
Xatırlamaq vacibdir
Qeyd etmək lazımdır ki, meningit olan hər bir şəxs bütün simptomları inkişaf etdirmir və onlar hər hansı bir ardıcıllıqla özünü göstərə bilər. Sizdə və ya yaxın birində meningit ola biləcəyindən şübhələndiyiniz anda təcili tibbi yardıma müraciət etməyiniz çox vacibdir.
Viral səbəblər
Daha əvvəl qeyd edildiyi kimi, meningitə bir virus və ya bakteriya səbəb ola bilər. Meningitə səbəb ola bilən viruslara misal olaraq parotit və herpes simpleks daxildir.
Bakterial səbəblər
Meningitə səbəb ola biləcək bakteriyalara misal olaraq pnevmokok bakteriyaları, hemofilus influenzae tip b (Hib) bakteriyaları və meninqokok bakteriyaları daxildir.
Yoluxmalar artmaqdadır
ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzinin məlumatına görə, meninqokok bakteriyalarının törətdiyi meningit halları artmaqdadır.
Statistika
2024-cü ilin aprelində 2023-cü ilin eyni dövründə bildirilən 81 hadisə ilə müqayisədə, həmin ilin martın 25-nə qədər ABŞ-da 143 yoluxmanın qeydə alındığı açıqlanıb.
Seroqrup Y
Məlumata görə, bildirilən hallara əsasən Y meninqokok bakteriyası səbəb olub (A, B, C, W, X və Z adlanan başqa növləri də var).
Müalicə
Həkimlər meningitn şübhəli hallarını təsdiqləmək və xəstəliyin viral və ya bakterial infeksiyanın nəticəsi olub-olmadığını öyrənmək üçün bir sıra testlər aparırlar.
Testlər
Bu testlərə simptomları yoxlamaq üçün fiziki müayinə, virus və bakteriyaları yoxlamaq üçün qan testi və beyində hər hansı bir problemi yoxlamaq üçün komputer tomoqrafiyası daxil ola bilər.
Xəstəxanaya yerləşdirmə
Bakterial meningit hallarında xəstələr həmişə xəstəxanada müalicə olunurlar, çünki xəstəlik çox ciddi problemlərə səbəb ola bilər və buna görə də yaxından nəzarət tələb olunur.
Bakterial meningitin müalicəsi
Bakterial meningitin müalicəsinə venadaxili antibiotiklər, susuzlaşdırmanın qarşısını almaq üçün venadaxili mayelər və bəzi hallarda beyin ətrafındakı şişkinliyi azaltmağa kömək edən steroid dərmanları daxildir.
Viral meningitin müalicəsi
Təsdiqlənmiş viral meningit hallarında xəstələrə tez-tez evə getməyə icazə verilir, çünki xəstəlik adətən heç bir ciddi problem yaratmadan öz-özünə yaxşılaşır.
Əksər insanlar meningitdən tam sağalsa da, vaxtında müalicə olunmazsa, uzunmüddətli ciddi problemlərə səbəb ola bilər. NHS hesab edir ki, bakterial meningitdən sağ qalan hər iki və ya üç nəfərdən biri bir və ya bir neçə daimi problemlə üzləşir. Viral meningit hallarında ağırlaşmalar daha nadirdir.
Eşitmə itkisi
Meningitin ümumi bir komplikasiyası eşitmə itkisidir. Meningiti olan insanlar, ümumiyyətlə, sağaldıqdan bir neçə həftə sonra hər hansı bir problemi yoxlamaq üçün eşitmə testindən keçirməlidirlər.
Ümumi ağırlaşmalar
Digər ümumi problemlərə təkrarlanan tutmalar (epilepsiya), yaddaş və konsentrasiya problemləri, koordinasiya, hərəkət və tarazlıq problemləri daxildir. Potensial ağırlaşmaların bu siyahısı heç də tam deyil. Əslində, əlavə müalicə və uzunmüddətli dəstək tələb edə biləcək geniş spektrli potensial problemlər var.
Qarşısının alınması
Meningitə bir neçə fərqli virus və bakteriya səbəb ola biləcəyini nəzərə alsaq, ondan qorunma təklif edən peyvəndlər də müxtəlifdir. Ən çox istifadə olunanlar “MenB” peyvəndi və “MenACWY” peyvəndidir.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
