Yaşlandıqca zəifləyən immun sistemi üzərində araşdırma aparan alimlər qaraciyər hüceyrələrini T hüceyrələrinin inkişafını dəstəkləyəcək şəkildə yenidən proqramlaşdırmaqla immun funksiyanı müvəqqəti olaraq gücləndirməyin yolunu kəşf ediblər.
İnsanlar yaşlandıqca immun sistemi adətən əvvəlki effektivliyini itirir. T hüceyrələrinin sayının azalması və bu hüceyrələrin yad mikroorqanizmlərə daha gec reaksiya verməsi yaşlı insanları bir çox infeksiyalara qarşı daha həssas edir.
Bu problemi aradan qaldırmaq üçün MIT və Broad İnstitutunun alimləri qaraciyər hüceyrələrini T hüceyrələrinin fəaliyyətini gücləndirəcək şəkildə müvəqqəti proqramlaşdıran yeni üsul hazırlayıblar.
Məqsəd normalda T hüceyrələrinin yetişdiyi, lakin yaşla birlikdə funksiyasını itirən timus vəzinin çatışmazlığını kompensasiya etməkdir.
Qaraciyərdə süni “fabrik” yaradılır
Ürəyin ön hissəsində yerləşən kiçik orqan olan timus T hüceyrələrinin inkişafında həlledici rol oynayır. Lakin erkən yetkinlik dövründən etibarən kiçilməyə başlayan bu orqan 75 yaşa çatdıqda demək olar ki, tamamilə funksiyasını itirir.
Tədqiqat qrupu timus tərəfindən yaradılan siqnalları təqlid edən müvəqqəti “fabrik” qurmaq üçün qaraciyəri seçib.
Qaraciyərin yaşlılıqda belə yüksək protein istehsalı qabiliyyətinə malik olması və qanın hamısının bu orqandan keçməsi bu seçimin əsas səbəbləri olub.
Alimlər T hüceyrələrinin yetişməsi üçün vacib olan üç immun siqnalı (DLL1, FLT-3 və IL-7) mRNT ardıcıllıqlarına kodlayaraq lipid nanohissəciklər vasitəsilə qaraciyərə ötürüblər.
Qana yeridilən bu hissəciklər qaraciyər hüceyrələri tərəfindən mənimsənilib və hüceyrələrdə zəruri proteinlərin istehsalına səbəb olub.
Peyvənd və xərçəng müalicəsində müsbət nəticələr
Siçanlar üzərində aparılan təcrübələr diqqətçəkən nəticələr göstərib.
İnsanlarda təxminən 50 yaşa uyğun gələn 18 aylıq siçanlara tətbiq edilən müalicədən sonra T hüceyrələrinin həm sayında, həm də funksiyasında əhəmiyyətli artım müşahidə olunub.
mRNT müalicəsi alan siçanlarda peyvəndə cavab olaraq yaranan öldürücü T hüceyrələrinin sayının müalicə almayanlarla müqayisədə iki dəfə çox olduğu müəyyən edilib.
Metodun xərçəng immunoterapiyasına cavabı da gücləndirdiyi aşkar olunub.
Müalicə olunan, daha sonra şiş köçürülərək immun sistemi stimullaşdırılan dərmanlar verilən siçanlarda sağ qalma göstəricilərinin və ömür uzunluğunun ciddi şəkildə artdığı müşahidə edilib.
Gələcək tədqiqatlar ümidvericidir
Tədqiqatçılar bildirirlər ki, immun sistemini bu üsulla yeniləmək insanların ömür boyu xəstəliklərdən daha yaxşı qorunmasına kömək edə bilər.
Komanda növbəti mərhələdə bu strategiyanı digər heyvan modellərində sınaqdan keçirməyi, həmçinin immun funksiyanı daha da artıra biləcək əlavə siqnal faktorlarını müəyyənləşdirməyi planlaşdırır.
Bundan başqa, üsulun B hüceyrələri kimi digər immun hüceyrələrinə təsirinin də araşdırılması nəzərdə tutulur.
