YAPON HOKKULARI
Vera Markovanın ruscaya çevirmələrindən dilimizə tərcümə etmişəm.
(Matsuo Basyo)
Əsir almışdır məni gecə...
canıma sarmaşaraq
səssizcə mürgüləyib dayanmışam.
***
Səmadakı ay,
gövdəsi qoparılmış ağac
par-par yanırmış kimidir.
***
Saralmış yarpaq üzür.
Hansı sahildəsən, cırcırama
qəfil oyanarmısan?
***
İydə ağacı əyilərək mürgüləyib.
Budağına qonan bülbülü
onun ruhu sandım.
***
Payız küləyi necə də vıyıldayır!
Şeirimi anlayardınız...
zəmidə gecələsəydiniz.
***
Xrizantemanın şehini
sümürür tələsik:
payızı da yaşamaq istər kəpənək.
***
Ehh, oyan, oyan!
Sirdaşım ol,
yatmış pərvanə!
***
Qəfil ayıldım.
Şaqqıltıyla çatlamış su bardağı:
içində su donubmuş axşam.
***
Açıqda hacıleylək yuvası.
Ondan lap aşağıda,
fırtınadan ehmalca gizlənir albalı çiçəyi.
***
Doymadan,
aramsız oxuyur
yazda torağay.
***
Şırıldayır may yağışı.
Nədi belə, çəlləyin çənbərimi qopmuş?
Gecənin anlaşılmaz səsi.
***
Saf çeşmə!
Balaca krab ayağım boyu
yuxarı dırmaşmaq istər.
***
Hava aydındır bu gün.
Hardandır bəs çilənən damcılar?
göydə çəngə-çəngə buludlar.
***
şair Rikə mədhiyyə
Sanki şimşəyi
aldın ovcuna -
zülmətdə şam yandıranda.
***
Süzür sürətlə ay!
Kirimiş budaqlardan
sallanır yağış damcıları.
***
Ağlıma gəlmədi
bərabərin olacaq bir şey,
üçgünlük ay!
***
Qara bulud
göy üzündə donuxub durmuş...
şimşəyi gözlər yəqin.
***
Nə qədər olarmış zəmidə, aman!
Hər biri də çiçəkləyər bildiyi kimi -
budur çıçəklərin ali qüdrəti!
***
Asılan körpüyə
hörüb həyatını
çöl sarmaşığı.
***
Bahar sonucdadır.
Quşlar ağlar.
Balıqların gözləri yaşla dolar.
***
Dağlar, bostanlar tərpəşiblər,
üz tutublar yayın
qapıları taybatay açılmış mənzilinə.
***
May yağışları
şəlalələri dəfn etdilər-
su əndərdilər.
***
Köhnə döyüş meydanında yay otlaqları -
igidlərin röyalar kimi
gözdən itdiyi yer.
***
Adacıqlar... adacıqlar...
xıncım-xıncım edəcək səni dəniz
yay günlərində.
***
Hər yan sakitlik.
Qayaların ürəyində kök salır
cırcıramaların səsi.
***
Kyoray
(1651-1704)
Axı bu necə olur, dostlar?
Adamın nəzərləri çiçək açmış albalıda,
qurşağında uzun xəncər!
***
kiçik bacımın ölümünə ithaf
Heyhat, mənim əlimdəcə,
yavaş-yavaş solaraq,
söndü mənim işıldaquşum.
***
İssyo
(1653-1688)
Həyatda nə varsa
doyunca baxdı gözlərim
qayıtdılar yanına - bəyaz xrizantem.
***
Ransetsu
(1654-1707)
Mavi səmada
tuşla küknar rəsmii çəkir
payızda Ay.
***
Çiçəklər... güllər-çiçəklər...
gavalı necə də çiçəkləyir
beləcə istilər gələr.
***
Gecə yarısı gördüm:
istiqamətini dəyişmiş
səma çayları.
***
Kikaku
(1661-1707)
Dilənçi yolda!
Yayda bütün geyimi -
göy və yer.
***
Sübh çağı yuxuma
anam gəldi... qovma onu
qışqırığınla, ququ quşu!
***
Dzsyo
(1662-1704)
Həm səhraları, həm dağları -
qar ehmalca oğurladı...
birdən boşluq yarandı.
***
Göydən ay işığı süzülür
bütxananın kölgəsində gizlənmiş
gözləri qamaşan bayquş.
Onisura
(1661-1738)
Çəndəki suyu indi
hara əndərim mən -
hər yanda cırcırama oxur!
Tiyo
(1703-1775)
Gecəylə sarmaşıq dolaşıb
quyumun badyası boyunca...
suyçün qonşuya gedim!
***
balaca oğlumun ölümünə ithaf
A mənim dəcəl balam!
Sən indi hansı gizli yerdə
qaçıb gizləndin?
***
On dörd gecəlik aylı gecə!
Quşlar da bağlamazlar
yuvalarında qapılarını.
***
Zəfəran yarpağında şeh damcısı!
Yerə damcılayaraq
adi suya çevriləcək...
***
Şəfəqli ay!
Gəlirəm, gəlirəm sənə sarı
sən yenə çox uzaqlarda.
***
Ancaq qışqırıqları qulağımda
bəyaz vağlar görünməz
səhərin təzəcə yağmış qarında.
***
Asılmış ağır zəng.
Onun lap küncündə
mürgü döyən kəpənək.
***
Sərin külək.
Zəngləri tərk edərək
gecə zınqıltısıtək süzülər.
***
Kənddə köhnə quyu.
Köpüklər arxasında kürü salmış balıqlar
dərindən gələn gurultulu küt səs.
***
İldırımlı leysan!
Otdan güclə yapışmış
qarğa dəstəsi.
***
Ay necə də işıq saçır!
Mənimlə qəfildən toqquşdu kor
gülümsəyib, rişxənd etdi.
***
"Fırtına başladı!"
Qarətçi yolum üstə
qorudu məni o...
***
Soyuq sancı kimi ürəyimə basıldı:
yataq otağında mərhum arvadımın
darağını basdaladım.
***
Zərblə balta çaldım
matım qurudu... qış bağında
ənbər ətri əsdi!
***
Ay işığı üzü qərbə hərəkətdə
çiçəklərin kölgələri
şərqə tərəf yönəlik.
***
Cırcırama, ağlama!
Sevgi hicransız olmur
səmada ulduzlarçün də.
***
Qarlar əridi -
kənd birdən dolub, aşıb-daşdı
səs-küylü uşaqlardan!
***
Elədi, sən keçmiş həyatında
bacımdın mənim,
qəm-qüssəli ququ quşu...
***
Ağac - odunluğa doğranacaq...
Quşlar qayğısız
yuva hörürlər!
***
Yol boyu küsüşməyin,
hayan olun bir-birinizə, qardaş kimi,
köçəri quşlar!
***
balaca oğlumun ölümünə ithaf
Həyatımız - şeh damcısı.
qoy olsun şeh damcısı
yenə də - həyatdır ki...
***
Yavaş-yavaş sürün, ilbiz
Fudzi qayalığı boyunca
yuxarıya, lap zirvəyədək!
***
Çalınmış ot kolluğunda,
baxın, necə də gözəl
kəpənəklər doğulurlar!
***
Məhzun dünya!
Hətta albalı çiçəklərkən də...
hətta onda...
***
Mən qabaqcadan bilirdim,
ki, onlar gözəldirlər, həmin göbələklər,
zəhərli, ölümcül göbələklər!
****************************
Müasir yapon haykuları
(ruscadan tərcümə - İlqar Tağı)
***
Gözləyir sürət qatarı
Və ötən bahara qüssələnir.
Violonçel futlyarı.
***
Dağlar arasında zavod -
Payız buludlarının istehsalçısı.
Tam gücüylə işləyir.
***
Amerikanın
Diş məcununun rəngarəngliyində
Üfürülmüş üzgüçülük həlqəsi.
***
Polis itinin
Burnunun tən ucunda -
Yağış mövsümünün qaranlığı.
***
Təzə yarpaqtək
Xışıldayır küləkdə
Körpənin köynəyi.
***
Bilirəm,
möhtəşəm Budda heykəlinin
Ovcundan doğulur Ay.
***
Yazıram mamontların
Məhv olması səbəbindən.
Qazlı su qarşımda.
***
Kapitanın yanında
Pinqvin.
Günəşli qış günü.
***
Uçuşçün göstərış gözləyən
Uçuş zolağından
Qar qoxusu yüksəlir.
***
Gün eynəyimi çıxarıb
Baş-başa qalacam
Dənizin mavisilə.
***
Körpənin ilk qışqırıği.
Qışdır, istidir.
Və... üzlər, üzlər, üzlər.
***
Payız bitir.
Quruldaşır
Prospektdə göyərçinlər.
***
Gecə qatarı.
Yataq rəfində
Yay şlyapası.
***
İrəli yeriyirəm, ancaq irəli
Labirintdəymişəm kimi.
Albalı çiçəyinə qərq olub bu yol.
***
Qarlı səhrada
Qatarın fitinə
Təəccüb etdi dovşan.
***
Büsbütün islanmış
Köynəyin altında
Gizlənir böcək.
***
Yazda gündüz uzun gələr...
Maşının güzgüsündə
Bapbalaca səma.
***
Meşədə tullanmış avtobus.
Pasının rənği belə
Hortenziyaya çalır.
(Hortenziya - iri çiçəkləri olan bitki)
***
Gecə aydınlandı.
Bax indi, sanki
Ay yerindən qopacaq!
***
Gözqamaşdıran Günəş.
Boş məktəb həyətində
Pişik.
***
Təzə qarın üstündə
Kəsişən parabolalar.
Sidikdən şırımlar.
***
Soyuq yay yağışı.
Heç cürə, dəyişmir
İşıqforun qırmızısı.
***
Yolun başına sərilib
bircə dənə gül buketi.
Göyqurşağı.
***
Şirin-şirin, tələsmədən
Döş əmir.
Tərləyib!
***
Xəstəxana palatasından
Ad yazılmış lövhəciyi götürüblər.
Hortenziya çiçəkləyir.
***
Əlcəyin içində
gizlənir üzük.
Çoxdandır səninlə görüşmürdük.
***
Gecə məktəbi.
Öyrəndiklərini sakitcə təkrarlayır
Qızın çənəsi.
***
Sahibsiz itlərin
Ulaşdığı bataqlıq.
Suyun üzündə albalı ləçəkləri.
***
Yağış mövsümünün başlanğıcı.
Min sayda çətir
Donanmanı yola salır.
***
İsti yay küləyi.
Əməyə görə medal alınan gün
Atamın qaşları.
***
İt olub
Qapır, təqib edir
Tabutu boran.
***
Yazdır, soyuqlar qayıdıb
Çadırına küçə tacirinin.
Protez divara söykənilib.
***
Binada yanğın söndürüldü.
Çirkli suların içindən
Boylanır zənçirotu.
***
Xallı buludlar süzür
Dəmir barmaqlıqlarda.
Təknəfərlik kamera.
18.06.21
